ძველ ზღაპრებსა თუ ლეგენდებში ვაწყდებით ისტორიებს, რომლებიც თავისი შინაარსით ნამდვილად ჰგავს თანამედროვე წარმოდგენებს დროში მოგზაურობასთან დაკავშირებით. ინდუისტურ მითოლოგიაში მეფე რაივიტა კააკუდმი ადის ზეცაში, რათა იხილოს შემოქმედი ბრაჰმა, დედამიწაზე დაბრუნებისას კი მისთვის შოკისმომგვრელი აღმოჩნდება ის, რომ თურმე აქ მრავალი საუკუნე გასულა. ბუდისტური პალური კანონი ასევე ახსენებს დროში მოგზაურობას. პაიასის სუტრაში ბუდას ერთ-ერთი მთავარი მოციქული კუმარა კასაპა უხსნის სკეპტიკოს პაიასის, რომ „ოცდაცამეტი დევას ზეცაში დრო სხვანაირად მიედინება და ხალხი გაცილებით დიდხანს ცოცხლობს. ჩვენი ერთი საუკუნე (ასი წელიწადი) იქ მხოლოდ ერთი დღეა და მათთვის მხოლოდ ოცდაოთხი საათი გავიდოდა“. საინტერესოა ქართული ზღაპარიც – „მიწა თავისას მოითხოვს“. აქ მთავარი პერსონაჟი ვაჟია, რომელიც მარადიული სიცოცხლის ძიებაში გადააწყდება მინის კოშკს, რომლის შიგნითაც მზეთუნახავია. მზეთუნახავი მას თავისთან დარჩენას შესთავაზებს და საიდუმლოდ გაუმხელს, რომ კოშკში დრო ძალიან ნელა გადის. ვაჟი შეთავაზებას დათანხმდება და კოშკში დარჩება, თუმცა სამი დღის შემდეგ ახლობლები მოენატრება და წასვლას გადაწყვეტს. სოფელში დაბრუნებული აღმოაჩენს, რომ კოშკის გარეთ ათასი წელი გასულა, სახლისგან კვალიც აღარ არის დარჩენილი, ხოლო მის ნათესავებსა და მეგობრებზე არავის არაფერი სმენია.

დროში მოგზაურობა დიდი ხანია აღარ არის მხოლოდ ლეგენდების შემქმნელების და ფანტასტების ინტერესის სფერო. საკითხი იმდენად სერიოზულია, რომ გამოჩენილი მეცნიერები მსოფლიოს გარშემო სხვადასხვა თეორიულ მოდელებს ქმნიან და საინტერესო ჰიპოთეზებს გვთავაზობენ. შეგვიძლია ამისთვის შავი ხვრელები გამოვიყენოთ? ხომ არ დაგვეხმარება სინათლის სიჩქარე და აინშტაინის ფარდობითობის მოძღვრება დროში სამოგზაუროდ? ან იქნებ კვანტურ მექანიკასა და პარალელურ სამყაროებშია პასუხი?

1905 წლამდე, სანამ ალბერტ აინშტაინმა ფარდობითობის სპეციალური თეორია არ გამოაქვეყნა, ეჭვი არავის ეპარებოდა, რომ სამყარო სამგანზომილებიანი იყო. აინშტაინმა განზომილებების აღქმის სხვანაირი იდეა შემოგვთავაზა. მასთან დრო და სივრცე განცალკევებული არ არის – ისინი ერთ მთლიანობას წარმოადგენენ და დრო ფიქსირებულად არ გადის, თითქოს რომელიღაცა საათზე იყოს დარეგულირებული, არამედ მისი სვლის ტემპი ცვალებადია და დამოკიდებულია იმაზე, თუ სად იმყოფები და თავად რა სიჩქარით მოძრაობ. დრო ისე მიედინება, როგორც მდინარეში წყალი. წყალი ყველგან ერთნაირად არ მოძრაობს, მისი სიჩქარე გარემო პირობებზეა დამოკიდებული. აინშტაინის მოძღვრების მიხედვით, უნდა არსებობდეს ადგილები, სადაც დრო ნელდება, ან ჩქარდება. დრო ნელდება რაიმე სხეულის დედამიწის მსგავს მასიურ სხეულთან გავლის დროს. ეს იმიტომ ხდება, რომ არსებობს კავშირი სინათლის ენერგიასა და მის სიხშირეს შორის (სიხშირე არის სინათლის ტალღების რიცხვი დროის ერთეულში). რაც მეტია ენერგია, მით მეტია სიხშირე. როცა სინათლე მოძრაობს დედამიწის გრავიტაციულ ველში, სინათლის კორდინატური სიჩქარე მცირდება. დედამიწასთან ახლოს მყოფი დამკვირვებლისთვის ყველაფერი მის ქვემოთ უფრო ნელა ხდება… ფარდობითობის თეორია ნიუტონისეული დროის უნივერსალურობისთვის მომაკვდინებელი დარტყმა იყო და მან ბიძგი ახალი ფიზიკის დაბადებას, ხოლო დროში მოგზაურობაზე მეოცნებეებს კი სურვილის ასრულების იმედი მისცა.

