„გვამცირებდნენ და შეურაცხყოფას გვაყენებდნენ მარტო იმიტომ, რომ ლტოლვილები ვიყავით... მე ხომ ცხრა წლის ვიყავი, ომი ჩემი ბრალი არ იყო“.

მრავალი გერმანელი პირადად სარგებლობდა ნაცისტების ხელისუფლებაში ყოფნით. ამას პატარა ვალტრაუდ პლესიც ამჩნევდა. შორს გახედვა საჭირო არ იყო: როდესაც ჰიტლერი ხელისუფლებაში მოვიდა, 1933 წელს, ვალტრაუდის მშობლები ღარიბები იყვნენ. ექვსი წლის შემდეგ მამამისი ნაცისტური პარტიის ელიტარული სამხედრო დივიზიის ოფიცერი გახდა. ამ დროისთვის იგი საფრანგეთის ოკუპაციის კამპანიაში მონაწილეობდა. ოჯახს ორი მანქანა და სახლი ჰქონდა, მათი საწყობი კი ძვირფასი, „მეორადი“ ავეჯით იყო სავსე…

„საიდან გაჩნდა მთელი ეს ქონება? – კითხულობს პლესი, – ცხადია: ეს ნივთები ებრაულ ოჯახებს ეკუთვნოდა. ვერავინ დამარწმუნებს, რომ ებრაელების დევნაზე მამაჩემმა არაფერი იცოდა“.

ერთხელ მამამისმა სამსახურებრივ დავალებაზე თან გაიყოლა და ბერლინის საქსენჰაუზენის საკონცენტრაციო ბანაკი აჩვენა. „ვნახე, როგორ ცხოვრობდა იქ გამომწყვდეული ხალხი“, – ამბობს პლესი. ნანახმა თუ შეაშფოთა? უზადოდ გამოწყობილი 84 წლის პლესი მიყურებს და მხრებს იჩეჩავს: „მაშინ გვეგონა, რომ ეს ყველაფერი ასე უნდა ყოფილიყო“.

მერე, მოულოდნელად, ყველაფერი სხვანაირად იყო. 1944 წლის შემოდგომაზე პლესმა ნახა, როგორ აივსო გზა მისი სახლის წინ დევნილი გერმანელებით. 1945 წლის თებერვლის ერთ სუსხიან ღამეს, ევაკუაციის ბრძანებაც მოვიდა.

„მეგონა, რომ ეს დროებითი იყო, – იხსენებს იგი. – როგორც კი რუსებს დავამარცხებდით, ყველას სახლში შეგვეძლებოდა დაბრუნება. აი, ასეთი ძლიერი იყო (ნაცისტური) პროპაგანდა“.

რამდენიმე კვირის განმავლობაში მისი ოჯახი კარდაკარ დადიოდა. ბოლოს პლესი, მისი დედა და მისი და-ძმა, გერმანიის ბალტიის ზღვისპირა ნახევარკუნძულზე გაუშვეს, მაგრამ საბჭოთა არმია სწრაფად მიიწევდა წინ: აპრილში ნახევარკუნძულმა ქვეყანასთან კავშირი დაკარგა და ჰუმანიტარულ კრიზისში მოექცა.

პლესის ოჯახმა გერმანიის კაპიტულაცია საბჭოთა ჯარისკაცების საზეიმო ზალპით გაიგო. მუდმივად შიოდათ. ის ზაფხული პლესმა საჭმლის ძიებაში გაატარა. ერთ დღეს გოგონა ქვიან გზაზე მიმავალ ურემს გაეკიდა. ურემი ჯანჯღარებდა და ტომრებიდან კარტოფილი ცვიოდა. პლესი კარტოფილს მაისურში ინახავდა. ამასობაში დასახლებიდან საკმაოდ შორს აღმოჩნდა. „ეს დღე იყო, რუსმა ჯარისკაცმა რომ დამიჭირა და გამაუპატიურა“, – ამბობს პლესი. ცხრა წლის პლესი სახლში გაიქცა, რომ ყველაფერი დედისთვის ეთქვა, მაგრამ მის ყვირილს და ცრემლებს ის უსიტყვოდ შეხვდა.

შემოდგომაზე ოჯახმა გაიგო, რომ პლესის მამა ბერლინის დაცემას გადაურჩა, ბრიტანელებმა დაიჭირეს და ჩრდილოეთ გერმანიაში გაამწესეს.

შემდეგი ათი წლის განმავლობაში პლესის ოჯახი ჯერ საღორესა და ბეღელში ცხოვრობდა, შემდეგ პატარა სახლში, სხვა ოჯახებთან ერთად. ომის შემდეგ, გაჭირვების წლებში, ბევრი გერმანელი პლესს და მილიონობით სხვა დევნილს ზიზღით უყურებდა და მუქთამჭამლებად აღიქვამდა.

სამოცდათხუთმეტი წლის შემდეგ პლესი არც ბრაზს გრძნობს და არც დამნაშავედ მიიჩნევს თავს. „ომის დროს მართლაც ტრაგიკული ამბები ხდებოდა. მათთან შედარებით ჩემი ამბავი ტრივიალურია, – ამბობს იგი. – მე ცხრა წლის ვიყავი, ომი ჩემი ბრალი არ იყო, მაგრამ არც მსხვერპლი ვყოფილვარ“.

დღეს პლესი ჰამბურგის სკოლებში დადის, რათა მოსწავლეებს თავისი ომისდროინდელი გამოცდილება გაუზიაროს. სჯერა, რომ მნიშვნელოვან საქმეს აკეთებს.

„შეხედეთ დღევანდელ მსოფლიოს: ხალხმა ვერაფერი ისწავლა. შემზარავია, რომ ნეო-ნაცისტები დაბრუნდნენ და არა მხოლოდ გერმანიაში, აშშ-ში, სკანდინავიაში… ხალხით მანიპულირება ისევ ისეთი იოლია“.