ვერტმფრენი ერთი ფრიალო კლდის თავზე დაეშვა, მისი ფრთები ცივ ჰაერს ჭრიდა. ჯინა მოზლიმ ფეხი ჩამოდგა მიწაზე, ღრმად ჩაისუნთქა და გრენლანდიის უდაბურ ლანდშაფტს გახედა. აქედან სამხრეთით გაყინული ტბა კილომეტრებზე ვრცელდებოდა, სანამ მას რუხი პლატოები არ ჩაანაცვლებდა, კიდევ უფრო შორს კი მყინვარები ელვარებდა. სხვა მიმართულებით, ჰორიზონტის ხაზს მიღმა 900 კილომეტრამდე მანძილზე, ჩრდილოეთი პოლუსი მდებარეობდა. ჯინას და მე გვახლდნენ ვერტმფრენის პილოტი, ამ სტატიის ფოტოგრაფი რობი შონი და მეკლდეური კრის ბლეიკლი. აქ სხვა სულიერს ვერსად ნახავდით. იდეალური ამინდი იყო, ტემპერატურა ნულ გრადუსს ოდნავ ასცდენოდა, მაგრამ მოზლიმ კარგად იცოდა, ქარიშხალი შეიძლებოდა თვალის დახამხამებაში ამოვარდნილიყო და სქელი ნისლი წამოეღო. ასეთ შემთხვევაში სასწრაფოდ უნდა გასცლოდნენ იქაურობას ან არა და დედამიწის ერთ-ერთ ყველაზე შორეულ და პირქუშ გარემოში ჩარჩენა ემუქრებოდათ. ისინი ზღვარზე გადიოდნენ – პოტენციური კატასტროფა თუ შთამბეჭდავი აღმოჩენა.

მოზლი, ბრიტანელი პალეოკლიმატოლოგი და სპელეოლოგი, ათწლეულზე მეტია, რაც აღნიშნულ მომენტს ესწრაფვის. მას სჯეროდა, რომ ერთ დღეს შეუერთდებოდა იმ გუნდს, რომელიც პირველი შეაბიჯებდა ვულფის მიწის მღვიმეში (WUL-8) – ერთ-ერთ ყველაზე იზოლირებულ მღვიმეში მთელ დედამიწაზე. მოზლი ოცნებობდა ნიმუშების შეგროვებაზე, რითაც ახალი სარკმელი გაიხსნებოდა გრენლანდიის კლიმატურ ისტორიაში.

ამ მღვიმეს მოზლიმ პირველად თვალი მოჰკრა ცივი ომისდროინდელ ბუნდოვან სადაზვერვო ფოტოზე: მისი პირდაღებული შესასვლელი მაღლა გამოკიდულიყო კლდეზე და უძველეს ციხესიმაგრეს მოგაგონებდათ. ამ სურათმა უმალ დაატყვევა მისი წარმოსახვა. თანაც, აღნიშნულ მღვიმეში არავის დაედგა ფეხი და ეს ფაქტი მოსვენებას უკარგავდა. გასული 15 წლის განმავლობაში იგი აკვიატებით უტრიალებდა ერთსა და იმავე შეკითხვებს: რამდენად დიდი იყო ის? რამდენად ღრმად ეშვებოდა? რა სამეცნიერო საგანძურს ინახავდა?

მოზლიმ დასახა თამამი გეგმა: გამოეკვლია ვულფის მიწის მღვიმე (და მისი მსგავსი მღვიმეები) და იქიდან წამოეღო ქანის ნიმუშები. ამ მინერალური დანალექებით შეიძლება გამოვლენილიყო გრენლანდიის წარსულის კლიმატი – როგორი იყო ის ასობით ათასი, ან თუნდაც მილიონობით წლის წინ. მაგრამ აღნიშნული ნიმუშები კიდევ უფრო მნიშვნელოვან დატვირთვასაც ატარებს, ვიდრე მხოლოდ წარსულის კვლევაა; ისინი მეცნიერებს შეიძლება იმის პროგნოზირებაში დაეხმაროს, თუ რა სახეს მიიღებს დამთბარი მსოფლიო მომავალში.

მოზლი არაერთ დაბრკოლებას წააწყდა – ლოგისტიკურს, ფინანსურს, პროფესიულსა თუ ემოციურს – მაგრამ ახლა მხოლოდ ერთად-ერთი რამ რჩებოდა გასაკეთებელი, დაშვებულიყო მღვიმის ხახაში და ეხილა ის, რაც არასოდეს არავის უნახავს. როდესაც ვერტმფრენი გაფრინდა, სრული სიჩუმე ჩამოვარდა და გუნდიც შეუდგა თავისი აღჭურვილობის მომზადებას.