თუკი დავუშვებთ, რომ მინის კოშკის მასა, სადაც ქართული ზღაპრის გმირმა სამი დღე გაატარა, წარმოუდგენლად მასიური იყო, მაშინ ჭაბუკისთვის, სივრცე-დროის გამრუდების გამო, ოჯახისა და მეგობრებისგან განსხვავებით, დრო მართლაც ნელა გავიდოდა.

ჭაბუკი კოშკის გარეთ არსებულ ობიექტებს სწრაფად გადახვეული ვიდეოგამოსახულებასავით დაინახავდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ იგი დროში იმოგზაურებდა. თუკი ჭაბუკი კოშკში სამი დღე გაჩერდება და შემდეგ თავის ოჯახთან დაბრუნებას გადაწყვეტს, შესაძლოა, საერთოდაც ვეღარ მიაგნოს სახლს, რადგან კოშკის გარეთ სტანდარტულ დროზე გაცილებით მეტი იქნება გასული.

„წარსულში მოგზაურობა დღევანდელი ტექნოლოგიით ადამიანისთვის ისევე რთულია, როგორც ამებისთვის კოსმოსში დამოუკიდებლად მოგზაურობა“. – რიჩარდ გოტი

მაგრამ ჩვენს პლანეტაზე არ არსებობს ისეთი მასის მქონე საგანი, რომელიც დროის შესამჩნევ შენელებას გამოიწვევდა, ასეთი მასა თავად დედამიწასაც კი არ გააჩნია. ქართულ ზღაპარსა და ბუდისტურ პალურ კანონში აღწერილი მომავალში მოგზაურობის მსგავსი მაგალითი კემბრიჯის უნივერსიტეტის ფიზიკოს სტივენ ჰოკინგს მოჰყავს, მხოლოდ იმ განსხვავებით, რომ თუკი ჩვენთვის კარგად ნაცნობ ზღაპარში მომავალში მოგზაურობისთვის მზეთუნახავის კოშკია საჭირო, ჰოკინგთან ეს ზემასიური შავი ხვრელია. „ირმის ნახტომის შუაგულში, ჩვენგან 26 ათასი სინათლის წლის დაშორებით, გალაქტიკის ყველაზე მასიური ობიექტია დამალული, ვარსკვლავებისა და აირის ღრუბლებს მიღმა“. ჰოკინგი აქ ზემასიურ შავ ხვრელზე საუბრობს, რომელსაც, მეცნიერების გამოთვლებით, ჩვენს მზეზე დაახლოებით ოთხ მილიონჯერ მეტი მასა უნდა გააჩნდეს. რაც უფრო უახლოვდები კოლოსალური მასის მქონე შავ ხვრელს, მით უფრო ძლიერდება გრავიტაცია, ხოლო შავი ხვრელის გიგანტური გრავიტაციის გამო მისი ცენტრიდან თავად სინათლეც კი ვერ აღწევს ხვრელის პერიფერიას. სწორედ ეს არის ზემასიური ხვრელების „სიშავის“ მიზეზი.

