მე ცხრა წლის ვარ!

თუ გსურთ გაიგოთ, როგორ იწერება ადამიანის ბედისწერა მისი გენდერის მიხედვით, დაუსვით ეს შეკითხვა 9 წლის ბავშვებს.

ცხრა წლის ასაკში, გოგონამ, რომელიც კენიაში ცხოვრობს, იცის, რომ მშობლები მას გაათხოვებენ მამაკაცზე, რომელმაც შესაძლოა ის სცემოს.

ინდოეთში, ბიჭმა იცის, რომ ქუჩაში თანატოლები ქალებზე სექსუალური ძალადობისკენ წააქეზებენ.

ჩინეთის, კენიის, ბრაზილიისა და კანადის ახალგაზრდები თავიანთ საოცნებო კარიერაზე გვიყვებიან. გოგონებისგან განსხვავებით, რომელთაც უამრავ დაბრკოლებას უქმნით გენდერი, ბიჭები საკუთარ სქესს პრობლემად არ აღიქვამენ.

მოწიფულობის ზღვარზე მისული და ბიოლოგიური ცვლილების წინაშე მდგარი 9 წლის ბავშვები აშკარად აცნობიერებენ ბარიერებს, რომელთაც მათ გენდერი უწესებს.

უკეთ რომ გაგვეგო მათი, National Geographic-ი ოთხ კონტინენტზე, 80 ოჯახს ესტუმრა და წინასწარ შედგენილი კითხვები ბავშვებს დაუსვა.

ბევრმა პირდაპირ აღიარა, რომ საზოგადოებაში მიღებული წესები და ის როლები, რომელთა თამაშსაც მათგან ელიან, ზოგჯერ, საკმაოდ დამაბნეველი, დამთრგუნველი და მოსაწყენია. ზოგიერთი კი სრულიად არღვევს ამ ტრადიციულ გენდერულ ბარიერებს და თავს ბედნიერადაც გრძნობს.

„რა არის ყველაზე კარგი იმაში, რომ გოგონა ხარ?“

ევერი ჯექსონი ცისარტყელას ფერებში შეღებილ თმას გვერდზე იწევს და გვპასუხობს:

„იყო გოგონა, ეს თავიდან ბოლომდე ძალიან კარგია!!“

„რა არის ყველაზე ცუდი იმაში, რომ გოგონა ხარ?“

„ბიჭები რომ ამბობენ ხოლმე, – ეს გოგოსთვის არ არის, ეს ბიჭების გასართობია!“

ევერიმ ცხოვრების პირველი 4 წელი „ბიჭად“ იცხოვრა, რის გამოც დათრგუნვილი იყო. 2012 წელს საკუთარი თავი ტრანსგენდერ გოგონად გამოაცხადა. ახლა კანზასელი ევერი გენდერულ უფლებებსა და როლებზე გამართული აქტიური საუბრების ცენტრში ექცევა.

„უფროსები ლაპარაკობენ ასეთ თემებზე“, მაგრამ ევერის ასაკის ბავშვებსაც სურთ საკუთარი აზრის გამოთქმა. ტერეზა ბეტანკური, ასოცირებული პროფესორი ბავშვთა ჯანმრთელობისა და ადამიანის უფლებების საკითხებში თვლის, რომ 9 წლის ბავშვები ზეწოლას განიცდიან თანატოლებისგან და პასუხისმგებლობას ოჯახისა და საზოგადოების მიმართ.

იგივე შეკითხვები მუმბაიში, სანი ბჰოპს დავუსვით. სანიმ გვითხრა, რომ ყველაზე ცუდია, როცა ბიჭი გოგონას ქუჩაში აედევნება, რაც სინამდვილეში ქალებზე სექსუალურ ძალადობას ნიშნავს – თანაც საჯაროდ, ხალხის თვალწინ.

იკი ვანს თუ დავუჯერებთ (პეკინი), ყველაზე კარგი რამ გოგონაში არის ის, რომ ბიჭებთან შედარებით, წყნარი და სანდოა. რიო-დე-ჟანეიროში მცხოვრები ჟულიანა მეირელეშისთვის კი: “ჩვენ პირველი შევდივართ ლიფტში“.

