
ნიღბის მიღმა
ბალიზე, სარიტუალო ცეკვისას, პატიჰ მანისის პერსონაჟის განმასახიერებელი ნიღბით გამოსვლა ადვილი საქმე არ არის.
„ამ ნიღბით ცეკვისას და მისი პერსონაჟის განსახიერებისას ტრანსფორმაციას განიცდი“, – ამბობს ი მადე ბანდემი – ბალის ხელოვნების მასწავლებელი და მკვლევარი, რომელიც 70 წელია ასრულებს სარიტუალო ცეკვებს. „ცეკვისას სულიერად უკავშირდები და მთლიანად ითავისებ ნიღაბს. ბევრი მოცეკვავე ნიღაბთან ერთად იძინებს მისი ხასიათის უკეთ შესაცნობად“.
ინდონეზიის კუნძულ ბალიზე ხელნაკეთი ნიღბები უმთავრესი რეკვიზიტია სატაძრო ფესტივალებსა თუ ოჯახურ ცერემონიებზე გამართული სარიტუალო ცეკვების დროს, რომელთაც „ტოპენგ პაჯეგანს“ და „ტოპენგ პანკას“ უწოდებენ. აქაური ნიღბები, მრავალფეროვანი კოსტიუმები, ჰიპნოზური მუსიკა და ტეხილი მოძრაობები XVII საუკუნიდან აჯადოებს მაყურებელს. ცეკვები ბალიზე მცხოვრები ხალხის ისტორიას გადმოსცემს. მათი პერსონაჟები, მოძრაობები და გამოჩენის მიმდევრობა უცვლელი რჩება. მიუხედავად ამ სტრუქტურისა, ტოპენგის ცეკვებში დიდი შემოქმედებითი თავისუფლებაცაა. წინასწარი სცენარისა და მუსიკალური არანჟირების არარსებობის გამო მთლიანი წარმოდგენა (ოთხ საათამდე) იმპროვიზაცია შეიძლება იყოს, რომელშიც მუსიკოსები და მოცეკვავეები ჰარმონიულად უგებენ ერთმანეთს.
ამბობენ, რომ თითოეულ ნიღაბს თავისი სული აქვს და თუ მოცეკვავე გონებრივად, ფიზიკურად და სულიერად მიუძღვნის თავს ამ რიტუალს, წარმოდგენის დროს მისი სხეული ნიღბის სულის გამტარი გახდება. „მოცეკვავე ცდილობს მიაღწიოს „ტაქსუს“ – სცენაზე წარდგენის, ენერგიისა და ვნების კომბინაციას“, – ამბობს ბანდემი. „წარმოდგენამდე ამაზე ვლოცულობთ, მხოლოდ ტაქსუს საშუალებით შეგვიძლია ჩვენი წინაპრების ისტორიების გაცოცხლება“.