ექიმი ფოტოგრაფი

საექიმო პრაქტიკას რომ გავდიოდი, ჩემს მობილურ ტელეფონზე შემომავალი ზარები შეწყდა. მეგობრებმა იცოდნენ, რა დღეშიც ვიყავი. საკუთარი ცხოვრება არ მეკუთვნოდა. რეზიდენტურის პერიოდში კვირაში ზოგჯერ ას საათამდე ვმუშაობდი და ერთდროულად 18 პაციენტზე ვყოფილვარ პასუხისმგებელი. დედაჩემიც კი აღარ მირეკავდა. ტელეფონს სამედიცინო აპლიკაციებისთვის ვიყენებდი.

მაგრამ, ერთ დღესაც, მობილურმა დარეკა. ნომერი არ მეცნო, თუმცა კოდი ვაშინგტონისა იყო. გავიფიქრე, ალბათ მნიშვნელოვანი ზარი უნდა იყოს-მეთქი და ჩურჩულით ვუპასუხე: „დიახ?“

„სალამი, მაქს“ – მომესმა ომახიანი ხმა. „ტოდი ვარ“. ტოდ ჯეიმსი National Geographic-ის ფოტორედაქტორია. ბოლოს ალბათ 10 წლის წინ ველაპარაკე, როდესაც ექიმობა გადავწყვიტე და ფოტოგრაფიას თავი დავანებე – „შენთვის სამუშაო მაქვს“.

სტატია ღეროვანი უჯრედების კვლევას ეხებოდა და ტოდს უნდოდა, გადასაღებად მთელი მსოფლიო მომევლო. სანამ ის მელაპარაკებოდა, თვალწინ ძველი დრო წარმომიდგა – მოგზაურობა ფოტოაპარატით, აღმოჩენების ძიებაში. ფოტოჟურნალისტი ხომ ერთგვარი ფორესტ გამპი ან უოლტერ მიტია: თვითონ ისეთს არაფერს წარმოადგენ, მაგრამ ყოველთვის მნიშვნელოვანის გვერდით ხარ. ფოტოგრაფად 20 წელი ვიმუშავე და ამ პროფესიას მაშინ დავანებე თავი, როდესაც მივხვდი, რომ დამკვირვებლის როლში ყოფნა აღარ მსურდა.

ეს მაშინ მოხდა, როდესაც ხერხემალზე ნეიროქირურგიული ოპერაციის გადაღება დამევალა. პაციენტი წამომჯდარი იყო, ქალა ერთგვარი მარწუხით ჰქონდა დაფიქსირებული, ზურგი კი გაჭიმული, რაც ქირურგს საშუალებას აძლევდა, ოპერაცია მდგომარეს ჩაეტარებინა, თვალის სიმაღლეზე, მარტივად მისაწვდომ არეზე. უცებ მითხრა: „აი, ეს გადაიღეთ“. ჩემ წინაშე მოშიშვლებული ხერხემალი იყო, თეთრი და კრიალა. გავაცნობიერე, რომ ის აქამდე ხილული არასოდეს ყოფილა, არც უნდა გამხდარიყო, მაგრამ იმ წამს მაინც სინათლე ეფინებოდა. ისეთი აღტაცებული ვიყავი, თითქოს მთვარისკენ მიმავალ კოსმოსურ ხომალდ აპოლოში, ასტრონავტის სამოსში გამოწყობილს გამეღვიძა და მივხვდი, რომ დარჩენილი ცხოვრების გატარება სწორედ ასე მინდოდა. ყველა ჟურნალს დავუკავშირდი, ვისთანაც ვთანამშრომლობდი და ვთხოვე, მედიცინასთან და ექიმებთან დაკავშირებული ყველა დავალება ჩემთვის მოეცათ. სადღაც 10 ოპერაციის შემდეგ უკვე ექიმობაზეც დავიწყე ფიქრი.