ამ „ბნელი არეს“ ზომა დაახლოებით 45 მილიონი კილომეტრია. „ხშირად წარმოვიდგენ ხოლმე, თუ როგორ შევძლებთ ერთ მშვენიერ დღეს კოსმოსური ხომალდით ამ საუცხოო მოვლენის საჩვენოდ გამოყენებას. თუმცა ხომალდს, პირველ რიგში, შავ ხვრელში ჩავარდნისგან თავის არიდება დაჭირდება. ამისათვის, კიდისგან მოშორებით ფრენა მოუწევს, რისთვისაც საჭიროა ზუსტი ტრაექტორიისა და სიჩქარის შენარჩუნება. ზუსტი გათვლის შემთხვევაში, ხომალდი ორბიტაზე განთავსდება და უზარმაზარ, ორმოცდაათი მილიონი კილომეტრის რადიუსის წრეებზე იფრენს“. სწორედ ასეთ დროს ხომალდზე მყოფი კოსმონავტებისთვის, ჰოკინგის თქმით, დრო შენელდებოდა, ისინი დროში მოგზაურობას დაიწყებდნენ, მოგზაურობას მომავალში!

თუმცა ასეთი ფრენის შემთხვევაში, ჰოკინგის სიტყვებით, კოსმონავტებისთვის დედამიწაზე მყოფებთან შედარებით დროის მხოლოდ ნახევარი გავა. ანუ, დედამიწაზე გასული 16 წუთი, კოსმონავტებისთვის 8 წუთი იქნება. თუმცა, შავი ხვრელის შემთხვევაში, ბროლის კოშკისგან განსხვავებით, მომავალში მოგზაურობა ბევრად უფრო რთული და სახიფათოა და რაც მთავარია, ის არც ისე შორეულ მომავალში გვიშვებს. დღეს რომ შესაძლებელი იყოს მსგავსი ხომალდის შექმნა და მისი გამოყენებით შავი ხვრელის ორბიტისთვის წრის დარტყმა, უკან დაბრუნებული მგზავრები თავის თანატოლებთან შედარებით ორჯერ ახალგაზრდები იქნებოდნენ.

შავი ხვრელის საშუალებით მომავალში მოგზაურობა ალბათ შორეული პერსპექტივაა. თანაც, უახლოესი სუპერ მასიური შავი ხვრელი ჩვენგან ოცდაექვსი ათასი სინათლის წელიწადითაა დაშორებული და ამასთან ერთად, არც ისე შორეულ მომავალში გადაადგილებაა შესაძლებელი.

მომავალში სამოგზაუროდ არსებობს მეორე, შედარებით უფრო მარტივი, თუმცა, ცხადია, ჰიპოთეტური გეგმა, რომლის მიხედვით უფრო შორეულ მომავალში მოგზაურობაა შესაძლებელი. აინშტაინის ცნობილი განტოლება ნიშნავს, რომ არც ერთ სხეულს არ შეუძლია მოძრაობა სინათლის სიჩქარეზე სწრაფად, ვინაიდან მას გააჩნია მასა, რომელიც სიჩქარის მატებასთან ერთად უსასრულოდ იზრდება, ხოლო დრო უფრო ნელა გადის. თუ ორ თვეზე მეტ დროს გაატარებ კოსმოსში და ამავდროულად იმოძრავებ ოცდაათი ათასი კილომეტრი საათის სიჩქარით, დედამიწაზე დაბრუნებული შენს თანატოლებზე, დაახლოებით, წამის მეათასედით ახალგაზრდა იქნები. მომავალში მოგზაურობის მსურველთათვის ერთი შეხედვით არც ისე დამაიმედებელი მონაცემია, მაგრამ დროში შეუმჩნეველი ეს განსხვავება ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან, რაც უფრო დიდი იქნება კოსმოსური ხომალდის სიჩქარე, მით უფრო ნელა გავა დრო მის შიგნით მყოფთათვის. მსგავსი მოგზაურობიდან უკან დაბრუნებული ადამიანი დედამიწაზე მყოფებისთვის შორეულ მომავალში დაბრუნდება.

