ლოკომოტივი | გიორგი ძებისაშვილი

რა მოვალეობა აკისრია სერჟანტს?

სერჟანტი ჯარის ხერხემალია, მეთაურის მარჯვენა ხელი, მისი მრჩეველი. მას აქვს უშუალო შეხება ჯართან, აბარია ჯარისკაცის აღზრდა, მისი ფიზიკური თუ ფსიქოლოგიური მომზადება. სერჟანტის წოდება იწყება ათეულის სერჟანტიდან და მთავრდება შეიარაღებული ძალების მთავარი სერჟანტით. მე ბოლო სამი წლის განმავლობაში სამხედრო ატაშეს თანაშემწე ვიყავი გერმანიაში და ამ თანამდებობაზე ახალი დანიშნული ვარ. ახლა ჩვენ გვაბარია სერჟანტების კარიერული განვითარება, მუშაობის დაგეგმვა, სწავლება…

როგორ დაიწყო თქვენი სამხედრო კარიერა?

ჩემი უფროსი ძმა სამხედრო იყო და ბავშვობიდან ვამბობდი, ჯარში თუ წავედი, იქიდან აღარც წამოვალ-მეთქი. ასეც მოხდა. 2003 წელს 9 კაცი შეგვარჩიეს და 3 წლით სწავლებაზე გაგვიშვეს გერმანიაში. გვასწავლიდნენ კლდეზე ცოცვას, კლდეზე ბრძოლას ზემოდან, ქვემოდან, თოკებზე. მონდომებით ვვარჯიშობდი, ჩვენი გერმანელი მეთაური ლოკომოტივს მეძახდა.

შემდეგ?

სამთო მომზადების ინსტრუქტორი გავხდი. გერმანიაში სწავლამ ბევრი რამ მომცა. საქართველოში 3 წლის შემდეგ ჩამოვედი და მეოთხე ქვეითი ბრიგადის მთავარ სერჟანტად დავინიშნე. ჩემი ბრიგადა ყველაზე ახალგაზრდა ბრიგადა იყო. 2007 წლიდან დავიწყეთ ერაყში სამშვიდობო მისიისათვის მზადება, მაგრამ ომმა ყველაფერი შეცვალა.

როგორ დაიწყო ყველაფერი?

ვაზიანში ვიყავით, სამხედრო ბაზაზე. ხალხის ნაწილი ერაყში წასვლის წინ შვებულებაში გვყავდა გაშვებული. შვიდში დაიძაბა სიტუაცია, დაიწყო ქართული სოფლების ინტენსიური დაბომბვა. გამთენიისას გამოგვიძახეს, მთელი ბრიგადის (3300 კაცი) მობილიზება მოხდა. ჯარისკაცების მორალურ მხარეზე და მოტივაციის ამაღლებაზე მე ვიყავი პასუხისმგებელი. ცხინვალში მოგვიწია შესვლა. ყველამ იცის, რომ მეოთხე ქვეითი ბრიგადა ყველაზე მოწინავე პოზიციაზე იყო და თავისი დავალება შეუსრულებელი არ დაუტოვებია.

რა ხდებოდა ფრონტის ხაზზე?

ბრიგადის მეთაური და მე ერთ-ერთ ბატალიონთან ერთად ყველაზე მოწინავე პოზიციაზე ვიყავით. ცხინვალში რუსეთის ავიაციამ დაგვბომბა. იქ დაგვეღუპა ყველაზე მეტი ჯარისკაცი, იქ გვყავდა ყველაზე მეტი დაჭრილი, იქ დავიჭერი მეც. ნამსხვრევი მომხვდა კისერში, ხერხემალი დამიზიანდა და მთლიანი დამბლა დამეცა. ძალიან გამიმართლა – ჩემმა მეგობრებმა და თანამებრძოლებმა სხვა დაჭრილებთან ერთად გამომიყვანეს.

რით განსხვავდება სამხედრო წვრთნა რეალური ომისაგან?