„არ ვიცი“, ვუპასუხე ტოდს. „ახლა პაციენტები მყავს სანახავი. მოგვიანებით დაგირეკავ“. შემოვლა გავაგრძელე, მაგრამ შინაგანად სრული ქაოსი მიტრიალებდა. თურმე არსად გამქრალიყო ჟინი სამყაროს ნახვისა, გადაწყვეტილებების მიღებისა ფერთან, განათებასთან, კადრში დასატოვებელ და მოსაჭრელ ელემენტებთან, ამბის გადმოცემასთან დაკავშირებით… და ლინზაში ცქერის უზომო სიხარული. იმავე დღეს შემთხვევით რეზიდენტურის პროგრამის დირექტორის თანაშემწეს გადავეყარე. მან აღნიშნა, რომ მალე არჩევითი თვე მეწყებოდა, რომელიც შემეძლო, კვლევითი სამუშაოსთვის მიმეძღვნა და მკითხა: „ეს სტატიაც ხომ კვლევა გამოდის, არა?“

ტოდს მაშინვე დავურეკე. მისი აზრით, დავალების შესრულება 23 დღეში შემეძლო – 13 გადაღება 13 ქვეყანაში. პირველი ჩემსავე საავადმყოფოში, მასაჩუსეტსის უნივერსიტეტის მემორიალურ სამედიცინო ცენტრში იგეგმებოდა, სადაც ღეროვანი უჯრედების გამოყენებით წითელი მგლურას სამკურნალო კლინიკური კვლევა ტარდებოდა. შემდეგ ბერლინში წავედი და ვინახულე ლაბორატორია, რომელშიც ოდესღაც რუდოლფ ვირხოვი – XIX საუკუნის ექიმი მუშაობდა. სწორედ მან დაადგინა, რომ ყოველი უჯრედი უკვე არსებული უჯრედის დაყოფის შედეგად წარმოიქმნება. ისეთი ფოტოს დადგმა გადავწყვიტე, რომელიც მრავლისშემძლე ღეროვანი უჯრედების შესაძლებლობებს გამოხატავდა. პათოლოგიური ნიმუშების ერთმანეთზე დადებით აბსტრაქტული ადამიანი შევქმენი: მკვდრადშობილი ბავშვის თმა, ტვინი, გადიდებული გული, ღვიძლი, ძვლები და კბილები – სხეულის ყველა ეს ნაწილი ერთი ღეროვანი უჯრედიდან შეიძლება წარმოიშვას.

მხოლოდ ექსპონომეტრის გამოყენება აღარ მახსოვდა კარგად, დანარჩენი ყველაფერი უცებვე აღვიდგინე. ფოტოგრაფია სერიოზული პროფესიაა და მე ამ საქმეში 20-წლიანი გამოცდილება მქონდა. ამ გადაღებიდან ცოტა ხნის შემდეგ ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში პირველი როტაცია დავიწყე და კიდევ 20 წელი დამჭირდებოდა, სანამ ექიმობისათვის საჭირო – და სასურველ – ოსტატობას მივაღწევდი.

ერთი წლის შემდეგ რეზიდენტურაში უკვე საკუთარი ინტერნები მყავდა და ვფიქრობდი, რა სპეციალობა ამერჩია. უცებ მივხვდი – კვლავ ფოტოგრაფობა მინდოდა, ამბების ისე მოყოლა, თითქოს ამაზე მნიშვნელოვანი რამ დედამიწაზე სხვა არაფერი იყოს. თავდაუზოგავი შრომით მოპოვებული სამეცნიერო ცოდნითა და ავადმყოფებზე ზრუნვის გამოცდილებით გამდიდრებული მედიცინას ვანებებდი თავს. მე გამოწვევა მივიღე – ეს იყო მოწოდება შემოქმედებისკენ.

ფოტოგრაფი და კინორეჟისორი მაქს აგილერა-ჰელვეგი საბუნებისმეტყველო მეცნიერებისა და მედიცინის თემებზე მუშაობს. იგი გახლავთ 2017 წლის სექტემბერში გამოცემული სტატიის „დამოკიდებული ტვინი“ ფოტოების ავტორი.