მოზლის ბავშვობიდან შეუყვარდა მიწისქვეშა სამყარო. 12 წლის იყო, როდესაც ოჯახთან ერთად სალაშქროდ გაემართა სომერსეტში (ინგლისი) და თავისი პირველი მღვიმეც სწორედ მაშინ გაიცნო. „თითოეულ მღვიმეს თავისი ხასიათი აქვს“, – ამბობს მოზლი. „ყველა მღვიმე განსხვავებულია და თქვენც ყოველ ჯერზე ახალთახალი შეგრძნებები გეუფლებათ“.

საბოლოოდ, მღვიმეების სიყვარულით მან პალეოკლიმატოლოგიის დოქტორის ხარისხი მიიღო ბრისტოლის უნივერსიტეტში. სტუდენტობისას მან აღმოაჩინა, რომ მღვიმეები დროის კაფსულებია. ათასობით წლის განმავლობაში დაგროვილი მინერალური დანალექების სახით, მღვიმეები შეიცავს მონაცემებს წარსულის კლიმატურ პირობებზე. ეს დანალექები ფორმირდება მაშინ, როდესაც წყალი წვეთ-წვეთად ან ნაკადებად მიედინება მღვიმეში, უკან კი პაწაწინა მინერალებს ტოვებს, ხოლო დროის სვლასთან ერთად აღნიშნული მინერალები წარმოქმნის სტალაქტიტებს, სტალაგმიტებს და ნაღვენთ ქვებს. ერთობლივად მათ ვუწოდებთ სპელეოთემებს; ეს სტრუქტურები გვაწვდის საარქივო ჩანაწერებს რეგიონის წარსულ კლიმატზე – დალექილი მინერალის თითოეული შრე ინფორმაციას ინახავს იმ პერიოდის ტემპერატურაზე, რა პერიოდშიც თავად შეიქმნა.

2008 წლის ერთ საღამოს ბრისტოლის უნივერსიტეტის სპელეოლოგთა საზოგადოება პაბში შეიკრიბა. იქ მოზლი გადაეყარა ჩარლი სელფს, მღვიმეთა უაღრესად გამოცდილ მკვლევარს და სპელეოლოგს. მან მოუთხრო მოზლის გრენლანდიის ერთ ადგილზე, რომლის მონახულებაც სიგიჟემდე სურდა: ეს იყო ვულფის მიწის მღვიმე. 1958 წელს მისი ფოტო გადაიღო ორმა გეოლოგმა, რომლებიც აშშ-ის სადაზვერვო თვითმფრინავით იკვლევდნენ ჩრდილოეთ გრენლანდიას.

გეოლოგების ბუნდოვან ფოტოზე მღვიმის შესასვლელი საკმაოდ დიდი მოჩანდა, ხოლო მის სიღრმეს ვერაფრით გამოიცნობდით. მოზლიმ იცოდა, რომ მთის ზოგიერთი მღვიმე შესაძლოა კილომეტრების სიგრძის დერეფნებსა თუ გასასვლელ არხებს შეიცავდეს. ვულფის მიწის მღვიმე არასოდეს გამოკვლეულა, რაც მისი იზოლირებულობითა და ფრიალო კლდის შვეულ კედელზე მდებარეობით უნდა აიხსნას.

„ამ ამბით სრულიად ავენთე, ვერც კი წარმოვიდგენდი, რომ გრენლანდიაში მღვიმეები იყო“, – იხსენებს მოზლი. რამდენიმე დღის შემდეგ სელფმა მიაწოდა გეოლოგების ანგარიშები, რუკები და სხვა ინფორმაცია, რომლებსაც წლების განმავლობაში აგროვებდა, სანამ ექსპედიციის ლოგისტიკურ სირთულეებს წყვეტდა. მოგზაურობისთვის ოპტიმალურ დრო, როგორც ჩანს, მოკლე ზაფხულის პერიოდი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ უახლოესი ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი 50 კილომეტრით შორდებოდა მღვიმეს და მუხანათურ მთის რელიეფზე მდებარეობდა. თანაც, ამ რეგიონში, რომელსაც სახელი ეწოდა შვედი მკვლევრის, თურიდ ვულფის პატივსაცემად, ამინდიც ძლიერ არაპროგნოზირებად ხასიათს ავლენდა და იქ გუნდის წევრები შესაძლოა რამდენიმე კვირით გამომწყვდეულიყვნენ.