როგორ შეიცვლებოდა შენი ცხოვრება, ბიჭად რომ დაბადებულიყავი (ან პირიქით)?

ლევ ჰერშბერგის (იერუსალიმი) აზრით, გოგონა რომ ყოფილიყო, კომპიუტერები არ დააინტერესებდა; შიმონ პერელი კი თვლის, რომ ის სახტუნაოთი ითამაშებდა.

ბიჭები რომ ყოფილიყვნენ, მუმბაელი პუჯა პავარა სკუტერით ისეირნებდა, ჩინელი იან ჟუ კი – მდინარეში იბანავებდა. ახლა ამას ბებია უკრძალავს, რადგან ფიქრობს, რომ „მდინარე გოგონებისთვის ზედმეტად ცივია“. იმის გამო, რომ გოგონაა, ლუანდრა მოვანის უფლება არ აქვს, ითამაშოს რიო-ფაველის ქუჩებში, რადგან იქ ძალადობაა და შეიძლება იარაღის ტყვიაც მოხვდეს.

„ერია დიდი ყვავი“ ოგლალა ლაკოტის ტომიდან, რომელიც სამხრეთ დაკოტაში ცხოვრობს, ჩურჩულით გვეუბნება, რომ არაფერია ისეთი, რის გაკეთებაც მას არ შეუძლია, რადგან ბიჭები და გოგონები ერთმანეთისგან არ განსხვავდებიან.

ერიას ასეთი დამოკიდებულება ანჯუ მალჰოტრასთვის (UNICEF-ის მთავარი კონსულტანტი სქესობრივ განვითარების საკითხებში) მეტად ოპტიმისტურია დღევანდელი გენდერული უთანასწორობის გათვალისწინებით, „არ ვიცით, როდის მოეღება ბოლო უთანასწორობას, მაგრამ პროგრესი ნამდვილად ჩანს!“

ბოლო ათწლეულების განმავლობაში პირველადი განათლების სისტემაში გენდერული თანასწორობა არის 10 წელს ქვემოთ ბავშვებისთვის მსოფლიოში – ამბობს UNICEF-ის წარმომადგენელი კლაუდია კაპა.

10 წლის ასაკიდან კი უთანასწორობა რადიკალურად იმატებს. „დაწყებული მეორადი განათლების არარსებობიდან, დამთავრებული – ადრეული ძალისმიერი ქორწინებებითა და ძალადობით“, ამბობს კაპა. „ამ ასაკიდან ადამიანი ბავშვი აღარ არის. ის ან მამრობითი ან მდედრობითი სქესისაა“.

„რა უნდა გამოხვიდე, როცა გაიზრდები?“

კენიელი ლოკამუ ლოპულმოს (გოგონა ტურკანის ტომიდან) აზრით, როდესაც ის გაიზრდება, მას გაათხოვებენ და მშობლები მზითევში ანაზღაურებას მიიღებენ. თუ მეუღლე მასზე ფიზიკურად იძალადებს, მშობლებს ფული მაინც შერჩებათ. 500 კილომეტრის მოშორებით, ნაირობის პრესტიჟულ უბანში შანელ უანგარი მუანგი სრულიად განსხვავებულ მომავალს გვიხატავს: მას უნდა პროფესიონალი გოლფის მოთამაშე გახდეს და გაჭირვებულებს დაეხმაროს.

ოტავაში (კანადა) უილიამ კეი, თავდაჯერებულად გეგმავს საკუთარ მომავალს, რომელშიც ის „ბანკირი ან საინფორმაციო ტექნოლოგიების სპეციალისტია”. პეკინში მცხოვრებ უნსუ სანს პოლიციელობა სურს, მაგრამ „პოლიციელთა უმრავლესობა მამაკაცია და ამიტომ, მას ეს, ალბათ, არ გამოუვა“.

რა გასევდიანებს? რა გწყინს?