სწავლების დროს ბევრს ფიქრობ, გინდა, რომ აითვისო, სწორად გააკეთო ყველაფერი, რეალური ომის დროს კი ფიქრის დრო არა გაქვს, ვერც ხვდები ბევრ რამეს. ნურავინ იტყვის, რომ იქ არ ეშინოდა, შიში ბრძოლის დროს ბუნებრივია, მაგრამ ბევრ საფრთხეს ვერ აფასებ. იქ ყველა ერთადაა, ყველაფერი ერთმანეთშია არეული, თან მოტივაცია გაქვს, რომ შენი ქვეყნისთვის იბრძვი და წინ გინდა წახვიდე. რაც კი წვრთნების დროს გისწავლია, ყველაფერს ავტომატურად აკეთებ.

ნებისმიერმა ქართველმა და, მით უმეტეს, ჯარისკაცმა იცის, რომ ტერიტორიები ოკუპირებულია და მათ დაბრუნება სჭირდება. არავინ ფიქრობს, რომ წავაგეთ და დამთავრდა ყველაფერი. ჩვენ  ყოველთვის გამარჯვებისთვის ვემზადებით.

რთულია, ასეთ დროს იყო მეთაური?

რა თქმა უნდა. ყველაზე პატარა ჯგუფის, ათეულის მეთაურიც პასუხისმგებელია თავის ჯარისკაცებზე. როგორც წაიყვანა ისინი, ცოცხლები და ჯანმრთელები, ისევე უნდა დააბრუნოს უკან, ან, თუ ვერ დააბრუნებს, უნდა ახსნას, რა მოხდა და რატომ მოხდა. უფრო დიდ მეთაურებს უფრო დიდი პასუხისმგებლობა აქვთ. თუმცა, ჯარისკაცსაც აქვს თავისი მოვალეობა და პასუხისმგებლობა. მას კონკრეტული დავალება აქვს და ის თუ ვერ შეასრულა, მაგალითად, თუ ვერ გააკონტროლა კარგად თავისი პერიმეტრი და მტერი შემოეპარა, შეიძლება, თავისი ათეული დაღუპოს. ასე რომ, თავისი წილი პასუხისმგებლობა ყველას აკისრია, პასუხისმგებლობა ერთმანეთზე.

რა არის ჯარი?

ჯარი არის ერთი დიდი ოჯახი. როდესაც შენი ოჯახის წევრს რაღაც უჭირს, ტოვებ ყველაფერს და დასახმარებლად მიდიხარ. ისინი, ვინც მე გამომიყვანა დაჭრილი, ყველანი ბრძოლის ველზე დაბრუნდნენ, თუმცა ნებისმიერ ომში არიან მშიშრები, რომლებიც გარბიან და იმალებიან, მაგრამ ასეთები ერთეულები არიან და არ ჩანან.
ბრძოლის ველზე უფრო სიფრთხილეა საჭირო – იქ ვიღაცას ეუბნები თავი ჩაწიოს, ვიღაცამ კარგად აკონტროლოს თავისი პერიმეტრი და ა.შ. ჩვენ გვყავს ბიჭები, რომლებიც წარმოუდგენელ ცეცხლში გააზრებულად შევიდნენ და დაჭრილები გამოიყვანეს მანქანით, რომელიც საცერივით იყო დაცხრილული.

თქვენ ვინ გამოგიყვანათ?

მე დაზვერვის ასეულის ბიჭებმა გადამარჩინეს, რომლებიც სათითაოდ მყავდა არჩეული როგორც ფიზიკური, ისე გონებრივი მონაცემების მიხედვით, თუმცა იქ იყვნენ 42-ე ბატალიონის ჯარისკაცებიც… ზოგადად ყველა ჯარისკაცს მინდა გადავუხადო მადლობა, რომელიც სამშობლოს ემსახურება, რომელიც სამშვიდობო მისიაში საქართველოს სახელს იცავს. ისინი განსაკუთრებულად კარგები და წარმატებულები არიან; ამას ნატოს წარმომადგენლებიც აღნიშნავენ. მათ ძალიან კარგი ურთიერთობა აქვთ ადგილობრივ მოსახლეობასთან, რადგან სამშვიდობო მისია სწორედ მოსახლეობის უსაფრთხოების დაცვას გულისხმობს.

როგორ დაიჭერით?

