ახალგაზრდა ქალს საფოსტო მარკისოდენა ფოტოსურათი უჭირავს. ეს მისი ქმრის ერთადერთი ფოტოა, რომელიც მშობლების სახლში იპოვა. მშობლები არჩევანს არ უწონებდნენ, ის ხომ ერთი უბრალო მეთევზე იყო სანაპირო ქალაქ მანარიდან, ქალის ოჯახი კი ჯაფნაში, შრი-ლანკის ჩრდილოეთ პროვინციის დედაქალაქში ცხოვრობდა. მისი ტამილი ქმარი ფოტოზე მასავით ჯანსაღად და თავდაჯერებულად გამოიყურება. ქალი პაწაწინა ფოტოს დაჰყურებს და წაბლისფერი თვალები უბრწყინდება, ათი წლის წინ დაკარგულ ქმარზე მოგონებებში იძირება.

1999 წელს, სამხრეთ ინდოეთის ლტოლვილთა ბანაკში შეუყვარდათ ერთმანეთი, როცა თავად 17 წლის იყო. ორივე გამოქცეოდა შრი-ლანკის უმიზნო და სასტიკ სამოქალაქო ომს, რომელშიც სინჰალელი უმრავლესობის მიერ მართული არმია ტამილ აჯანყებულებს უპირისპირდებოდა. ოჯახთან ერთად ჯაფნის დაბომბვებს გამოექცა. გამორბოდნენ და მეზობლების გვამებს ზედ აბიჯებდნენ. მისი ქმარი მანარიდან გამოიხიზნა მას შემდეგ, რაც საკუთარი თვალებით ნახა, თუ როგორ დახვრიტა არმიის ოფიცერმა მისი უმცროსი და თავიანთივე სახლში.

მანარში 2002 წელს დაბრუნდნენ. აქ მეუღლემ კვლავ შეძლო თავისი ნავითა და სათევზაო ბადით ოჯახის რჩენა. ჯერ ბიჭი შეეძინათ, შემდეგ – გოგონა. შემოსავალი ცოტა რომ გაეზარდა, ტამილელ აჯანყებულებზე ბენზინის ბიდონებს ჰყიდდა. ცოლი ამ საქმიანობას ნაკლებ სახიფათოდ თვლიდა, რადგან ტამილი მამაკაცებისთვის ეს ჩვეული საქმიანობა იყო. ერთხელაც ქმარმა უთხრა: თუ ოდესმე რამე მომივა, არ ეცადო ჩემს მოძებნას – დედაშენთან დაბრუნდიო, არ ეგონა, რომ ეს სიტყვები აუხდებოდა. 2006 წლის 27 დეკემბერს ქმარი მოტოციკლით წავიდა და აღარც დაბრუნებულა.

მეთევზის ცოლის შიშველ ფეხებთან მამალმა ზიგზაგებით ჩაირბინა. ქალმა ქმრის ფოტო დადო და სხვა ქალებთან ერთად სადილის მომზადებას მიუბრუნდა ნახევრად დანგრეულ, თითქმის ბნელ სახლში. დღეს ოჯახი ერთი თვის წინ კუჭის კიბოსგან გარდაცვლილი დედამისის მოსახსენებლად შეიკრიბა. ერთ-ერთმა ძმამ ვერ მოახერხა ჩამოსვლა. ის პარიზშია, უმუშევარი არალეგალი. შრი-ლანკის სამხედროებმა აწამეს და სახლში დაბრუნება რომც შეძლოს, ეშინია, მეთევზესავით ქუჩაშივე არ დააპატიმრონ, ისევე, როგორც ათასობით ტამილი მამაკაცი დაიჭირეს – გაუფრთხილებლად, უსაფუძვლოდ, შესაბამისი დოკუმენტაციის გარეშე, მთავრობა მათ დაპატიმრებას არც კი აღიარებს.

ტრადიციული ვეგეტარიანული სუფრის გაშლისას 34 წლის ქალის წელამდე ნაწნავი ლამაზად ირხევა – თურქული ბარდა, ბადრიჯანი, ლობიო და ტაპიოკა. ჯერ კიდევ არ ნებდება დარდს. „ვიცი, რომ ჩემი ქმარი ცოცხალია“, – მეუბნება მტკიცედ. მეთევზის ცოლისთვის (რომელმაც, საკუთარი და ოჯახის უსაფრთხოების გამო, სახელის გამხელა არ ისურვა) ყველაზე მთავარია, რომ სჯერა, მისი ქმარი შვიდი წლის წინ დასრულებული ომის გადამალული ტუსაღია.