ყველაფერი, რაზეც უკვე ვისაუბრეთ, მაკრო სამყაროს მასშტაბებს ეხება. აი, რაც შეეხება მიკრო სამყაროს, შეიძლება ითქვას, რომ ელემენტარული ნაწილაკებისთვის, ჩვენ უკვე შევქმენით დროის მანქანა. ჟენევაში, დიდ ადრონულ კოლაიდერში, მეცნიერები ელემენტარულ ნაწილაკებს სინათლის სიჩქარესთან მიახლოებული სისწრაფით აჩქარებენ და ერთმანეთს აჯახებენ. აქ სუბატომური ნაწილაკები, ამ სიტყვების პირდაპირი მნიშვნელობით, დროში მოგზაურობენ. ნაწილაკების აჩქარებისას მათი სიჩქარე წამიერად ნულიდან თითქმის 96 000 კილომეტრამდე საათში იზრდება, ნელ-ნელა ნაწილაკების სიჩქარე მატულობს, მომატებისას კი მათი სიჩქარე სინათლის სიჩქარის 99,99 პროცენტს უახლოვდება. ამ დროს ნაწილაკები დროში მოგზაურობას იწყებენ. მაგალითად, პი მეზონები, საშუალოდ, წამის ოცდახუთ მემილიარდედში ნადგურდებიან, მაგრამ სინათლის სიჩქარესთან მიახლოვებისას მათთვის დრო სტანდარტულზე ნელა გადის და ისინი ოცდაათჯერ მეტხანს არსებობენ.

წარსულში მოხვედრა, მომავლისგან განსხვავებით, პარადოქსების გვერდის ავლის შემთხვევაშიც კი წარმოუდგენლად მოჩანს.

ჰოკინგს მიაჩნია, რომ მიკრო სამყაროს მსგავსად, მომავალში მსგავსის განხორციელება მაკრო სამყაროს დონეზეც იქნება შესაძლებელი. მისი აზრით, ამის განხორციელების რეალური საშუალება კოსმოსში გასვლაა. ის ფიქრობს, რომ საჭირო იქნება უზარმაზარი მექანიზმი. ხომალდის ასეთი ზომა მასზე საოცრად დიდი ოდენობის საწვავის მოსათავსებლად არის საჭირო – იმდენის, რომ საკმარისი იყოს მისი თითქმის სინათლის სიჩქარემდე აჩქარებისათვის. მხოლოდ სინათლის სიჩქარის კოსმიური ზღვარის მიღწევას ექვსი წელი და სრული დატვირთვით მუშაობა დასჭირდება. საწყისი აჩქარება ხომალდის ზომის და წონის გამო შედარებით ნელი იქნება, თუმცა ის ნელ-ნელა სიჩქარეს აკრეფს. ოთხი წლის შემდეგ ხომალდი დროში მოგზაურობას დაიწყებს და იქ გასული ყოველი ერთი საათი, დედამიწის ორი საათის ტოლი იქნება. ჰოკინგის აზრით, ეს იგივე შედეგია, რასაც შავი ხვრელის ორბიტაზე მყოფი ხომალდი აჩვენებდა. თუმცა, ამ შემთხვევაში, წინ კიდევ ბევრი რამ გველის. კიდევ ორი წლის შემდეგ, ხომალდი თავის მაქსიმალურ სიჩქარეს, სინათლის სიჩქარის 99 პროცენტს, განავითარებს. ასეთი სიჩქარით მოძრაობისას ხომალდზე გავლილი ერთი დღე დედამიწის ერთი წელიწადის ტოლი იქნება და „ჩვენი ხომალდი მართლაც რომ მომავლისაკენ იფრენს“.

