იუდეის უდაბნოში, მკვდარი ზღვის ნაპირას, ვერან მაღლობებში უმოწყალო სიცხეა.

1947 წელს ახალგაზრდა ბედუინმა მწყემსებმა XX საუკუნის ერთ-ერთი უდიდესი არქეოლოგიური აღმოჩენა გააკეთეს: შვიდი დაგრაგნილი პერგამენტი უძველესი ებრაული ხელნაწერით – მკვდარი ზღვის ცნობილი გრაგნილების პირველი ნაწილი. ყუმრანის სეპარატისტული სექტის წევრებმა, დიდი ალბათობით, პერგამენტები გამოქვაბულში ახალი წელთაღრიცხვის 70 წელს დამალეს. მოგვიანებით კიდევ ასობით გრაგნილი ამოტივტივდა. ყველაზე ადრეული ნიმუშები ძველი წელთაღრიცხვის III საუკუნითაა დათარიღებული. ისინი დღესაც უძველეს ბიბლიურ ტექსტებად ითვლება.

ყუმრანის გამოქვაბულები ისრაელის მიერ ოკუპირებულ მდ. იორდანეს დასავლეთ ნაპირზე მდებარეობს.

1993 წელს, ოსლოს ხელშეკრულების გაფორმების შემდეგ, ისრაელის სახელმწიფომ წამოიწყო „ოპერაცია გრაგნილი“ – იმ არქეოლოგიური ძეგლების სასწრაფო აღრიცხვა, რომლებსაც ქვეყანა პოტენციურად დაკარგავდა. მკვლევრებმა ტერიტორია სწრაფად აღწერეს და ახალი გრაგნილები ვერ იპოვეს. სამაგიეროდ, მათ რუკაზე დაიტანეს ათობით ისეთი გამოქვაბული, რომლებიც მიწისძვრით დაზიანდა ან ბედუინმა განძის მაძიებლებმა უგულებელყვეს.

აღმსარებლობის განურჩევლად, მდიდარი კოლექციონერები და ქველმოქმედები დიდი ხანია ძველი ეგზოტიკური ნივთების ძიების პროცესს უწყობენ ხელს.

გველები და სხვა განსაცდელი – მწველი უდაბნოები, დამაბრმავებელი ქვიშის ქარბუქები, შეიარაღებული ავაზაკები – XIX და XX საუკუნეებში ბიბლიებზე ნადირობის განუყოფელი ნაწილი იყო. ეგვიპტე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პუნქტი გახლდათ – აქაური მშრალი კლიმატი იდეალურია ფაქიზი ხელნაწერების შემოსანახად.

სრული ვერსია წაიკითხეთ დეკემბრის ნომერში.

ავ­ტორ­მა რო­ბერტ დრე­ი­პერ­მა 2018 წლის თე­ბერვ­ლის გამოცემისთვის დაწერა სტატია: „ისინი გითვალთვალებენ“. ფო­ტოგ­რაფ­მა პა­ო­ლო ვერძონემ სამ­ჯერ მო­ი­გო „მსოფლიო პრე­სის ფო­ტოს“ ჯილ­დო.