მოზლიმ გადაიღო ფოტოასლები და ყველა დოკუმენტი მაგიდის უჯრაში შეინახა, მაგრამ გონებიდან ვერაფრით იგდებდა. „ამ ყველაფერს ძალიან საიდუმლოდ ვინახავდი, – თქვა მოზლიმ, – არც ჩემივე სფეროში მომუშავე კოლეგებს ვუყვებოდი რამეს. ვფიქრობდი, თუ ნაადრევად გავცემდი ინფორმაციას, მღვიმესაც დავკარგავდი“.

იმავე წლის უფრო ადრეულ პერიოდში ბრისტოლის უნივერსიტეტმა სპელეოტური მოაწყო კრეტაზე და მოზლი მოხვდა გუნდში, რომელსაც უძღვებოდა რობი შონი, შეფილდის უნივერსიტეტის სპელეოლოგიური საზოგადოების წევრი. თუ სხვებს უჭირდათ ახალ მღვიმეთა აღმოჩენა, შონის და მოზლის გუნდი დიდი წარმატებით მუშაობდა.

მღვიმეებისადმი საერთო სიყვარული რომანტიკულ ურთიერთობაში გადაეზარდათ ერთი წლის შემდეგ. გავიდა კიდევ რამდენიმე თვე, სანამ მოზლი ბოლოს და ბოლოს ამოიღებდა გრენლანდიის საქაღალდეს და შონს წინ დაუდებდა მაგიდაზე. ისიც დაინტერესდა. იმ დროისთვის შონი ფოტოგრაფების ასისტენტად მუშაობდა რამდენიმე ამბიციურ სპელეოლოგიურ პროექტში და კარგად ხვდებოდა, თუ რამდენად რთულია ასეთი რისკიანი ექსპედიციის მოწყობა. მაგრამ ვულფის მიწის მღვიმე განსხვავებული იყო. „მე ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ ის რაღაც სიგიჟეა – ის წარმოუდგენლად დიდია, რამე პროექტი რომ მოერიოს“, – იხსენებს იგი.

მეცნიერებს ერთი სული აქვთ, ჩასწვდნენ კლიმატის ისტორიას, რადგან ის მინიშნებებს გვაძლევს ჩვენი პლანეტის მომავლის შესახებ. დედამიწამ მკვეთრი კლიმატური ცვლილებები განიცადა თავისი არსებობის განმავლობაში და ის წინ და უკან მოძრაობდა ორ ფუნდამენტურად განსხვავებულ მდგომარეობას შორის: ერთი ცხელი და მეორე ცივი, რომელთაც შესაბამისად ვუწოდებთ „სათბურ“ და „საყინულე“ დედამიწას. მეცნიერები თანხმდებიან, რომ დედამიწამ გამოიარა, სავარაუდოდ, ოთხი მთავარი ყინულოვანი პერიოდი (ხანა მუდმივი ყინულის საფარით), სანამ მეხუთე დაიწყებოდა 2,6 მილიონი წლის წინ და ის დღესაც გრძელდება. ნებისმიერ ყინულოვან პერიოდში არის შედარებით უფრო ცივი და თბილი პერიოდები, როდესაც მყინვარები წინ მოიწევს ან უკან იხევს – მათ ვუწოდებთ გამყინვარების და გამყინვარებათშორის პერიოდებს. სანამ უკანასკნელი გამყინვარების პერიოდი დასრულდებოდა, დაახლოებით, 11 500 წლის წინ, ჩრდილოეთ ამერიკისა და კონტინენტური ევროპის დიდ ნაწილს ყინული ფარავდა.

„ჩვენ გვსურს, უკეთ გავიგოთ წარსულის კლიმატი“, – ამბობს კრისტო ბაიზერტი, ორეგონის შტატის უნივერსიტეტის კლიმატოლოგი. „როგორ ურთიერთობს ოკეანე ატმოსფეროსთან ასეთ ხანგრძლივ დროით საზღვრებში? რამდენად მგრძნობიარეა კონტინენტური მყინვარული ფარი ტემპერატურის ცვლილების მიმართ? თუ კიდევ X რაოდენობის ნახშირორჟანგს გამოვყოფთ ატმოსფეროში, რამდენად დაათბობს ის მსოფლიოს?“

პალეოკლიმატოლოგებს განსაკუთრებით იტაცებს გრენლანდია და ანტარქტიდა, რადგან იქაური ყინული არ დამდნარა ასობით ათასი წლის განმავლობაში და, შესაბამისად, ისინი უწყვეტ კლიმატურ ჩანაწერს გვაწვდიან. გრენლანდიაში მყინვარული ფარიდან აღებული ყინულის კერნი დაეხმარა მეცნიერებს 130 000 წლის კლიმატური ისტორიის წაკითხვაში, მაგრამ ყინულის ჩანაწერი აღნიშნულ პერიოდზე უფრო ადრეულ ეპოქებს ვეღარ სწვდება.