აღმოჩნდა, რომ ზუსტად ასეთივე გასაჭირი აქვს მთელ შრი-ლანკას. თითქოსდა ისიც გამქრალა მსოფლიო რუკიდან. ეს კუნძულოვანი სახელმწიფო წარსულში სამხრეთაზიურ მზარდი გავლენის მქონე ცენტრად განიხილებოდა, თუმცა ამ საერთაშორისო სტატუსის მოპოვების შესაძლებლობა ქვეყანამ მაშინ დაკარგა, როცა მძვინვარე სამოქალაქო ომში გადაეშვა. დღეს ახალი მთავრობა ქვეყნის გაერთიანების პირობას იძლევა და საერთაშორისო ავტორიტეტის აღდგენის შესაძლებლობაც ხელახლა გამოჩნდა. აპრილში სამანთა პაუერმა, გაეროში შეერთებული შტატების ელჩმა, შეაქო პრეზიდენტ მაითრიპალა სირისენას ადმინისტრაცია მისი „უჩვეულო პროგრესისთვის“, რათა ქვეყანამ მიაღწიოს „ხანგრძლივ მშვიდობას, დემოკრატიას, მსოფლიოსთან ახალ ურთიერთობასა და ფართო შესაძლებლობებს ყველასთვის“.

„გვსურს, მსოფლიომ იცოდეს, რომ ჩვენ განსხვავებულები ვართ და დანაპირებს შევასრულებთ“. ჰარშა დე-სილვა, საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე თუმცა უცხოელი ჩინოვნიკები ნამდვილად არ არიან ის ადამიანები, ვისი გულის მოგებაც მთავრობას სჭირდება. გაცილებით მნიშვნელოვანი ტამილელი უმცირესობაა, რომელიც თავს ქვეყნის ომისშემდგომ პროგრესს მიღმა დარჩენილად მიიჩნევს და მათი აუტანელი ყოფის მიმართ სინჰალური უმრავლესობის გულგრილობითაა გამწარებული. სწორედ ამ ჯგუფში შედის მეთევზის ცოლიც. რეალურად, შრი-ლანკა საერთაშორისო ასპარეზზე სრულად მაინც ვერ დაიმკვიდრებს თავს, სანამ ათასობით მამაკაცი დაკარგულად ითვლება.

ჯაფნიდან ცრემლის ფორმის კუნძულის დასავლეთ სანაპიროსკენ მიმავალ გზაზე კოლომბო მდებარეობს, შრი-ლანკის ადმინისტრაციული ცენტრი. ამ ხმაურიან, მოფუსფუსესა და კარგად მოვლილ მეტროპოლისს ომის ნაიარევი აშკარად არ ემჩნევა. მისი დაახლოებით 700 000-იანი მოსახლეობა მეტ-ნაკლებად თანაბრადაა გაყოფილი სინჰალელ ბუდისტებად, ტამილ ინდუისტებად და მუსლიმებად, რომლებიც ერთად ცხოვრობენ და მუშაობენ. ვინც შრი-ლანკაში ქვეყნის მომავალზე კითხვებით ჩამოდის, კოლომბო დამაჯერებელ პასუხს სცემს.

ქალაქის ქუჩები გასაოცარი სიმშვიდით შეხვდა 2015 წლის 8 იანვრის ღამეს, როცა შრი-ლანკამ გააკვირვა მსოფლიო; უმეტესად მშვიდობიანი და სამართლიანი არჩევნების გზით, ქვეყანამ მაჰინდა რაჯაპაკსას ავტოკრატიული რეჟიმი მოიშორა. ქვეყნის ახალი ლიდერები ენერგიულად მუშაობენ, რათა ყველას დაანახონ: შრი-ლანკასაც შეუძლია თანამედროვე დემოკრატიულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბება. სირისენას ადმინისტრაციამ დაიწყო კორუმპირებული სასამართლო სისტემის რეფორმირება, გაბერილი სახელმწიფო სამსახურების ოპტიმიზაცია და უზარმაზარი ვალის გასტუმრება. „ჩვენ ის ხალხი არ ვართ, ვინც უამრავ რამეს გპირდებოდათ და სამ დღეში ყველაფერს ივიწყებდა“, ამბობს ჰარშა დესილვა, საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე. „გვსურს, მსოფლიომ იცოდეს, ჩვენ განსხვავებულები ვართ – გვინდა შევასრულოთ დაპი-რებები“.