მსგავს მომავალზე და დროში მოგზაურობაზე ფიქრისას უახლოეს მომავალში დაგეგმილი მარსზე გაფრენა შეიძლება გაგვახსენდეს. ადამიანები მარსის კოლონიზაციისთვის ემზადებიან. სულ რაღაც ასი წლის წინ ეს ფანტასტიკა იყო. ისეთივე ფანტასტიკა, როგორიც ოდესღაც მფრინავი ხალიჩა და კაპიტან ნემოს წყალქვეშა ნავი. ხომ შეიძლება, ასი წლის შემდეგ ადამიანებმა ისევე დაიწყონ მზადება, კოსმოსში, მეოთხე განზომილების გავლით გასაფრენად, როგორც დღეს მარსისთვის ემზადებიან. ეს ყველაფერი მშვენიერი იქნებოდა, მაგრამ მხოლოდ მომავალში მოგზაურობა მეოთხე განზომილების სრული დამორჩილებისთვის საკმარისი არ იქნებოდა. ჩვენ ხომ საკუთარ სამგანზომილებიან სამყაროში უკან დაბრუნებაც შეგვიძლია. იმისთვის, რომ მეოთხე განზომილების – დროის სრულად დამორჩილება შევძლოთ, საჭიროა როგორც მომავალში, ისე წარსულში, მოგზაურობა, მაგრამ აქ, მომავალში მოგზაურობისაგან განსხვავებით, თანამედროვე მეცნიერების აზრები იყოფა და მათი სერიოზული თავსატეხია ე.წ. „პარადოქსების პრობლემა“. ამ პარადოქსებიდან ყველაზე პოპულარული „ბაბუის პარადოქსია“, სადაც დროში მოგზაური წარსულში ბრუნდება და კლავს საკუთარ ბაბუას, მანამ, სანამ ის ბიოლოგიურ მემკვიდრეს, ანუ დროში მოგზაურის მამას ჩასახავდეს. სტივენ ჰოკინგის აზრით, ასეთი პარადოქსები გვიჩვენებენ, რომ მსგავსი დროის მანქანები წინააღმდეგობაში მოდის სამყაროს ფუნდამენტურ კანონთან – მიზეზი ყოველთვის შედეგამდე ხდება და არასოდეს პირიქით. მოვლენები საკუთარ თავს ვერ გამორიცხავენ. ამიტომ, ჰოკინგი მიიჩნევს, რომ წარსულში მოგზაურობა, სავარაუდოდ, შეუძლებელი უნდა იყოს.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს პარადოქსები წარსულში მოგზაურობას ფრიად საეჭვოს ხდიან, მაინც არსებობენ მეცნიერები, რომლებიც ფიქრობენ, რომ მათი აცილება შესაძლებელია, თუკი პარალელური სამყაროების არსებობას დავუშვებთ. არადა, რაოდენ საოცარიც არ უნდა იყოს საქმეში ჩაუხედავი მკითხველისთვის, ფიზიკის ერთ-ერთი ფუნდამენტი – კვანტური მოძღვრება – ამ დაშვებას სრული სერიოზულობით უჭერს მხარს. კვანტური კანონები ეხება ყველა ატომს და ნაწილაკს ყველანაირ მატერიაში. მათ მიხედვით ნაწილაკების კონკრეტული ადგილმდებარეობის დადგენა შეუძლებელია. პირობითად, თუ წარმოვიდგენთ, რომ ორი ადამიანი მოქმედებს ატომებში მყოფი ნაწილაკების მსგავსად, ამ ადამიანებს ერთმანეთის ადგილმდებარეობის გარკვევა გაუჭირდებათ, რადგან ისინი იქნებიან თითქმის ყველგან, მაგრამ მათთან დაკონტაქტების შემთხვევაში ისინი ჩვეულებრივ სივრცეში გაჩნდებიან. მიუხედავად კვანტურ სამყაროში არსებული უამრავი სხვადასხვა ვარიანტისა, დიდი ზომის ობიექტებში, ყველა მათგანი ქრება და იძლევა კონკრეტულ ერთ შედეგს. აქედან იბადება თეზისი, რომ შესაძლებელია, ობიექტები მაკროსამყაროშიც არ ქრებიან, რეალურად მაკროსამყაროშიც არსებობს სხვადასხვა ვარიანტი, უბრალოდ მათ ადგილი აქვთ პარალელურ სამყაროებში. გამოდის, რომ თუ თქვენ, როდესაც წარსულში დაბრუნდებით პარალელურ სამყაროებშიც იმოგზაურებთ და საკუთარ ბაბუას მამათქვენის ჩასახვამდე მოკლავთ, მაშინ, თქვენი მამა იმ კონკრეტულ პარალელურ სამყაროს არ მოევ-ლინება. იმ კონკრეტულ რეალობაში აღარც თქვენ დაიბადებით, მაგრამ ამას ვერ იგრძნობთ, რადგან თქვენ, სხვა პარალელური სამყაროდან იქნებით. რაც იმას ნიშნავს, რომ უბრალო მოგზაური გამოდიხართ პარალელური სამყაროდან, რაც პარადოქსის გადაუჭრელ პრობლემებს აგვარებს.