როდესაც მოზლიმ შეიტყო გრენლანდიის ზემოაღნიშნულ მღვიმეზე, მან იცოდა, ერთ-ერთი გზა 130 000 წელზე უფრო ხანგრძლივი ჩანაწერის მისაღებად სპელეოთემების შესწავლაა, რომელთაც შეუძლიათ რამდენიმე ასეული ათასი წელი მოიცვან. თუმცა 5 წელი გავიდა, სანამ მოზლი სერიოზულად დაფიქრდებოდა ექსპედიციის მოწყობაზე.

ვულფის მიწის მღვიმე თითქოს კვლავ მიუწვდომლად მოჩანდა, მაგრამ სელფის მიერ მოზლისთვის მიცემულ საქაღალდეში იყო 1960 წელს გამოქვეყნებული ერთი სტატია უილიამ დეივისის და დენიელ კრინსლის ავტორობით. სწორედ ამ ორმა გეოლოგმა გადაიღო ჩრდილოეთ გრენლანდიის ფოტოები ზედხედით და მათ რამდენიმე მღვიმეც გამოიკვლიეს გრენლანდიის უფრო ადვილად მისასვლელ ჩრდილო-აღმოსავლეთ მხარეს. მოზლის ყველაზე მეტად აღაფრთოვანებდა ავტორთა მიერ ხსენებული „მსხვილკრისტალური კალციტით ფორმირებული 10 სმ სისქის ნაღვენთი ქვის დანალექი“ დაგვირგვინებული „არასრული სტალაგმიტებით“. ეს ცნობა მიუთითებდა იმაზე, რომ იქ გვხვდებოდა სპელეოთემები და თუ მათ მიაგნებდნენ, შემდეგ უკვე ლაბორატორიულ პირობებშიც შეისწავლიდნენ.

საბოლოოდ, მოზლიმ მოიზიდა 59 ინდივიდუალური და ინსტიტუციური სპონსორი, მათ შორის, National Geographic Society, რომლებმაც ექსპედიციისთვის საჭირო 125 000 დოლარი გამოყვეს.

2015 წლის 29 ივლისს მოზლი, შონი და მათი გუნდის კიდევ სამი წევრი დანიის სამხედრო ბაზის თვითმფრინავში ჩასხდნენ და დაეშვნენ სენტრუმის ტბასთან, ჩრდილო-აღმოსავლეთ გრენლანდიაში. საბანაკე აღჭურვილობისა და საკვები მარაგის გარდა, მათ წაიღეს გასაბერი ნავი და კიდული ძრავა.

ტბის გადაკვეთის შემდეგ ექსპედიციის წევრებმა მოაწყვეს საბაზო ბანაკი და გაემართნენ სამდღიან ლაშქრობაში ხეობისკენ, სადაც აღნიშნული მღვიმეები მდებარეობდა. ამ დამქანცველი მარშრუტის გასავლელად გუნდის უმეტესი წევრი თვეების განმავლობაში ვარჯიშობდა. მათ გაიარეს ასევე კურსები, თუ როგორ უნდა დაიცვან თავი თეთრ დათვთან შეხვედრისას, როგორ მოაწყონ ბანაკი, როგორ გამოიყენონ სასიგნალო შუქი და შაშხანა (უკიდურეს შემთხვევაში).

თუმცა ისინი მზად არ აღმოჩნდნენ კოღოებთან შესახვედრად. „ერთ მომენტში 200-ზე მეტი ნაკბენი დავითვალე“, – ამბობს მოზლი. ექსპედიციის წევრებმა ვერც იქაურ ლანდშაფტს აუღეს ალღო. „მასშტაბს ვერაფრით აღიქვამ“, – თქვა შონმა. „ხედავ მდინარეს და ფიქრობ, რომ სულ მცირე მანძილი გაშორებს, არადა, შემდეგ ნახევარ დღეს ანდომებ იქამდე მისვლას“.