შესაძლოა, ადამიანი კოლომბოში ჩაფრინდეს დამბულასა და პოლონარუვას უძველესი ტაძრების, ნაკრძალებში სპილოებისა და ლეოპარდების, ჩაის ლამაზი პლანტაციებისა და არუგამის უბის სერფერების მიზიდულობის ცენტრის საძებნელად და ერთ-ორ კვირაში ისე წავიდეს, სულაც არ იცოდეს, რომ 26 წლის განმავლობაში შრი-ლანკა საზარელი ეთნიკური სისხლისღვრის ეპიცენტრი იყო. გეოგრაფია ვიზიტორების თვალთახედვიდან ფარავს ომის მტანჯველ შედეგებს. კოლომბო სამხრეთშია – უმეტესად სინჰალელებით დასახლებულ რეგიონში. სინჰალელები ბუდისტები არიან და ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 75 პროცენტს შეადგენენ. ძირითადი ტურისტული ღირსშესანიშნაობებიც სამხრეთშია თავმოყრილი. ამის საპირისპიროდ, ჩრდილოეთი პროვინცია უმეტესად სწორი და არიდული სასოფლო-სამეურნეო მიწებით დაფარული ტერიტორიაა. ის ასევე შრი-ლანკელი ტამილების სამშობლოა, რომლებიც უმეტესად ინდუისტები არიან და მოსახლეობის დაახლოებით 11 პროცენტს წარმოადგენენ.

ჩრდილოეთი და აღმოსავლეთი ის მხარეებია, სადაც სამხედრო-პოლიტიკურ დაჯგუფება „ტამილ ელამის გათავისუფლების ვეფხვებს“ (ტამილურ ენაზე „ელამი“ ნიშნავს შრი-ლანკას) დე ფაქტო სახელმწიფო ჰქონდათ, ვიდრე ბოლოს და ბოლოს ისინი არ გაანადგურეს.

„ეს ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობების ისტორიაა“, თქვა შრი-ლანკის რიგით მეორე გავლენიანმა სახელმწიფო მოხელემ, პრემიერ-მინისტრმა რანილ ვიკრემესინგჰემ.

ის ქვეყნის ჯერ კიდევ გამოუყენებელ ეკონომიკურ პოტენციალს გულისხმობდა. ჩინეთსა და ინდოეთს შორის აქტიურ სავაჭრო გზაჯვარედინებს შორის განლაგებული, ნაყოფიერი მიწითა და განათლებული მოსახლეობით მდიდარი ეს ქვეყანა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ მზად იყო, სინგაპურსაც გაჯიბრებოდა და იაპონიის ინდუსტრიული ვარდნით გაჩენილი ნიშა დაეკავებინა.

ამის ნაცვლად, 1972 წლამდე ცეილონის სახელით ცნობილმა სახელმწიფომ ხელიდან გაუშვა საკუთარი შანსი ჯერ სოციალიზმის ჩავარდნილი ექსპერიმენტის პირობებში და შემდეგ – რაჯაპაკსას ნეპოტისტური რეჟიმის ხელში. მისი აგრარული მოდელი „პოპულისტური იყო“, ამბობს ვიკრემესინგჰე, „თუმცა ხალხს რეალურად არაფერს აძლევდა და რეალურად საგვარეულო ძალაუფლების გამყარებას ემსახურებოდა“.

ქვეყნის პროგრესი შეაფერხა ეთნიკურმა განხეთქილებებმა. 133 წლის განმავლობაში ბრიტანელი კოლონისტები უფრო მაღალანაზღაურებად სამსახურში ტამილებს ასაქმებდნენ, ხოლო სინჰალელებს საშუალო კვალიფიკაციის სამუშაოს აძლევდნენ. 1948 წელს, როცა შრი-ლანკამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა, არც ახალ ლიდერებს უცდიათ მისი გამთლიანება. სინჰალელმა პოლიტიკოსებმა გააღვივეს იმ უმრავლესობის ეროვნული ღირსების შეგრძნება, რომელიც კუნძულზე ძვ.წ. 500 წელს დასახლდა და დღეს მსოფლიოს უძველეს, უწყვეტად არსებულ ბუდისტურ ერს წარმოადგენს.

