დაძინება გსურთ? – ეს სტატია წაიკითხეთ.
სერიოზულად.
დადეთ ტელეფონი. ჩვენ გაჩვენებთ, როგორია ჯანსაღი ღამის ძილი და
როგორ არ გვაცდის ძილს ლურჯი განათება
დაძინება გსურთ? – ეს სტატია წაიკითხეთ.
სერიოზულად. დადეთ ტელეფონი. ჩვენ გაჩვენებთ, როგორია ჯანსაღი ღამის ძილი და როგორ არ გვაცდის ძილს ლურჯი განათება
-
-
-
-
ბმული კოპირებულია
თითქმის ყოველღამე საკვირველ მეტამორფოზას განვიცდით.
თავის ტვინი ძირფესვიანად იცვლის ქცევას და მიზანს და ჩვენს გონებას აბნელებს. ცოტა ხნით თითქმის სრულად პარალიზებულნი ვხდებით. განძრევაც არ შეგვიძლია, თუმცა დახურულ ქუთუთოებს მიღმა თვალები პერიოდულად ისე დახტიან, თითქოს რაღაცას ხედავენ; შუა ყურის პატარა კუნთები სიჩუმეშიც ისე მოძრაობენ, თითქოს ესმით რამე. ხანდახან გვჯერა, რომ ფრენა შეგვიძლია. სიკვდილის პირასაც აღმოვჩნდებით ხოლმე. ჩვენ გვძინავს.
1924 წელს გერმანელმა ფსიქიატრმა, ჰანს ბერგერმა, გამოიგონა ელექტროენცეფალოგრაფი, რომელიც თავის ტვინის ელექტროაქტივობას იწერს და, ამგვარად, ძილის შესწავლამ ფილოსოფიიდან სამეცნიერო სფეროში გადაინაცვლა. მხოლოდ უკანასკნელ ათწლეულებში განვითარებულმა ტექნოლოგიებმა მოგვცა საშუალება, კიდევ უფრო ღრმად ჩაგვეხედა თავის ტვინის შიდა მექანიზმში.
პარიზის ფილარმონიაში სრულდება კომპოზიტორ მაქს რიხტერის „ძილი“ – მინიმალისტური, მეცნიერულად გამართული ეს ნამუშევარი მსმენელს რვასაათიან განტვირთვას სთავაზობს.
ახალი მოგონებები ძილის დროს მყარდება. რა ხდება ტვინში? ამ საკითხს ტაკეში საკურაი იკვლევს ოპტოგენეტიკის ხერხით – მას ლაზერით შეუძლია ტვინის უჯრედების სათითაოდ ჩართვა-გამორთვა თაგვებში, რომელთაც გენეტიკური ინჟინერიით აქვთ თანდაყოლილი მის მიმართ სენსიტიურობა.
ამ იზოლირებულ კამერაში მკვლევრებს საშუალება ეძლევათ, ზუსტად ადევნონ თვალი მძინარე ადამიანის მიერ ჟანგბადის მოხმარებას და, შესაბამისად, მეტაბოლიზმის სიჩქარეს, ასევე, განსაზღვრონ, რა გავლენა აქვს მასზე, მაგალითად, ოთახის განათების სიმკვეთრეს და ფერს. ძილის ხელშემწყობი პირობების განსაზღვრა ინსომნიის განკურნების პირველი ნაბიჯი შეიძლება იყოს.
ძილთან ომი მაშინ დაიწყო, როდესაც ვარვარის ნათურა გამოიგონეს. დიდი ქალაქები დღეს უკვე შუქდიოდურ ნათურებს იყენებენ. ისინი უფრო ენერგოეფექტურია, თუმცა გაცილებით მეტ ლურჯ სინათლეს გამოყოფენ.
პარიზის ფილარმონიაში სრულდება კომპოზიტორ მაქს რიხტერის „ძილი“ – მინიმალისტური, მეცნიერულად გამართული ეს ნამუშევარი მსმენელს რვასაათიან განტვირთვას სთავაზობს.