ფაქტია, წარსულში მოხვედრა, მომავლისგან განსხვავებით, ბევრად უფრო რთულია და პარადოქსების გვერდის ავლის შემთხვევაშიც კი წარმოუდგენლად ბუნდოვნად ჩანს. როგორც რიჩარდ გოტი (პრინსტონის უნივერსიტეტი) ამბობს: „წარსულში მოგზაურობა დღევანდელი ტექნოლოგიით ადამიანისთვის ისევე რთულია, როგორც ამებისთვის კოსმოსში დამოუკიდებლად მოგზაურობა“. მიუხედავად ამისა, მაინც არსებობს რამდენიმე თეორიული ვარიანტი, რომელსაც მეცნიერები სერიოზულად განიხილავენ. ესენია: მოგზაურობა სინათლის სიჩქარეზე სწრაფად, კოსმოსური სიმები და ჭიის ხვრელების გამოყენება.

პირველი, რასაც სინათლის სიჩქარეზე სწრაფად გადაადგილებაზე დაფიქრებისას ვაწყდებით, არის თავად მისი არსი. ვერაფერი რასაც მასა გააჩნია, სინათლის სიჩქარით ვერ გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, მე-20 საუკუნის ბოლოს მექსიკელმა ფიზიკოს-თეორეტიკოსმა მიგელ ალკუ-ბიერემ შემოგვთავაზა სინათლის სიჩქარეზე სწრაფად მოძრაობის თეორიული იდეა. იმის მაგივრად, რომ კოსმოსურმა ხომალდმა გადააჭარბოს სინათლის სიჩქარეს ათვლის საკუთარ სისტემაში, ხომალდი იმოძრავებს მის წინ სივრცის შეკუმშვით და მის უკან სივრცის გაფართოებით, რაც გამოიწვევს სინათლეზე სწრაფ მოძრაობას გარეშე დამკვირვებლისთვის. ალკუბიერეს იდეა მათემატიკურად ეთანხმება აინშტაინის განტოლებებს, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ მსგავსი მეტრიკა ფიზიკურად შესაძლებელია, ან მსგავსი ძრავა სინამდვილეში შეიძლება აგებულ იქნეს. შემოთა-ვაზებული მექანიზმი ითვალისწინებს ენერგიის უარყოფით სიმკვრივეს და შესაბამისად ითხოვს ეგზოტიკურ მატერიას. ამჟამად კი არ არსებობს არავითარი მტკიცებულება, რომ ასეთი მატერია არსებობს. ალკუბიერეს ძრავის ასაგებად შემოთავაზებულია ასევე ეგრეთ წოდებული კოსმოსური სიმები, რომლებიც წარმოდგენილნი არიან ზოგიერთ კოსმოლოგიურ მოდელში. ისინი უნდა შეიცავდნენ ენერგიის მეტად დიდ სიმკვრივეს გრძელ, ვიწრო ზოლებში. მაგრამ ფიზიკურად ყველა შესაძლებელ კოსმოსურ სიმს აქვს ენერგიის დადებითი სიმკვრივე და უარყოფითი, რომელიც საჭიროა ალკუბიერეს მოდელში.

არის თუ არა შესაძლებელი, რომ ბუნების კანონების გამოყენებით მეოთხე განზომილების დამორჩილება შევძლოთ?

