აურზაურის ატეხა

ფუტკრებდასეული მშვენიერი ქალის დანახვამ შეიძლება შეგაშფოთოთ, თუმცა, თუ ჩაუღრმავდებით, ეს ფოტო მოგითხრობთ სათუთ ბალანსზე ადამიანებსა და იმ მწერებს შორის, რომლებზეც ჩვენი საკვების დიდი ნაწილია დამოკიდებული. ამ ფოტოთი ანჯელინა ჯოლის სურდა, საზოგადოების ყურადღება მიეპყრო ფუტკრების დაცვასა და პროგრამაზე „ქალები ფუტკრებისათვის“. იუნესკოსა და გერლენის ეს ერთობლივი პროგრამა მეფუტკრე ქალებს წვრთნის 25 ეკოსისტემაში ეთიოპიიდან ჩინეთამდე. ფოტოგრაფის და მოყვარული მეფუტკრის, დენ უინტერსის შთაგონების წყარო იყო რიჩარდ ავედონის 1981 წელს გადაღებული მეფუტკრის პორტრეტი, ჯოლიმ კი თავის ხედვაში გააერთიანა საფრთხეში მყოფი ფუტკრები (რომლებიც ჩვენი სურსათის შეუცვლელ საყრდენს წარმოადგენენ) და მათ დამცველ ქალთა გლობალური ქსელი.

ოთხი მთავარი საკვები კულტურიდან სამი, ნაწილობრივ, დამამტვერიანებლებზეა დამოკიდებული, ფუტკრის პოპულაციები კი უკანასკნელ 15 წელიწადში მასობრივად იღუპება. ჯოლი ერთმანეთს უკავშირებს ჯანსაღ გარემოს, სურსათით უზრუნველყოფასა და ქალთა გაძლიერებას. მისი თქმით, ცუდი ამბებით დამძიმებულ მსოფლიოში, „ეს საკითხი მაინც არის გამოსწორებადი“.

უკვე 20 წელია იცავთ მოსახლეობის მოწყვლად ჯგუფებს, განსაკუთრებით ქალებსა და ბავშვებს. რა კავშირია საფრთხეში მყოფ ადამიანებსა და ფუტკრებს შორის?

საფრთხეში მყოფი ადამიანების დიდ ნაწილს გადაადგილება მოუწია კლიმატის ცვლილების ან მწირი რესურსებისთვის ბრძოლის ნიადაგზე აღმოცენებული ომის გამო. გარემოს განადგურება, საარსებო საშუალებების წართმევა ერთ-ერთია იმ მიზეზთაგან, რის გამოც ხალხი მიგრირებს და იბრძვის. ეს ყველაფერი ურთიერთკავშირშია. 

დამამტვერიანებელი სახეობები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ჩვენთვის და ჩვენი გარემოსთვის. ამიტომ სამეცნიერო დონეზე უნდა გავიაზროთ, რა მოხდება, მათ თუ დავკარგავთ.

საკუთარი წვლილის შეტანა ხომ ყველას მარტივად შეუძლია: დავრგოთ ადგილობრივი სახეობის მცენარეულობა და საკუთარ ეზოებსა თუ სათემო ბაღებში არ გამოვიყენოთ მავნე ქიმიკატები. 

ალბათ, ბევრმა არც კი იცის, რომ რამეს აშავებს. ადამიანებს უბრალოდ თავი გააქვთ, როგორც შეუძლიათ და კარგის კეთება სურთ. ზიანის მოტანა არ უნდათ. არ იციან, რა იყიდონ, რა გამოიყენონ. ამიტომ, მგონია, ხელშეწყობის ერთ-ერთი გზა არჩევანის გამარტივება იქნებოდა. ეს მეც მჭირდება. ექვსი შვილი მყავს, უამრავი საქმე მაქვს და სრულყოფილებისგან შორს ვარ. ასე რომ, კარგი იქნებოდა, ერთმანეთს თუ შევეშველებოდით რჩევით: „ეს არის სწორი, მარტივი გზა და შეგიძლია ბავშვებთან ერთადაც გააკეთო“. 