შრი-ლანკის მთავრობამ დაიწყო ტამილების სისტემური იზოლირება: ხმის მიცემის უფლება ჩამოართვეს მათ, ვისი წინაპრებიც ინდოეთიდან ჩამოვიდნენ ჩაის პლანტაციებში სამუშაოდ, საუნივერსიტეტო თანამდებობები სინჰალელ აკადემიკოსებს გადასცეს და აღმოსავლეთ პროვინციაში ტამილთა უმრავლესობის შესუსტების მიზნით, სინჰალელებს მიწები დაურიგეს. ექსპორტიმპორტის ლიცენზიები უპირატესად სინჰალელ ბიზნესმენებს ეძლეოდათ სამხრეთში, მთავრობა დიდად არც ცდილობდა ჩრდილოეთ პროვინციის განვითარებას.

უცხოელი ჩინოვნიკები ნამდვილად არ არიან ის ადამიანები, ვისი გულის მოგებაც შრი-ლანკის მთავრობას სჭირდება.

1970 წელს ჩრდილოეთი გამოყოფის სურვილით აინთო და „ტამილი ვეფხვებიც“ გამოჩნდნენ. 1983 წელს „ვეფხვებმა“ არმიის 13 ჯარისკაცი ჩასაფრებით მოკლეს, რითაც ბიძგი მისცეს ეთნიკური აჯანყებების საპასუხო რეაქციას, რომლის დროსაც ათასობით ტამილი დაიხოცა. ტამილებმა შური იძიეს თვითმკვლელური აფეთქებებითა და სამოქალაქო პირების ხოცვა-ჟლეტით. შრი-ლანკა სამოქალაქო ომში გადაეშვა. უცხოელმა ინვესტორებმა დატოვეს იქაურობა. ქვეყნიდან გაიქცა მილიონი კვალიფიციური და ნახევრადკვალიფიციური შრი-ლანკელის სამი მეოთხედიც.

2005 წელს პრეზიდენტმა რაჯაპაკსამ გააძლიერა „ვეფხვების“ წინააღმდეგ ბრძოლა. 2009 წლის მაისის შუა რიცხვებში სამთავრობო ძალებმა მოიმწყვდიეს ამბოხებულები და ათობით ათასი ტამილი სამოქალაქო პირი და „ტამილი ვეფხვების“ უკანასკნელი წარმომადგენლები დახოცეს. დამთავრდა ომი, რომელსაც 100 000-მდე სიცოცხლე შეეწირა.

სისასტიკე ნამდვილად ორივე მხარემ გამოავლინა. 1990 წელს „ტამილმა ვეფხვებმა“ ჩრდილოეთ პროვინციიდან სამარცხვინოდ განდევნეს 70 000-ზე მეტი მუსლიმი და იძულებით გაიწვიეს ათასობით ტამილი ახალგაზრდა. მათ მიერ აფეთქებული ტაძრები, მატარებლები, ავტობუსები და თვითმფრინავები აშკარად ტერორისტული აქტები იყო. ტამილთა დამარცხების შემდეგ, რაჯაპაკსას გამარჯვებულმა რეჟიმმა მათი დისკრიმინაცია განაგრძო. მთავრობამ, ყოველგვარი ოფიციალური ბრალდების გარეშე, განუსაზღვრელი ვადით დააპატიმრა ტამილი აქტივისტები. მან „არმია გამოიყენა ტამილთა მთელი რეგიონის კოლონიზებისა და მისი სინჰალელებისთვის გადაცემის მიზნით“ – ამბობს დ. მ. სვამინათანი, ტამილი, რომელიც დღეს ახალი მთავრობის მინისტრია და პასუხისმგებელია ლტოლვილთა ბანაკებში იძულებით გადაადგილებულ ტამილთა განსახლებაზე. თან, მაშინდელი მთავრობა ომისშემდგომ გაუჩინარებებში ყოველგვარ მონაწილეობას უარყოფდა.

შრი-ლანკის რაჯაპაკსასეული ხედვა ვერ ეწყობოდა საერთაშორისო თანამეგობრობას. ადამიანთა უფლებების დარღვევის გამო, 2010 წელს ევროკავშირმა ქვეყანას მდგრადი განვითარებისა და ეფექტური მართვის პროგრამებით მიღებული ფინანსური დახმარება შეუჩერა. რაჯაპაკსას ადმინისტრაციის მიერ ომის დანაშაულების არასათანადო გამოძიებით უკმაყოფილო გაეროს ადამიანის უფლებების საბჭომ 2014 წელს საკუთარი გამოძიება წამოიწყო.