საბოლოოდ, მათ აღწერეს 26 მღვიმე, მათ შორის რამდენიმე ისეთიც, რომლებიც აქამდე არავის გამოუკვლევია და შეაგროვეს 16 სპელეოთემის ნიმუში. უკან, ბანაკისკენ, ორი დღის განმავლობაში ბრუნდებოდნენ ზურგდამძიმებულები, რადგან ჩანთები ბოლომდე გადაევსოთ ნაღვენთი ქვის ნატეხებით.

მათი მძიმე შრომა ამად ღირდა. ერთ-ერთი ნიმუშის რადიოქიმიური ანალიზი უჩვენებდა, რომ ის ჩამოყალიბდა 537 000—588 000 წლის წინა პერიოდში. რადგან სპელეოთემების შექმნას სჭირდება წყლის წვეთ-წვეთ დენა ან ნაკადებად დინება, ამ ნიმუშის თავისთავად არსებობა უკვე მოწმობს, რომ აღნიშნულ პერიოდში გრენლანდია უფრო ტენიანი და თბილი იყო.

2018 და 2019 წლებში მოზლი კიდევ ორ ექსპედიციას გაუძღვა გრენლანდიის სხვა მღვიმეებში. თითოეული მტანჯველი მოგზაურობითა და სპელეოთემების მზარდი კოლექციით, იგი წარსულში მოგზაურობდა და გრენლანდიის პალეოკლიმატის დეტალურ საარქივო ჩანაწერს ქმნიდა.

და მაინც, ვულფის მიწის მღვიმე მაცდურად გამოიყურებოდა. „ვერაფრით ამოვიგდე გონებიდან“, – ამბობს მოზლი. მაგრამ იქ მოხვედრა უფრო მეტ ფინანსებსა და დაგეგმვას მოითხოვდა.

საბოლოოდ, 2023 წლის ივლისში, COVID- 19-ის პანდემიის „ლოკდაუნებისა“ და 400 000 დოლარის მოზიდვის შემდეგ, რაშიც Rolex Perpetual Planet Initiative-ის ჯილდოც დაეხმარათ, მოზლი, შონი და მათი გუნდის კიდევ სამი წევრი ისლანდიიდან გაფრინდნენ ვულფის მიწისკენ. ისინი დაეშვნენ აღნიშნული მღვიმიდან დაახლოებით 50 კილომეტრით დაშორებულ ადგილზე. მათი გეგმით, ვერტმფრენს ისინი წინ და უკან უნდა გადაეფრინ-გადმოეფრინა საბაზო ბანაკიდან კლდოვან ფორმაციებამდე, რათა იქაურ მღვიმეთა მთელი ზონა გამოეკვლიათ. ამისთვის კი ხელსაყრელი ამინდი უნდა შენარჩუნებულიყო.

ექსპედიციის პირველი დღე კარგი ხილვადობით გამოირჩეოდა. „საოცნებო ამინდს ჰგავდა“, – ამბობს მოზლი. როდესაც ვერტმფრენი ფრიალო კლდეს მიუახლოვდა, მღვიმის შესასვლელიც გამოჩნდა.

ბლეიკლი და შონი ადგილის დასაზვერად გაემართნენ. როდესაც კლდის თავზე მოექცნენ, ბლეიკლიმ ანკერული სამაგრი დააფიქსირა და თოკით დაეშვა მღვიმის შესასვლელისკენ. გარკვეული დროით გაუჩინარების შემდეგ ბლეიკლიმ შონს ამოსძახა, მეტი თოკი გამოუშვიო. მას ხომ 150-მეტრიანი თოკი ჰქონდა, გაიფიქრა შონმა და თავადაც დაეშვა, თან ვერ ხვდებოდა, როგორ შეიძლებოდა ბლეიკლის თოკი არ ჰყოფნოდა. შემდეგ ქვემოთ ჩაიხედა და ბლეიკლი დაინახა. „ის სულ პაწაწინა მოჩანდა მღვიმის შესასვლელთან შედარებით“, – იხსენებს შონი.

ისინი ამაღელვებელი ცნობებით დაბრუნდნენ ბანაკში და ახლა უკვე გუნდის ოთხი წევრი დაეშვა მღვიმისკენ. როგორც იქნა, მათ შიგნით შეაბიჯეს.