არსებობს კიდევ ერთი საშუალება, წარსულში მოსახვედრად. ეს ეგრეთ წოდებული „ჭიის ხვრელებია“. ჭიის ხვრელები გზამკვეთია სამყაროს დრო-სივრცის ორ წერტილს შორის. მასში გავლის შემთხვევაში შეიძლება გზის ეგრეთ წოდებული „შემოკლება“. როგორც ამას აკეთებს ჭია, ვაშლში ყოფნისას. ჭიას, ვაშლში გავლით, შეუძლია გზის შემოკლება და ერთი ბოლოდან მეორე ბოლოში მოხვედრა. ჭიის ხვრელებს აინშტაინ-როზენის ხიდს უწოდებენ და ჰიპოთეტურად ის წარმოადგენს გამრუდებული დროსივრცის რეგიონს, რომელიც დაშვებულია აინშტაინის ზოგადი ფარდობითობის თეორიით. ეს ორ დაშორებულ ადგილს შორის გაყვანილ გვირაბს ჰგავს. მსგავსი გვირაბის გამოყენებით ადამიანი, გზის მოჭრით, დანიშნულების ადგილას სინათლეზე სწრაფად მისვლას შეძლებს.

კალიფორნიის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის ფიზიკოს კიპ ტორნის თქმით, თუ ჭიის ხვრელები ნამდვილად არსებობს, ისინი ატომებზე პატარაა. თუ ჩვენ გვსურს მსგავსი ხიდების გამოყენება, საჭიროა ხვრელების გაფართოვება და მათი ასე დაფიქსირება. ამისათვის საჭირო იქნება წარმოუდგენლად დიდი ენერგია, რაც იგივე ანტიგრავიტაციული ენერგიაა, რომლის მისაღებად ზოგიერთი მეცნიერის აზრით ანტიმატერიაა საჭირო. ზოგადად ანტინაწილაკს ნაწილაკისნაირი მასა და მისი საპირისპირო მუხტი აქვს. კიპ ტორნის თქმით, ფუნდამენტური კითხვა მდგომარეობს იმაში, თუ რამდენად შეძლებს მომავალში ადამიანი მსგავსი ენერგიის გამოყენებას. მისი თქმით, უმეტესობას დღესაც არ ჯერა, რომ შესაძლებელია ისეთი ენერგიის მიღება, რომელიც გრავიტაციას ჩაახშობს.

ფაქტი სახეზეა, სივრცე-დრო ერთმანეთშია გადაჯაჭვული. მეოცე საუკუნემ გვიჩვენა, რომ მათი გამრუდება შესაძლებელია, რაც თავის მხრივ იმას ნიშნავს, რომ დრო – ფარდობითია, მასში მოგზაურობა კი – შესაძლებელი. დღეს ჩვენ მხოლოდ ერთი მიმართულების – მომავლის ბილეთი გვაქვს. თუ კაცობრიობის ისტორიას გადავხედავთ, დავინახავთ, რომ ჩვენ მხოლოდ ახლა ვიწყებთ მეოთხე განზომილების, დროის, როგორც ფენომენის გაგებას და აღქმას. მეოცე საუკუნემ თავი ამოწურა და მოგვცა ცოდნა, იმისა, რისი წარმოდგენაც ადრე მხოლოდ ფანტასტებს თუ შეეძლოთ.

არის თუ არა შესაძლებელი, რომ ბუნების კანონების გამოყენებით მეოთხე განზომილების დამორჩილება შევძლოთ? ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა მეოცე საუკუნემ ვერ შეძლო. ეს მიმდინარე საუკუნის საკითხია. საინტერესოა, რას იტყვის ოცდამეერთე – ბოლოს და ბოლოს, როდესაც ჟიულ ვერნიმ „80 ათასი კილომეტრი წყალქვეშ“ დაწერა, წყალქვეშა ნავიც ისეთივე აბსურდად მიიჩნეოდა, როგორც დღეს – დროში მოგზაურობა.

სრული ვერსია წაიკითხეთ დეკემბრის ნომერში.