2014 წლის ბოლოს, არჩევნებამდე სამი კვირით ადრე, ჩავედი ჩრდილოეთ პროვინციაში. რაჯა-პაკსას რეჟიმს თანდათან აღიზიანებდა ჟურნალისტებისა და გაეროს გამომძიებლების მიერ ჩრდილოეთში ომისშემდგომი სინამდვილის ჩვენება. ამიტომ ეს რეგიონი ვიზიტორებისთვის, პრაქტიკულად, შეზღუდა. იქ გასამგზავრებლად თავდაცვის სამინისტროსთან თვეობით ვაწარმოებდი მოლაპარაკებას. ბოლოს და ბოლოს, ნებართვა მივიღე. მე, გიდი და თარჯიმანი გამთენიას გავემგზავრეთ კოლომბოდან და ექვსსაათ-ნახევარში მივადექით პირველ საგუშაგოს მტვრიან სოფელ ომანტაიში, რომელიც ოდესღაც აჯანყებულთა ტერიტორიის საზღვარი იყო. ოფიცრებმა შეამოწმეს ჩვენი საბუთები, გადარეკეს, შეკითხვები დაგვისვეს, ჩვენი ფურგონი გაჩხრიკეს, ერთმანეთს რაღაც გადაუჩურჩულეს და უხალისოდ გაგვიშვეს.

იქ 10 დღე დავყავით. თითქმის ყოველ საათში გვხვდებოდა საგუშაგოები. ჯარისკაცები მოითხოვდნენ ჩემი გიდის სახლის მისამართსა და ჩემი თარჯიმნის (ქალბატონის) მობილური ტელეფონის ნომერს. თუ ვინმე გაგვესაუბრებოდა, შეიძლება დევნის მსხვერპლი გამხდარიყო. ამიტომ ინტერვიუებს ფარულად ვიღებდით. ტამილთა სამშობლო მკაცრად გასამხედროებულ ზონად რჩებოდა.

სირისენას პრეზიდენტად არჩევიდან 10 თვეში, ისევ დავბრუნდი. ამჯერად დოკუმენტები აღარ მოუთხოვიათ და ომანტაის იქით საგუშაგოებიც აღარ შეგვხვედრია. ჯარისკაცები აინუნშიც არ გვაგდებდნენ. აღარც ქუჩის კუთხეებში ყოვნდებოდნენ ტამილ გამვლელებზე დასაკვირვებლად. ჯაფნაში აღარ მოდიოდა გაზეთის რედაქციების შანტაჟის ან პოლიტიკური დემონსტრაციების დაშლის ცნობები. შრი-ლანკის მიერ დაკავებული ტერიტორია უფრო თავისუფალ საზოგადოებას წააგავდა.

ტამილებმა, რომელთაც ვესაუბრე, მალევე გამიქარწყლეს ჩემი ოპტიმიზმი. „ცოტა კი ამოვისუნთქეთ“, მითხრა ჯაფნის სამოქალაქო ლიდერმა. „თუმცა, ვშიშობ, ეს არაა მკვეთრი ცვლილება“. მთავრობის კრიმინალური გამოძიების დეპარტამენტი (CID) საზოგადოებრივ შეხვედრებზე კვლავ იღებს ფოტოსურათებს. ანალოგიურად, ვალიპურამ კანამილნათანმა, ტამილთა მოწინავე გაზეთის, Uthayan-ის რედაქტორმა მითხრა, რომ: ჩრდილოეთში პრესა მაინც ვერ ახერხებს სამხრეთის მედიის მსგავსად მუშაობას. სამხედროები ისევ თვალყურს ადევნებენ ჩვენს ოფისსო.