გარემოსდაცვითი საკითხებით დაინტერესება თქვენმა შვილებმა ხომ არ განაპირობეს?

ისინი ნამდვილად უფრო ინფორმირებულები იზრდებიან. ეს პრობლემები სწორედ მათ თაობაზე გადატყდება. ჩვენ ახლა კრიტიკულ ზღვარზე ვართ და მომდევნო ათ, ოც წელიწადში გადადგმული ნაბიჯები განსაზღვრავს, როგორ ვიცხოვრებთ ამ პლანეტაზე. სამწუხაროდ, ეს ბავშვებმაც იციან. მე რომ 12 წლის ვიყავი, არც კი მიფიქრია, მომავალში დედამიწა ძველებურად იარსებებდა თუ არა და იქნებოდნენ თუ არა ფუტკრები, რომლებიც მცენარეებს დამტვერავდნენ. 

ფუტკრებს ერთგვარი დემოკრატიული ქცევა ახასიათებთ – არჩევნების გზით თანხმდებიან, სად დაიდონ ბუდე. კარგი პარალელია პროგრამასთან „ქალები ფუტკრებისათვის“. რატომ უნდა ჩაერთონ ქალები მეფუტკრეობაში და როგორ მიანიჭებს ეს მათ ხმას, ლიდერობას და ეკონომიკურ ძალას? 

ქალებს უამრავი უნარი აქვთ, რომელთა გამოყენების საშუალება ზოგ ადგილას არც ჰქონიათ. მათ სწავლა სწყურიათ; შესანიშნავი ალღო აქვთ, როგორ აწარმოონ საქმე, ჩამოაყალიბონ ქსელი, გახდნენ საუკეთესო მეფუტკრეები უახლეს მეთოდებსა და მეცნიერებაზე დაყრდნობით და ჰქონდეთ ის, რასაც თავად შექმნიან და გაყიდიან. 

ქალი რამეს რომ აითვისებს, სხვებსაც ასწავლის – ქალებს, კაცებს, ბავშვებს. ასე რომ, თუ გინდა საქმე გააკეთო და ფართოდ გაავრცელო, პოულობ ქალს, რომელსაც პრობლემის არსს უხსნი, ის კი ძალას არ დაიშურებს, რომ პრობლემა მთელ თემს გააგებინოს. 

ამ არაჩვეულებრივი პორტრეტის გადასაღებად, პირდაპირი მნიშვნელობით, ფუტკრები დაგასიეს. როგორი შეგრძნება იყო?

ბუდისტურ ქადაგებასავით გამომივა, მაგრამ უბრალოდ სასიამოვნო გრძნობა იყო – ამ მშვენიერ არსებებთან კავშირით გამოწვეული. ზუზუნიც იყო ნამდვილად. სრულიად უძრავად, მშვიდად უნდა იყო, საკუთარ სხეულში, იმ მოცემულ მომენტში – რაც ჩემთვის სულაც არ არის მარტივი. იმაზეც ვფიქრობდი, რომ ამ არსებებს ზოგჯერ საშიშად, მკბენარად აღვიქვამთ. ჰოდა, როგორ შეგვიძლია უბრალოდ შევეგუოთ მათ? – ჩვენ ერთ პლანეტაზე ვცხოვრობთ. ერთმანეთზე ვზემოქმედებთ. სწორედ ასეთი განცდა უნდა გვქონდეს და ასეც ვგრძნობდი თავს მაშინ; ჩემთვის დიდი პატივი იყო და ძალიან გამიმართლა, რომ ეს საკუთარ თავზე გამოვცადე.

ეს ინტერვიუ შემოკლებული და რედაქტირებულია სიცხადისთვის.