ახალი მოგონებები ძილის დროს მყარდება. რა ხდება ტვინში? ამ საკითხს ტაკეში საკურაი იკვლევს ოპტოგენეტიკის ხერხით – მას ლაზერით შეუძლია ტვინის უჯრედების სათითაოდ ჩართვა-გამორთვა თაგვებში, რომელთაც გენეტიკური ინჟინერიით აქვთ თანდაყოლილი მის მიმართ სენსიტიურობა.
ამ იზოლირებულ კამერაში მკვლევრებს საშუალება ეძლევათ, ზუსტად ადევნონ თვალი მძინარე ადამიანის მიერ ჟანგბადის მოხმარებას და, შესაბამისად, მეტაბოლიზმის სიჩქარეს, ასევე, განსაზღვრონ, რა გავლენა აქვს მასზე, მაგალითად, ოთახის განათების სიმკვეთრეს და ფერს. ძილის ხელშემწყობი პირობების განსაზღვრა ინსომნიის განკურნების პირველი ნაბიჯი შეიძლება იყოს.
ძილთან ომი მაშინ დაიწყო, როდესაც ვარვარის ნათურა გამოიგონეს. დიდი ქალაქები დღეს უკვე შუქდიოდურ ნათურებს იყენებენ. ისინი უფრო ენერგოეფექტურია, თუმცა გაცილებით მეტ ლურჯ სინათლეს გამოყოფენ.
ახალმა ინფორმაციამ ძილის მნიშვნელობას კიდევ უფრო გაუსვა ხაზი ჩვენი ფსიქიკური და ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის. ძილ-ღვიძილის ციკლი ადამიანის ბიოლოგიის ცენტრალური მახასიათებელია – დღე-ღამის უსასრულო მონაცვლეობის მქონე მბრუნავ პლანეტაზე ცხოვრების ადაპტაცია. 2017 წელს ნობელის პრემია მედიცინაში გადაეცა სამ მეცნიერს, რომლებმაც 1980-90-იან წლებში გამოავლინეს უჯრედულ დონეზე არსებული მოლეკულური საათი, რომლის მიზანიც ჩვენი მზესთან სინქრონიზაციაა. როგორც უკანასკნელმა კვლევებმა აჩვენა, ამ სადღეღამისო რიტმის დარღვევის შემთხვევაში ისეთი დაავადებების რისკი იზრდება, როგორებიცაა: დიაბეტი, გულის დაავადება და დემენცია.
და მაინც, ცხოვრების წესსა და მზის ციკლს შორის დისბალანსი ეპიდემიასავით არის გავრცელებული. „გეგონებათ, ძილის დეპრივაციის უარყოფითი შედეგების მსოფლიო მასშტაბის ექსპერიმენტში ვმონაწილეობთ“, ამბობს ჰარვარდის სამედიცინო სკოლის ძილისა და შემეცნების ცენტრის დირექტორი, რობერტ სტიკგოლდი. დღეს საშუალო ამერიკელს ღამის განმავლობაში შვიდ საათზე ნაკლები სძინავს – ორი საათით ნაკლები, ვიდრე ერთი საუკუნის წინ. ჩვენს მოუსვენარ, გადანათებულ საზოგადოებაში ძილს ხშირად მოწინააღმდეგედ მივიჩნევთ – მდგომარეობად, რომელიც პროდუქტიულობასა და გართობის დროს გვართმევს.
მთელი ღამე ძილი დღეს უკვე ძველმოდურად ითვლება, თითქოს ყველანი მოკლე გზას ვირჩევთ, მთქნარების დასაძლევად ყავას ვეტანებით და თავს ვარიდებთ ყოველ ღამე გასავლელ გრძელ მოგზაურობას.
სრული ვერსია წაიკითხეთ აგვისტოს ნომერში.