ცხინვალში ვიყავით, როდესაც რუსული ავიაცია წამოვიდა. საშინელი დაბომბვის ხმა გაისმა და უცებ ყველაფერი გაყვითლდა. შეგრძნება მქონდა, რომ ყვითელ ჟელეში დავცურავდი. ფილმში რომ გინახავთ შენელებული კადრები, ისე იყო ყველაფერი. მხოლოდ თვალებს ვამოძრავებდი. იქ მაღალი ნაძვები იდგა და მე ამ ნაძვების სიმაღლეზე ვიყავი, როგორც ჩანს, აფეთქების ტალღამ ამაგდო მაღლა. იქიდან ბუმბული რომ მოდის ნელ-ნელა და რწევით, ასე ჩამოვედი და დავწექი მიწაზე ყოველგვარი შეგრძნების და ტკივილის გარეშე. გავიფიქრე, აი, როგორი ყოფილა სიკვდილი-მეთქი. უცებ, რაღაც ხმა გავიგე, თითქოს გვერდით რაღაცამ ჩაიშხუილა და რეალობას დავუბრუნდი.

როგორი შეგრძნება გქონდათ?

მიწაზე ვიწექი, მაგრამ საკუთარ ტანს ვერ ვხედავდი. გარშემო სხეულის ნაწილები ეყარა – ხელები და ფეხები – და მეგონა, რომ ეს ჩემი სხეულის ნაწილები იყო. განძრევა ვცადე, მაგრამ თვალების მეტს ვერაფერს ვიმორჩილებდი. ვიცი, როდესაც ადამიანი სისხლისგან იცლება, ტკივილს ვერ გრძნობს და მეგონა, რომ მეც სისხლისგან ვიცლებოდი. გულში „მამაო ჩვენოს“ კითხვა დავიწყე. მერე ჯარისკაცი გამოჩნდა – რა მოგივიდაო – მკითხა. ხმის ამოღება შევძელი – ხელები და ფეხები ადგილზე მაქვს-მეთქი? – ვკითხე. კიო, რომ მითხრა, ადგომა მოვინდომე, მაგრამ ისევ ვერ გავინძერი, თუმცა სითბო ვიგრძენი კისერთან – სისხლი წამოვიდა. ჯარისკაცმა ჭრილობა შემიხვია და სხვებიც გამოჩნდნენ. ვუთხარი – მე არაფერი მინდა, დამტოვეთ-მეთქი – დიდი შეტევა იყო მოსაგერიებელი. ჯარზე პასუხისმგებლობა ჩემს მეგობარს გადავაბარე. ბიჭებმა თავიანთი ჯავშანჟილეტები გაიხადეს, თავზე შემომახვიეს, რომ ტყვია არ მომხვედროდა, მოიგერიეს მოწინააღმდეგე, სახელდახელო საკაცე შეკრეს ფორმისაგან და გამომიყვანეს. ეს არ იყო იოლი, რადგან მაშინ დიდი და ძლიერი ვიყავი – 130 კილოგრამი, თანაც სრულიად დამბლადაცემული. ბიჭებმა ცხინვალიდან გორში ჩამიყვანეს და თვითონ ისევ ბრძოლის ველზე დაბრუნდნენ.

როგორი გადასატანი იყო ასეთი თავდადების და მსხვერპლის შემდეგ დამარცხება?

ზოგადად ყველა მარცხი რთული გადასატანია – არა მარტო ბრძოლის ველზე, არამედ ცხოვრებაშიც. ჩვენი ბიჭები უნდა ვახსენო, რომლებიც მაშინ დაიღუპნენ, როდესაც ჩვენ წინ მივიწევდით – მათ არც გაუგიათ, რომ ომი წავაგეთ. უკან დახევის ბრძანება უფრო პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ეს ის კონკრეტული პერიოდი იყო, როდესაც ჩვენ გავჩერდით, მაგრამ ბრძოლა გრძელდება. ნებისმიერმა ქართველმა და, მით უმეტეს, ჯარისკაცმა იცის, რომ ტერიტორიები ოკუპირებულია და მათ დაბრუნება სჭირდება. რა ხერხით მოხდება დაბრუნება, ეს სხვა საკითხია. ალბათ, უფრო პოლიტიკური გზით, რასაც მივესალმებით, მაგრამ არავინ ფიქრობს, რომ წავაგეთ და დამთავრდა ყველაფერი. ჩვენ ყოველთვის გამარჯვებისთვის ვემზადებით.

ჯარისკაცების ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე ვინ ზრუნავს?

