კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება კოსმოსურ ოდისეაში

ერთ დროს ადამიანებს არ ესმოდათ, რა ხდებოდა ღრუბლებს მიღმა. მათ წარმოდგენაში ეს ცისა და ვარსკვლავების სამეფო იყო, სადაც მხოლოდ ღმერთები ცხოვრობდნენ და ამ ყველაფერს მითებით განმარტავდნენ. მაგრამ აღმოჩენათა კასკადმა თავდაპირველი რწმენა-წარმოდგენები შეარყია. პროგრესი თანმიმდევრული არ ყოფილა. იყო წინსვლა, ჩიხი, კვლავ უეცარი მიგნება და ყოველივე ამან, საბოლოოდ, ადამიანი შეაიარაღა ცოდნით, აღმოეჩინა ობიექტური სინამდვილე.

ასე დაიწყო კოსმოსური აღმოჩენების ოდისეა, რომელიც მას შემდეგ არც გაჩერებულა. ჩვენ წინ ახალი სამყარო გადაიშალა თავისი მოუსვენარი მოლეკულებით, იდუმალი შავი ხვრელებითა და ყველა ფორმისა თუ ზომის გალაქტიკებით.

რამ უბიძგა ადამიანს, ცაში აჭრილიყო? დაეტოვებინა სამკვიდრებელი ფიზიკურად და მენტალურად? რა ტექნოლოგიურმა წარმატებამ თუ მარცხმა მიგვიყვანა იმ ცოდნამდე, რასაც ახლა ვფლობთ?

უსაზღვრობა, სიცარიელე, სიბნელე, სიცივე: ეს ცნებები რთული აღსაქმელია თბილსისხლიანი არსებებისთვის, რომლებიც კომფორტულად ცხოვრობენ ირმის ნახტომის გარეუბანში. თუ არ გეცოდინებოდათ, რომ დედამიწა ტრიალებს მზის გარშემო და არა პირიქით, შეიძლება ამის გააზრება თავად გაგჭირვებოდათ; უკვე ვიცით, რომ მზის სისტემაში რვა პლანეტა, ასობით ათასი ასტეროიდი თუ მილიონობით კომეტაა; ამ ცოდნის გარეშე კოსმოსის ჩვენს პატარა კუნჭულში მხოლოდ დედამიწა და შეუიარაღებელი თვალით ხილული ხუთი პლანეტა გვეგონებოდა. ცოდნის ამ ეტაპამდე მოსასვლელად, ჩვენი ბუდე უნდა დაგვეტოვებინა.

ძალა, რომელიც დედამიწას მთლიანობას უნარჩუნებს, რომელიც აკავებს ჩვენს მთვარეს დედამიწასთან, ხოლო დედამიწას – მზესთან, სწორედ ისაა, რამაც ადამიანები ღრუბლებს ქვემოთ მოგვაქცია. გრავიტაციისგან თავის დაღწევა რთულია და, ალბათ, ამიტომაც ითვლება 1903 წელს ძრავიანი თვითმფრინავით ძმები რაიტების პირველი გაფრენა და 1969 წელს Apollo 11-ის მთვარეზე დაჯდომა უმნიშვნელოვანეს მიღწევებად. მას შემდეგ კოსმოსში ათასობით სატელიტი, ასობით კოსმოსური ზონდი და როვერი გავუშვით, რამაც მზის სისტემა ფაქტობრივად მკვლევართა ეზოდ აქცია.

ეს ეზო დროთა განმავლობაში ფართოვდება. 2012 წელს Voyager 1-ის კოსმოსური ზონდი ვარსკვლავთშორის სივრცეში გავიდა და სრულად გასცდა მზის სისტემას. ეს პატარა კოსმოსური აპარატი ოქროს ფირფიტას დაატარებს, რომელზეც დედამიწის ხმები და სიმღერებია ჩაწერილი, რითაც ვესალმებით ყველას, ვინც ან რაც მიიღებს ჩვენს გზავნილს.

2022 წლიდან კი ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპით კოსმოსური ოდისეა ახალ ეტაპზე გადავიდა და ადრეული გალაქტიკების მიერ გამოყოფილი უძველესი სინათლის გამოსახულებები გამოგზავნა. ვების პირველმა გამოსახულებამ გამოავლინა ათასობით შორეული გალაქტიკა, მათ შორის რამდენიმე – 13,7 მილიარდი წლის წინ წარმოქმნილი და ამით დიდ აფეთქებასთან მაქსიმალურად მიგვაახლოვა.

წარმოიდგინეთ, კოსმოსის ის კომპოზიტური გამოსახულება ნიუტონისთვის ან გალილეოსთვის რომ გეჩვენებინათ – იმ მეცნიერებისთვის, რომელთა რადიკალურმა ხედვებმა სრულიად შეარყია ქრისტიანული სამყარო. რა რეაქცია ექნებოდათ, თუ ეტყოდით, უსაზღვრო სამყაროში ტრილიონობით პლანეტას შორის მხოლოდ ერთ-ერთი რომ ვართ; და რომ კვანტური ფიზიკა და ფარდობითობის ზოგადი თეორია უთვალავი სამყაროს არსებობაზე მიგვანიშნებს. კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება კოსმოსურ ოდისეაში – ამაღელვებელ, გამომაფხიზლებელ და სახალისო მოგზაურობაში უსასრულობამდე და მის მიღმა.

ნილ დეგრას ტაისონი, ასტროფიზიკოსი და ბესტსელერი წიგნების ავტორია, რომელმაც National Geographic-ის უმაღლესი ღირსების ჯილდო – ჰაბარდის მედალი მიიღო სამეცნიერო კვლევა-აღმოჩენებისთვის. ლინდსი ნიქს უოკერი პოდკასტ StarTalk-ის მთავარი სცენარისტი და პროდიუსერია; იგი ასევე გახლავთ National Geographic-ის ახალი წიგნის – „უსასრულობისკენ და მის მიღმა“ – თანაავტორი.