ისეთი შეგრძნება დაეუფლათ, თითქოს, საკათედრო ტაძარში მოხვდნენ – მღვიმის ჭერი, სულ მცირე, 40 მეტრს აღწევდა. „ფსკერი უზარმაზარ, მანქანის ზომის ლოდებს მოეფინა“. მღვიმის სიღრმეში მათ შენიშნეს რამდენიმე მაღლა გამოკიდული შესასვლელი და ჭირხლის კრისტალებით დაფარული კედლები.

მოზლი აღფრთოვანდა მღვიმის უზარმაზარი მასშტაბით, თუმცა მას იმედგაცრუებაც ეწვია. სპელეოთემები არსად ჩანდა.

ახლომახლო ტერიტორიაზე შეეძლოთ, სხვა მღვიმეებიც გამოეკვლიათ, მაგრამ ამინდი გაუარესდა და შესაძლებლობის ფანჯარა მოიჯახუნა. ჩამოწოლილი ღრუბლები, ძლიერი ქარი, ნისლი და თოვლი ვერტმფრენს მიწაზე აბამდა. გუნდს უნდა მოეცადა გამოდარების იმედით. „ჩვენ უამრავი დრო გავატარეთ საბაზო ბანაკში, ჩაის ვსვამდით და ვოცნებობდით ახალ აღმოჩენებზე“, – ამბობს მოზლი.

ამასობაში ამინდი დამშვიდდა და ორი გუნდი ახლომდებარე მღვიმეთა გამოსაკვლევად გაეშურა. მოზლიმ და შონმა აღმოაჩინეს ერთი მღვიმე, რომლის დერეფანთა კედლებს ყინული და კრისტალები ფარავდა. შონი ემზადებოდა ფოტოების გადასაღებად, როდესაც სხვა მღვიმეში მყოფმა ბლეიკლიმ რაციით გადმოსცა, სპელეოთემები შევნიშნეო. მოზლი და შონი სასწრაფოდ მისკენ გაემართნენ. სწორედ ეს ახასიათებს უცნობ ადგილებში წარმართულ ექსპედიციას, ამბობს შონი: „ვერაფრით მიხვდებით, როგორ განვითარდება მოვლენები“.

მაგრამ თქვენ არც ის იცით, საით წაგიყვანთ მეცნიერება. ვულფის მიწიდან დაბრუნების შემდეგ გავიდა რამდენიმე თვე და გამოჩნდა დათარიღების ანალიზის შედეგები, რომელიც ჩატარდა 2015 და 2019 წლის ექსპედიციებისას მოპოვებულ სპელეოთემთა ნიმუშებზე. მოზლის ლაბორატორიაში გამოყენებული დათარიღების მეთოდები მხოლოდ 600 000 წლის წინა პერიოდამდე ჩადის, თუმცა მან მიაგნო ჩინეთში მდებარე ლაბორატორიას, რომელიც ბევრად უფრო შორეულ წარსულში „მოგზაურობდა“.

მათი ანალიზის თანახმად, აღნიშნული ნიმუშები რამდენიმე მილიონი წლის იყო – გასაოცარი შედეგი. „ეს სპელეოთემები იზრდება მაშინ, როდესაც ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის დონეები დღევანდლის მსგავსია ან როგორიც ის იქნება, პროგნოზის თანახმად, მომდევნო ათწლეულებსა ან საუკუნეებში“, – ამბობს მოზლი და მის ხმაში ენთუზიაზმი მატულობს. 2023 წელს მოპოვებულ ნიმუშთა შესწავლა გრძელდება და მოზლი იმედოვნებს, რომ ისინიც ღრმად ჩაგვახედებს გრენლანდიის წარსულში. მაგრამ 2015 და 2019 წლის ექსპედიციათა შედეგები მართლაც ამაღელვებელია – ალბათ, ისეთივე ემოციის გამომწვევი, როგორიცაა ფრიალო კლდეზე თოკით დაშვება და სრულიად გამოუკვლეველ მღვიმეში შეღწევა. „[სპელეოთემების წარმოქმნის] პერიოდი არის სამყარო, რომელშიც ატმოსფეროს შემადგენლობა დღეის პირობების ანალოგიურია და, შესაბამისად, მათი შესწავლით შეგვიძლია დედამიწის მომავალიც უკეთ შევიცნოთ“, – ამბობს მოზლი. „ეს უაღრესად საინტერესოა, მაგრამ ალბათ შიშის მომგვრელიც“. თუმცა მოზლი, რომელიც საკუთარ თავს და მეცნიერებას უცნობ სამყაროში გადაშვებისკენ უბიძგებს, სწორედ ამას ესწრაფვის – აღმოჩენათა ზღვარზე მოხვედრას.