ბზის ალურას სამშობლო აღმოსავლეთ აზიაა, სადაც ის ბზის ადგილობრივი ჯიშებით იკვებება. ეს მცირე ზომის, არაფრით გამორჩეული პეპელაა თეთრი ან კრემისფერი ფრთებით, რომელსაც მარგალიტისფრად შეფერილი შავი ან ყავისფერი კიდეები აქვს. აზიური ბზის ალურას მუხლუხები კვერცხებიდან ძალზე პაწაწინები გამოდიან, არაუმეტეს ორი მილიმეტრი სიგრძისა, შემდეგ კი სამ კვირაში ოთხ სანტიმეტრამდე იზრდებიან.

აზიურ ეკოსისტემებში მილიონობით წლის განმავლობაში თანაარსებობის შედეგად, ბზა მოერგო ალურას და საკუთარ სამსახურში ჩაიყენა მტაცებლები და პარაზიტები, რომლებიც მის რაოდენობას აბალანსებენ. ორი და სამი თაობაც კი, რომელსაც ალურა წლის განმავლობაში შობს თავის სამშობლოში, აზიურ ბზას ვერ ანადგურებს.

მაგრამ ის შთანთქავს ევროპულ ბზას, რადგან ალურას ევროპაში არ ჰყავს ბუნებრივი მტრები. 2006 წელს ეს პარაზიტი ჩითილებს ჩამოჰყვა გერმანიაში, საიდანაც ევროპის ქვეყნებზე თავისი „ძლევამოსილი ლაშქრობა“ წამოიწყო.

მცენარეთა დაცვის ევროპულ-ხმელთაშუაზღვისპირეთის ორგანიზაციის სიაში Cydalima perspectalis შეტანილია როგორც „ახალი, ძალზე სახიფათო ორგანიზმი“, თუმცა ამ ზიანის მომტანი მიგრანტის მოსპობა ვერც ერთმა ევროპულმა ქვეყანამ მოახერხა.

პარაზიტთან ბრძოლის სხვადასხვა გზის პრაქტიკაში მოსინჯვის შემდეგ, ევროპული ქვეყნების უმეტესობამ ყველაზე ეფექტურ გზად ინსექტიციდების გამოყენება არჩია, მაგრამ ამ მეთოდს ზოგიერთი სუსტი მხარეც აქვს: უპირველეს ყოვლისა, დროთა განმავლობაში პარაზიტები რეზისტენტულნი ხდებიან გარკვეული სახის ქიმიკატების მიმართ; მეორეც, ეს მეთოდი კარგია დეკორატიული მცენარეებისთვის, მაგრამ არ შეეფერება ველური ბზის ნარგავებს – ბუჩქებისა და ხეების ზედმეტად ხშირი კენწერო არ იძლევა ინსექტიციდის საკმარისად კარგად გამოყენების საშუალებას; გარდა ამისა, ტყეების ადგილობრივი ფაუნაც განიცდის ქიმიკატების მავნე ზეგავლენას. გრძელვადიან პროგნოზში, პრობლემის გადაწყვეტა ბზის ალურას ბუნებრივი მტრის აზიიდან შემოყვანით იქნებოდა შესაძლებელი, მაგრამ მსგავსი რადიკალური ზომა საგულდაგულო და სიღრმისეულ კვლევას საჭიროებს.

კოლხური ბზა მარადმწვანე ხე ან ბუჩქია, რომელიც 600 ან მეტ წლამდე ცოცხლობს. ეს მცენარე მცირედ თუ შეიცვალა გასული 30-40 მილიონი წლის განმავლობაში. 15 ათასი წლის წინ უკანასკნელმა გამყინვარებამ მცენარის მრავალი სახეობა გადააშენა, ბზის ხე კი ერთ-ერთია, რომელიც ცოცხალი გადარჩა, თუმცა მისი ჰაბიტატი მნიშვნელოვნად შემცირდა.

დღეს გამყინვარებამდელ მცენარეთა რელიქტური სახეობები მიმოფანტულია სუბტროპიკების წვრილ ზოლში რუსეთის ტუაფსედან აღმოსავლეთ საქართველომდე, დასავლეთ საქართველოს იმ ტერიტორიის ჩათვლით, რომელსაც ძველი ბერძნები კოლხეთს უწოდებდნენ. მცენარეებს, რომელნიც მომაკვდინებელ გამყინვარებას გადაურჩნენ, კოლხეთის საპატივცემულოდ შემდეგი სახელები უწოდეს: კოლხური ბზა, კოლხური ბაძგი, კოლხური სურო, კოლხური ჯონჯოლი.

სრული ვერსია წაიკითხეთ დეკემბრის ნომერში.

ბოღდანა ვაშჩენკოს და ვიქტორ ლიაგუშკინის პირველი ერთობლივი ნამუშევარი, რომელიც ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებს და იქ ქურციკების დაბრუნების პროგრამას ეხებოდა National Geographic საქართველოს 2017 წლის სექტემბრის ნომერში გამოქვეყნდა.