დღეს მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული მცენარეული ზეთი სწორედ პალმის ნაყოფისგან მიიღება და მასზე მოდის ზეთზე გლობალური მოთხოვნის ერთი მესამედი. ინდოეთსა და ზოგიერთ სხვა ქვეყანაში ის ყოველდღიურად გამოიყენება საკვების მოსამზადებლად, ინგრედიენტის სახით კი პალმის ზეთს მსოფლიოს თითქმის ყველა კუთხეში წააწყდებით. ის შედის სუპერმარკეტების უამრავ პროდუქციაში: ნამცხვრები, პიცის ცომი, პური, პომადა, ლოსიონი თუ საპონი. პალმის ზეთი ეკოლოგიურად არამავნე (როგორც ითვლება) ბიოდიზელშიც კი გვხვდება: 2017 წელს ევროკავშირის ქვეყნებში მოხმარებული პალმის ზეთის 51% სწორედ ავტომობილებისა და სატვირთო მანქანების საწვავზე დაიხარჯა.

პალმის ზეთზე მოთხოვნა კვლავ იზრდება მსოფლიოში. პირველი ინდოეთია, სადაც მისი წილი გლობალური მოხმარების 17 პროცენტსაც კი აღწევს, ხოლო მომდევნო პოზიციებს იკავებენ ინდონეზია, ევროკავშირის ქვეყნები და ჩინეთი. დღეს ამ მხრივ აშშ-ი მერვე ადგილზეა. 2018 წლისთვის ივარაუდება, რომ მსოფლიო მოხმარების მაჩვენებელი 65,5 მილიონ ტონას მიაღწევს, უხეშად რომ დავიანგარიშოთ, ერთ სულზე 9 კილოგრამი.

ზემოაღნიშნული მასშტაბებით მოხმარებამ უკიდურესად დააზარალა გარემო. 1973 წლიდან ბორნეოზე გაიჩეხა, გადაიწვა და ბულდოზერებით მოსწორდა ტროპიკული ტყეების 41 000 კვ. კმ ზეთის პალმის მოსაშენებლად სივრცის გასათავისუფლებლად. 1973-2000 წლებში აღნიშნული მიზეზით მოისპო ბორნეოს ტყის ერთი მეხუთედი; 2000 წლიდან დღემდე კი ამ მაჩვენებელმა 47 პროცენტს მიაღწია.

ინტენსიურმა გაუტყეურებამ, თავის მხრივ, დამანგრეველად იმოქმედა ცხოველთა სამყაროზე. 1999-2015 წლებში გაუჩინარდა გადაშენების პირას მყოფი ბორნეოს ორანგუტანის 150 000-მდე ინდივიდი. მთავარ დამნაშავედ სწორედ ზეთის პალმა იქცა; მან ხე-ტყის მოპოვება და ნადირობაც დაჩრდილა. ეს პროცესი აჩქარებს ასევე კლიმატის ცვლილებას და ჰაერის დაბინძურების ხარისხსაც ინტენსიურად ზრდის. ინდონეზიაში ტყის ხანძართა კვამლისა და ფერფლის მიზეზით, სულ ცოტა, 12 000 ადამიანი გარდაიცვალა, თანაც მხოლოდ 2015 წელს.

ამ პლანტაციებმა იქაური მოსახლეობაც არაერთი ფორმით „გადათელა“. მრავლადაა აღნიშნული ადამიანის უფლებათა დარღვევა, როგორიც, მაგალითად, არასრულწლოვანთა შრომაა, ასევე ადგილობრივების იძულებით გამოძევება საკუთარი მიწებიდან. აფრიკული ქვეყანა გაბონი სწორედ იმას ცდილობს, რომ მოკლევადიან სარგებელს არ შესწიროს ეკოლოგია.

სრული ვერსია წაიკითხეთ დეკემბრის ნომერში.

ჰილარი როსნერმა ჩვენს ჟურნალში ბოლოს დაწერა ქერქისმჭამელ ხოჭოებზე, რომლებიც დასავლეთ აშშ-ის ტყეებს შეესივნენ. დევიდ გუტენფელდერი და პასკალ მეტრი, ხანგრძლივად მუშაობდნენ აზიისა და აფრიკის გასაშუქებლად.