ცოტა ხნის წინ წყნარ ოკეანეში შნორკელით ჩასაყვინთად კუნძულ ოაჰუს სამხრეთ-დასავლეთ სანაპიროს მივადექი. ჰავაის ამ კუნძულს განსაკუთრებით ციცაბო წყალქვეშა კალთა აქვს და მოტორიანი ნავის ქვეშ ფსკერი მალე გაუჩინარდა. უაიანეს ქედი, ჩვეულებრივ, წყალს პასატებისგან იცავს, მაგრამ იმ დღეს მონაბერი ბრიზის გამო ოდნავ მღელვარე ოკეანეში თითქმის არ ჩანდა ის, რაც მაინტერესებდა: წყლის ზედაპირზე წარმოქმნილი, ორგანული ნაწილაკებით სავსე თხელი ზეთოვანი ფენა, სადაც ლიფსიტები თავიანთი ცხოვრების საწყის, ყველაზე უფრო სახიფათო პერიოდს ატარებენ – იკვებებიან, იზრდებიან და გადარჩენისთვის იბრძვიან.

ჯორჯიის უნივერსიტეტის პროფესორ ჯენა ჯემბეკის 2015 წლის კვლევის მიხედვით, ოკეანეში ყოველწლიურად 9 მილიონ ტონამდე პლასტმასა ხვდება; ეს ჩვენ მიერ მდინარეებში ჩაყრილი თუ ხმელეთზე დაუდევრად დაყრილი ნაგავია, რომელიც შემდეგ ოკეანეებში ჩაირეცხება. ამ ნაგვის ხილული ნაწილის დამღუპველი გავლენის შესახებ ყველამ კარგად ვიცით დასახიჩრებული კუების, ფრინველებისა თუ ვეშაპების შემზარავი ფოტოებიდან, მაგრამ პლასტმასით გამოწვეული საფრთხე ამით არ შემოიფარგლება: მზის სხივები, ქარი და ტალღები ოკეანეში მოხვედრილ პლასტმასას აქუცმაცებენ და თითქმის უხილავ ნაწილაკებად – მიკროპლასტმასად – შლიან. ბოლომდე ჯერაც არ ვიცით, თუ რა გავლენა შეიძლება იქონიოს ხუთ მილიმეტრზე უფრო პატარა პლასტმასის ნაწილაკებმა თევზებზე.

სამ მილიარდამდე ადამიანისთვის და მრავალი ცხოველისა და ზღვის ფრინველისთვის თევზი პროტეინის უმნიშვნელოვანესი წყაროა. კვლევების თანახმად, 1970 წლის შემდეგ თევზის რაოდენობა განახევრდა, თინუსის რაოდენობა კი სხვა თევზებზე მეტად არის შემცირებული. პოპულაციის ასეთი კლება, ძირითადად, თევზჭერის ბრალია, მაგრამ არც კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული წყლის დათბობა და შემჟავება უნდა დაგვავიწყდეს.

მეცნიერებმა თევზის მუცელში პლასტმასის ნაწილაკები ჯერ კიდევ 1970-იან წლებში აღმოაჩინეს. ლარვები, თევზის სიცოცხლის სხვა სტადიებთან შედარებით, ყველაზე ნაკლებ არის შესწავლილი, მაგრამ, სავარაუდოდ, მიკროპლასტმასა თევზებს სწორედ ამ სტადიაში უქმნის განსაკუთრებულ საფრთხეს.

ოკეანის და ატმოსფერული კვლევების ეროვნული სამმართველოს მკვლევრებმა ხმალთევზების, მარლინებისა და კიდევ ხუთი სხვა სახეობის თევზის ლარვის გაკვეთისას პოლიეთილენის და პოლიპროპილენის ძაფები იპოვეს, რომელთაც მეთევზეები იყენებენ. ეს ძაფები ლარვების საკვებს ჰგავს.

მიკროპლასტმასის ნეგატიური გავლენა მეცნიერებს ჯერ კიდევ არ შეუსწავლიათ, მაგრამ ვარაუდები უკვე შეგვიძლია გამოვთქვათ: მიკროპლასტმასა აქვეითებს თევზების მადას და აფერხებს ზრდას. ამან შეიძლება იმოქმედოს შობადობასა და თევზის რაოდენობაზე. „რაც უფრო დიდია მდედრი თევზი, მით უფრო მეტი ქვირითის დაყრა შეუძლია“, – ამბობს ორეგონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ტოქსიკოლოგი სუზან ბრენდერი.

სრული ვერსია წაიკითხეთ მაისის ნომერში.

2018 წელს დევიდ ლიტშვაგერმა ოქტომბრის ნომრისთვის მედუზები გადაიღო. ლორა პარკერი ივნისის ნომრის ვრცელი სტატიის ავტორია, რომელიც პლასტმასით დაბინძურებას ეხება.