„ეს ქვეყანა ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობების ისტორიაა“! – შრი-ლანკის პრემიერ-მინისტრი რანილ ვიკრემესინგჰე

დღეს ქვეყნის 200 000-კაციანი შეიარაღებული ძალების სამი მეოთხედი ჩრდილოეთ პროვინციაშია განლაგებული. „ეს რაოდენობა კიდევ დიდხანს არ შემცირდება, რადგან საფრთხეს ჯერ კიდევ არ ჩაუვლია“, ამბობს გენერალი დაია რატნაიაკე, შრი-ლანკის არმიის ყოფილი მეთაური. მისი თქმით, მრავალი ჯარისკაცი დღეს ქალაქგარეთ ნაღმებს აუვნებელყოფს, ტაძრებსა და სკოლებს აშენებს და ხეებს რგავს. მაგრამ, ისინი ჯაფნის ტერიტორიაზე უდიდეს სასტუმროებსაც ფლობენ. გოლფის მინდვრები და იოგურტის ქარხანაც აქვთ. მეწველ ძროხებს ამრავლებენ და პროდუქტს ბაზარში ყიდიან. „უსასყიდლოდ აქვთ მიწაც და სასუქიც, ასე რომ, სამ რუპიად შეუძლიათ იმის გაყიდვა, რაზეც ჯაფნის მკვიდრ ფერმერს 20 რუპიის დაფასება უწევს“, ამბობს სახელმწიფო მინისტრი სვამინათანი. „სამხედროებს კატეგორიულად ვუთხარით, რომ ამ მიწის ხალხისთვის დაბრუნება მოუწევთ“.

მაგრამ ჯარი იმ 5000 ჰექტრით სარგებლობას განაგრძობს, რომელიც ომის პერიოდში დაისაკუთრა.

„არ გვჯერა, რომ ჩვენს მიწას დაგვიბრუნებენ“, ამბობს 46 წლის ტამილი ქალი. ის ღარიბულ ბანაკში ცხოვრობს მას შემდეგ, რაც 1990 წელს არმია მის მიწაზე შეიჭრა. „მათ ჩემს კუთვნილ მიწაზე სასტუმრო ააშენეს და შემოსავალს იღებენ. გინდათ მითხრათ, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ასე უბრალოდ უკან გადმოგვცემენ?

ქალთან რომ საუბარი განვაგრძე, მისი ქმარი მოვიკითხე. ის წამით შეყოვნდა, მის ხმას სევდა შეეპარა: „რვა წლის წინ დავკარგე. თეთრი ფურგონით გაიტაცეს“.

მეთევზე რომ აღარ დაბრუნდა, ცოლმა იფიქრა, ნავი სათევზაოდ ღრმად გაიყვანაო. რამდენიმე დღეში ქალმა მისი მოტოციკლი იპოვა და პოლიციაშიც განაცხადა. „რამეს თუ შევიტყობთ, გაგაგებინებთ“. იყო პასუხი.

მეთევზის ცოლმა თანდათან შეიტყო, რომ სხვა ტამილი კაცებიც ქრებოდნენ მანარის ქუჩებიდან. ზოგს ხალხის თვალწინ სტაცეს ხელი და უნომრო თეთრ ფურგონში ჩატენეს.

მეთევზის ცოლმა და ჩრდილოეთ პროვინციაში მცხოვრებმა ქალებმა გადაწყვიტეს ხმა აემაღლებინათ; პოლიციას არ ასვენებდნენ, მოიარეს ციხეები, ჩავიდნენ კოლომბოში და მოითხოვეს მთავრობის წარმომადგენლებთან შეხვედრა. მაგრამ ამაოდ. თავიანთ ნათესავებს ვერც ცოცხლებს და ვერც მკვდრებს მიაგნეს. რადგან სახელმწიფო ამ ადამიანების გარდაცვალებას ოფიციალურად არ აღიარებდა, ამ ქალებს არც მემკვიდრეობა და არც ოჯახის წევრის დაკარგვით მინიჭებული შეღავათები ეკუთვნოდათ.

ომი დასრულდა. ქალებსაც იმედი მიეცათ, რომ მალე მიიღებდნენ პასუხებს, მაგრამ მოტაცებულთაგან არავინ გამოუშვიათ. პირიქით, გაუჩინარებები კვლავ გაგრძელდა.

ცნობები ვრცელდებოდა საერთო სასაფლაოებისა და საიდუმლო სამხედრო ბანაკების თაობაზე. 2015 წლისთვის გაერო ვარაუდობდა, რომ გაუჩინარებულ ტამილთა რაოდენობა 15 000 კაცს აჭარბებდა. სხვები კი მიიჩნევდნენ, რომ ეს რიცხვი ძალზე მოკრძალებული იყო. თავის მხრივ, რაჯაპაკსას მთავრობა ამტკიცებდა, რომ ყველა დაკარგული საზღვარგარეთ გაიქცა. ამ განცხადებას კი არაფრით ასაბუთებდა.