ჩვენ ფსიქოლოგიური ცენტრი გვაქვს თავდაცვის სამინისტროში. ამასთან, ჯარში თანამდებობები გვაქვს სასულიერო პირებისთვისაც, რომლებიც ამ მხრივ უდიდეს როლს ასრულებენ. ზოგჯერ ჯარისკაცს ადამიანის მოკვლა უწევს, რაც საკმაოდ მძიმე გადასატანია და სწორედ ამ დროს ხდება განსაკუთრებით საჭირო ფსიქოლოგიური დახმარება.

ოჯახზე რას გვეტყვით?

მყავს მეუღლე და ორი გოგონა (7 და 10 წლის). ჩემი ოჯახიდან ომში ბევრნი ვიყავით. ჩემი ორივე ძმა, მამაჩემი, ჩემი ცოლისძმა, ჩემი მამიდაშვილი, ჩემი ძმის ცოლისძმა და მე. ყველა ჯანმრთელი დაბრუნდა, მარტო მე დავიჭერი.

დღეს ფეხზე დგახართ და ხელჯოხით დადიხართ…

როდესაც დავიჭერი, 27 წლის ვიყავი, 20 წლის ცოლი და წლინახევრის შვილი მყავდა. ლოგინში უმოძრაოდ წოლას არ ვაპირებდი. ოპერაციას არ მიკეთებდნენ – ვერ გადაიტანსო. როდესაც ნახეს, რომ სულიერად არ ვეცემოდი, მერე გამიკეთეს. ორ-სამ დღეში მარჯვენა ხელი ავამოძრავე და ექიმები ვერ მიხვდნენ, როგორ მოხდა ეს. პირველი 4 თვე საწოლში გავატარე, მერე ეტლზე გადავჯექი და გამოჯანმრთელება მომილოცეს, მაგრამ მე არც ეტლში ჯდომას ვაპირებდი და ინტენსიურად ვვარჯიშობდი. ეს ვარჯიშები უზარმაზარ ტკივილებთან არის დაკავშირებული; ამ დროს ყველაფერი გტკივა, შეხებაზეც კი, მაგრამ ადამიანმა გონებით უნდა დაძლიოს თავი და ყველაფერი გამოუვა. მიუხედავად იმისა, რომ ექიმები ამბობდნენ, რომ არაფერი მეშველებოდა და ვერასოდეს დავდგებოდი ფეხზე, მე არასდროს მიფიქრია, რომ ასე მოხდებოდა და დღეს ბევრად მეტს ვაკეთებ, ვიდრე ზოგი სრულიად ჯანმრთელი ადამიანი. ახლა ჩვენთან, წეროვანში გაიხსნა თავდაცვის სამინისტროს სარეაბილიტაციო ცენტრი არაჩვეულებრივი პირობებით და საუკეთესო პერსონალით. სარეაბილიტაციო კურსს დღემდე გავდივარ და არც ხელჯოხით სიარულს ვაპირებ ბოლომდე.

გმირი არის თავმდაბალი ადამიანი, რომელიც აკეთებს და არ ტრაბახობს – ის იმ ადამიანებს უდგას გვერდში, რომლებთანაც იბრძვის. ჩემთვის მისაბაძია ადამიანი, რომელიც არ არღვევს საგზაო წესებს, არ ანაგვიანებს გარემოს და, უბრალოდ, არაფერს აფუჭებს.

რა არის გმირობა?

ზედმეტი ინიციატივა ხშირად შეიძლება მავნებელიც იყოს. ჯობია, ყველამ ის გავაკეთოთ, რაც გვევალება. მომავალი გვიჩვენებს, ვინ რა საგმირო საქმე ჩაიდინა. ჩემი აზრით, გმირი არის თავმდაბალი ადამიანი, რომელიც აკეთებს და არ ტრაბახობს – ის იმ ადამიანებს უდგას გვერდში, რომლებთანაც იბრძვის, თუმცა გმირობა მარტო ბრძოლის ველზე წასვლა არ არის. ჩემთვის მისაბაძია ადამიანი, რომელიც არ არღვევს საგზაო წესებს, არ ანაგვიანებს გარემოს და, უბრალოდ, არაფერს აფუჭებს… აქედან იწყება სამშობლოზე ზრუნვა და მისი სიყვარული.