ტომი ვარ ბონეს (ოგლალა ლაკოტა) სევდას ჰგვრის ადამიანის თვითმკვლელობა. რეზერვაციაში ხშირი სუიციდის შემთხვევები ძალიან აფიქრებს. ყველაზე ახალგაზრდა თვითმკვლელი 12 წლის იყო.

რანია სინგლას (მუმბაი) ყველაზე მეტად სწყინს, როდესაც მისი პატარა ძმა ურტყამს. ლამია ალ-ნაჯარი, რომელიც ღაზის სექტორში ცხოვრობს, ამბობს, რომ გული ყველაზე მეტად მაშინ ეტკინა, როდესაც 2014 წელს, დაბომბვისას სახლი დაკარგა.

რა განიჭებს ბედნიერებას? რა გამხიარულებს?

ყველაზე ხშირად ახსენებდნენ ოჯახს, ღმერთს, საჭმელს, ფეხბურთსა და მეგობრებს. სხვათა პასუხი კი – ბავშვთა რეგიონულ განსხვავებებზე მიუთითებს. მარია ედუარდა კარდოსოსთვის (რიო-დე-ჟანეირო) ბედნიერება დედ-მამის ჩახუტება და მათი დარიგებების მოსმენაა.

ბედ შეპარდის თქმით, ბავშვებს 9 წლის ასაკში მნიშვნელოვანი შეგრძნებები უვითარდებათ, რაც მათში ემპათიკურობასა და სამართლიანობის განცდებს აყალიბებს. ამ პერიოდში ისინი პირველად იწყებენ „სწორისა“ და „არასწორის“ ერთმანეთისგან გარჩევას. შეპარდი Human Rights Watch-ის დირექტორის მოადგილეა ბავშვთა უფლებების მიმართულებით. მას უმუშავია ლტოლვილებთან და ადრეულ ასაკში ექსპლუატირებულ ბავშვებთან. შეპარდის თქმით, ყველაზე გაჭირვებული და დაჩაგრული, შესაძლოა, ყველაზე ემპათიკურად განწყობილიც იყოს სხვათა მიმართ. ტურკანის ტომის მწყემსი ლოპეიოკ კაგეტე ოცნებობს, რომ გასცეს ფული, რათა ხალხს საჭმელი ჰქონდეს. სანი ბჰოპეს სურვილია – უსახლკაროებს საცხოვრებელი მისცეს.

როცა 9 წლის ბიჭები და გოგონები ერთმანეთზე მსჯელობენ, ორივე მხარე „თანხმდება“, რომ ბიჭები უფრო ხშირად ისჯებიან ცელქობისთვის, ხოლო გოგონები ბევრად მეტ დროს უთმობენ თმის მოვლას. ასეთი დეტალები ბავშვების სინამდვილის ნაწილია, თუმცა არსებობს სხვა მხარეებიც, რომლებიც ბევრად უფრო მძიმე და სერიოზულ საკითხებს მოიცავს.

რაიმეს შეცვლა რომ შეგეძლოს შენს ცხოვრებასა და სამყაროში, რას გააკეთებდი?

კლარა ფრაგა (რიო-დე-ჟანეირო), ქურდებს „კეთილ ადამიანებად აქცევდა, რომ აღარასოდეს მოეპარათ“. ები ჰაასი სამხრეთ დაკოტის რეზერვაციას „ბოროტი ადამიანებისგან“ გაწმენდდა. ზოგიერთი პასუხი გაფიქრებინებს, რომ ბავშვი კი არა, დაპატარავებული ზრდასრული გელაპარაკება.

ჩინელ ფან უანს სურს, აღარასოდეს იგრძნოს თავი მარტოსულად.

ყველაზე მთავარი, რასაც სქესისა და გეოგრაფიული მდებარეობის მიუხედავად, ესწრაფვიან ბავშვები, „მარტივად“ და ნათლად წარმოსთქვა ევერი ჯექსონმა: „არავითარი ჩაგვრა, იმიტომ რომ ეს, უბრალოდ, ძალიან ცუდია!“

სრული ვერსია წაიკითხეთ იანვრის ნომერში.