ჩინური კვარტლის გარდასახვა

ლოს-ანჯელესის ჩინურ კვარტალში დაბადებული და გაზრდილი გლენ სოჰო 50 წლის განმავლობაში თავისი უბნის განვითარების, დაკნინებისა და გამოცოცხლების მოწმე გახდა. უკანასკნელი წელიწად-ნახევრის განმავლობაში ჩრდილოამერიკული ჩინური კვარტლები კრიზისშია და ქსენოფობიითა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სირთულეებით ზარალდება.

„ვირუსი ბიზნესსა და ტურიზმს აფერხებს. თავად ვირუსი ჩინურ კვარტალთან არავითარ კავშირშია, მაგრამ აზიურ წარმომავლობასთან მისმა გაიგივებამ ხალხში გარკვეული შიში დათესა“, – ამბობს სოჰო.

შეერთებულ შტატებში ჩინური კვარტლები 170 წელიწადზე მეტია არსებობს. სან-ფრანცისკოში მდებარე პირველი მათგანი XIX საუკუნის შუა პერიოდის პოლიტიკურ-ეკონომიკურ ქაოსს გამოქცეულ ჩინელ იმიგრანტთა არაოფიციალურ შემოსვლის პუნქტს წარმოადგენდა. მამაკაცები ბედს კალიფორნიის ოქროს ციებ-ცხელებაში ცდიდნენ, შემდეგ კი სამუშაოს ფერმებში, მოსამსახურეებად და 1860-იანი წლებიდან ტრანსკონტინენტურ რკინიგზაზე შოულობდნენ. 

ისინი უცოლონი იყვნენ ან ცოლები და ოჯახები ჩინეთში ჰყავდათ დატოვებული. აქ კი, დამქანცველი ხანგრძლივი სამუშაო დღის ბოლოს, ღამის გასათევი, სუფთა ტანსაცმელი და ცხელი საკვები ესაჭიროებოდათ. ამან მზარდ ჩინოცენტრულ უბნებში საცხოვრებლების, სამრეცხაოებისა და სასადილოების აქტიური გამრავლება გამოიწვია. 

სამუშაოს ძებნაში იმიგრანტები მთელ ქვეყანას მოედნენ და ჩინური უბნებიც უეცრად ბევრგან აღმოცენდა. ერთ დღესაც, შეერთებულ შტატებში უკვე 50 ჩინური უბანი არსებობდა.

მაგრამ ამ უბნების გაჩენის მიზეზი მზარდი რასობრივი დაძაბულობა და საცხოვრებელსა თუ დასაქმებაში დისკრიმინაციაც იყო. 1882 წლის „ჩინელთა გამორიცხვის აქტმა“ და შემდგომმა კანონებმა 60 წელზე მეტი ხნით ძლიერ შეზღუდა იმიგრაცია. ანტიჩინურმა განწყობებმა ქუჩის ჩხუბები, რასობრივი არეულობები და თვით ლინჩის წესით გასამართლება და ხოცვა-ჟლეტაც გამოიწვია. მრავალი ჩინური კვარტალი ხანძრით და სტიქიური უბედურებებით განადგურდა ან დაცარიელდა. 

• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა

მინაწერის გახსნა

გააზიარეთ ფოტო

• 
• 
• 

მინაწერის გახსნა

მაშინ, როდესაც ადრეული ჩინური კვარტლები ხისა და აგურის მოკრძალებული ნაგებობებისგან შედგებოდა, დღევანდელი აზიური მოტივები – პაგოდები, კრამიტის სახურავები თუ დრაკონის გამოსახულებები – ტურიზმის ხელშესაწყობად გაჩნდა. 1906 წლის მიწისძვრამ და შემდგომმა ძლიერმა ხანძარმა სან-ფრანცისკოს თავდაპირველი  „ჩაინატაუნი“  გაანადგურა. ამიტომ ახალი ჩინური უბნის დასაპროექტებლად შეძლებულმა ჩინელმა ვაჭრებმა შოტლანდიელ-ამერიკელი არქიტექტორი ტ. პატერსონ როსი და ინჟინერი ა.უ. ბერგრენი დაიქირავეს. ახალი გეგმა სუნის დინასტიისდროინდელ რელიგიურ გამოსახულებებსა და არქიტექტურულ ელემენტებს შეიცავდა.  

ახალი კვარტალი ჩინეთის ზღაპრულ ხედვას წარმოადგენდა. სტრატეგიამ გაამართლა: სან-ფრანცისკოს ჩინური კვარტალი დასავლელი ტურისტებისთვის „ეგზოტიკურ“ მიმართულებად იქცა.

ზოგიერთი ჩინური კვარტალი ამ კვალს გაჰყვა და მსგავსი ესთეტიკა შეიძინა, სხვებმა კი განსხვავებული მიდგომა არჩიეს. ჩიკაგოსა და ნიუ-იორკის ჩინური კვარტლები ხალხს „ჯურღმულებში“ ტურიზმით იზიდავდა და მნახველებს გაჭირვებული ეთნიკური ჯგუფების სურათებით, ხმებითა და სუნებით ტკბობას სთავაზობდა.

მომდევნო ათწლეულებში ჩინური კვარტლების სიმდიდრე მატულობდა და კლებულობდა. გაჩნდა ახალი სატელიტური აზიური თემები.

პანდემიამდე, მივიწყებული ჩინური კვარტლები ჯენტრიფიკაციის გზით გამოცოცხლდა. დაბალქირიანი შენობები და საოჯახო მაღაზიები ძვირიანმა ბინებმა და ტრენდულმა რესტორნებმა ჩაანაცვლა, მაგრამ ეს განახლებული ჩინური კვარტლები თავიანთი სიცოცხლით აღსავსე წარსულის მხოლოდ აჩრდილია. ახლა ასეთ კვარტლებში რამდენიმე ჩინური რესტორანი და, იშვიათად, თაღოვანი კარიბჭე თუა შემორჩენილი.

მაგრამ ბევრი ამერიკელი ჩინელი კვლავაც არ დანებებულა. სან-ფრანცისკოს ჩინური კულტურის ცენტრი ხელოვნებისა და საგანმანათლებლო პროგრამების გზით ჩინური კვარტლების გადააზრებას უწყობს ხელს.

ლოს-ანჯელესში კი გლენ სოჰო, საკუთარი მაღაზიისა და, რაც მთავარია, მომავალი თაობისთვის ჩინური უბნის შესანარჩუნებლად მიზანდასახულად ზრუნავს.

რეიჩელ უ ლოს-ანჯელესში მცხოვრები მწერალია. ფოტოგრაფი ენდრია ლო კალიფორნიის შტატის ქალაქ ბერკლიში ცხოვრობს. მისი წიგნი „ჩინური კვარტლის მშვენება“ შეერთებული შტატების ჩინურ უბნებს წარმოაჩენს.