2015 წლის სექტემბერში გაერომ გამოაქვეყნა შრი-ლანკის ომის დანაშაულების დაწვრილებითი მამხილებელი ანგარიში, რომელშიც მითითებული იყო „არაღიარებისა და ინფორმაციის გასაიდუმლოების წლები“ რაჯაპაკსას რეჟიმის მხრიდან. ახალმა მთავრობამ ამ ანგარიშში მოცემული ფაქტები არ გააპროტესტა. როგორც ჩანს, ის მზად იყო სიმართლე ეღიარებინა.

„ჩვენ მივიღებთ მეორე შანსს – უკვე ვმუშაობთ ამ საკითხზე“, მითხრა პრემიერ-მინისტრმა ვიკრემესინგჰემ. მთავარია, ვეცადოთ, რომ ტამილებმა თავი ახალი შრი-ლანკის ნაწილად იგრძნონ. „მათ, ხომ სხვებივით ნორმალური ცხოვრება სურთ“, ამბობს ის.

დავინტერესდი, როგორ შეძლებდა ნორმალურ ცხოვრებას ის 10 ტამილი ქალი, მე რომ ვესაუბრე და რომელთა ახლობლებიც გაუჩინარდნენ; ღიად საუბარს ახალი რეჟიმის პირობებშიც უფრთხოდნენ. დაკარგულების ოჯახის წევრები დაპატიმრებით დააშინეს საპროტესტო აქციის მოწყობისთვის. ამასობაში, შარშან გაზაფხულზე ჩრდილოეთში კიდევ ათობით ტამილი დააპატიმრეს ბრალდების გარეშე. მთავრობის მხრიდან ტამილ ინდუისტებზე მიმდინარე თვალთვალი დაემთხვა ბუდისტური ექსტრემისტული ჯგუფების კვლავ „აღმოცენებას“, რომლებიც რაჯაპაკსას ადმინისტრაციასთან ასოცირებულად ითვლებიან.

პრემიერ-მინისტრთან შეხვედრამდე რამდენიმე დღით ადრე, ჯაფნაში მოვინახულე მეთევზის ცოლი. იქ ვნახე დაკარგული ქმრის სხვა ფოტოსურათი, როგორც მითხრა, საგაზეთო სტატიიდან. ფოტოზე სადღაც კოლომბოს მახლობლად მდებარე საპყრობილეში გადაღებული 168 კაცი იყო აღბეჭდილი.

მათი თვალები მელნით დაეფარათ. ტამილი ტუსაღების გარჩევა თითქმის შეუძლებელი იყო, მაგრამ ქალი დაჟინებით ამტკიცებდა: ჩემი ქმარი ამ სურათშია. ნამდვილად შემიძლია მისი ამოცნობა. ჩემი სამეზობლოდან სამმა ქალმაც იცნო ზოგიერთი კაციო.

მალე ამ ციხის ადგილმდებარეობაც გაირკვა და მისი მეუღლე იქ არ აღმოჩნდა, არც მანარიდან დაკარგული სხვა კაცები. პრემიერ-მინისტრს პირდაპირ ვკითხე, სიმართლე ხომ არ არის მოარული ხმები, რომ ამ ხალხს საიდუმლო სამხედრო ბანაკებში მალავენ-მეთქი.

ვესაუბრეთ არმიის ჩინოსანსაც, ასეთი ადგილები არ არსებობსო, გვიპასუხა.

„ეს ნიშნავს რომ…“

„ყველა დახოცილია“, – თქვა მან.

წელს, ივნისში შრი-ლანკის მთავრობამ დაადასტურა, რომ 1994 წლის შემდეგ 65 000 ადამიანზე მეტი დაკარგულად გამოცხადდა. მთავრობამ ასევე დააანონსა გეგმა, რომ აპირებს საგანგებო სამსახურის ჩამოყალიბებას გაუჩინარებების გამოსაძიებლად და დაკარგულთა ოჯახებისთვის „დაკარგვის მოწმობის“ გადასაცემად, რათა მათ შეღავათების მიღება შეძლონ და, თუ მოახერხეს, როგორმე დაივიწყონ წარსული. თუ მთავრობა მართლაც მიჰყვება ამ გეგმას, იქნებ, ქვეყანაც წინ წავიდეს – და მოგონებების შავი აჩრდილებიც მოიშოროს.

სრული ვერსია წაიკითხეთ ნოემბრის ნომერში.