ეს მტვრის ნაწილაკი 350 მილიონი კილომეტრის მოშორებით არსებული კომეტის კუდიდან მოწყდა. ახლა კი ლაბორატორიაში მისი გამოსახულება ელექტრონული მიკროსკოპის წყალობით იმდენად გაიზარდა, რომ კომპიუტერის ეკრანი შეავსო და უცხო ლანდშაფტივით გამოიყურება. დეივ ჯოზვიაკმა 900 000-ჯერ გაადიდა მუქი ლაქა, რომელიც ქვის ნატეხს ჰგავდა. ეს ლაქა კუპრივით შავ მცირე მარცვლებად დაიშალა. „ამ ტიპების ზომა სულ ერთი-ორი ნანომეტრია – წარმოუდგენლად მცირეა, – თქვა ჯოზვიაკმა – ჩვენი აზრით, ესაა თავდაპირველი უცვლელი მასალა, რისგანაც შედგება ყველაფერი მზის სისტემაში“.

ამ მტვრის ნაწილაკს „ინტი“ ჰქვია – ინკების მზის ღმერთის სახელი. მან ალბათ მთელი 4,5 მილიარდი წელი ნეპტუნის მიღმა, კომეტა „ვილდ 2“-ში გაყინულმა გაატარა. ათეულობით წლების წინ „ვილდ 2“-მა როგორღაც სხვა ორბიტაზე გადაინაცვლა, რომელმაც ის იუპიტერთან მიაახლოვა და იქ კი მზის სითბოში დაშლა დაიწყო. 2004 წლის იანვარში NASA-ს კოსმოსურმა ხომალდმა „სტარდასტმა“ „ვილდ 2-ს“ ჩაუარა და მტვრის ათასობით ნაწილაკი შეაგროვა სპეციალური ხაფანგით. ორი წლის შემდეგ ამ დელიკატური ტვირთის მატარებელი კაფსულა პარაშუტით დაეშვა იუტის უდაბნოში. „სტარდასტის“ ჯგუფმა ნაწილაკები ელექტრონულ მიკროსკოპში ჩადო და ჩვენი მზის სისტემის წარმოშობას მიაპყრო მზერა. ნანახმა ჯგუფის წევრები გააოგნა.

 „ინტის“ მუქი მარცვლები ეგზოტიკურ მინერალებს შეიცავდა – ქვისა და ლითონის ნაწილაკებს, ვოლფრამსა და ტიტანის ნიტრიდს, რომლებიც მხოლოდ და მხოლოდ ახალშობილი მზის მახლობლად 1700^° C ტემპერატურაზე შეიძლებოდა გამოწრთობილიყო. როგორც ჩანს, ძალიან მძლავრმა პროცესმა ისინი მზის სისტემის კიდეზე გადაისროლა.

• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა

მინაწერის გახსნა

გააზიარეთ ფოტო

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

მინაწერის გახსნა

„ენა ჩაგვივარდა, – ამბობს დონალდ ბრაუნლი, „სტარდასტის“ ჯგუფის მეთაური – განმაცვიფრებელი იყო ამ მაღალი ტემპერატურის მასალების აღმოჩენა მზის სისტემის ყველაზე ცივ სხეულებში. მზის სისტემა, პირდაპირი გაგებით, ამოტრიალდა“.

ყოველთვის ვიცოდით, რომ მზის სისტემა სანდო იყო. „ცხრა პლანეტა, რომელიც მოძრაობდა მკაფიოდ განსაზღვრულ ორბიტაზე, საათის მექანიზმივით გამართულად, მუდმივად. მუდმივად – წარსულში და მუდმივად – მომავალში“, – ამბობს რენუ მალჰოტრა არიზონის უნივერსიტეტიდან.

ჯერ კიდევ ნიუტონის დროს არსებული, საათის მექანიზმზე აწყობილი პლანეტათა სისტემის მოდელები ამ იდეას განასახიერებდნენ. ნიუტონმა დაადგინა, რომ პლანეტის ორბიტის გამოთვლა შეიძლებოდა მზესთან მისი გრავიტაციული ურთიერთქმედების მეშვეობით.

ნიუტონმა თავადაც იცოდა, რომ რეალობა უფრო მოუწესრიგებელი იყო. იცოდა, რომ პლანეტები ერთმანეთზეც ზემოქმედებდნენ. მათი მიზიდულობის ძალა გაცილებით სუსტია მზესთან შედარებით, თუმცა დროთა განმავლობაში მეზობლების მარშრუტზე გავლენას ახდენდნენ. მაგრამ არ იცოდა, როდის. თვით ისიც კი, ვინც მათემატიკური ანალიზი გამოიგონა, „N-სხეულების პრობლემასთან“ დამარცხდა. მას არ ჰქონდა ფორმულა, რომლიც გამოთვლიდა ერთმანეთზე მიზიდულობის ძალით მოქმედი სხეულების ორბიტების შორეულ მომავალს.

თუმცა დაახლოებით ათი წლის წინ ახალი, გაცილებით მნიშვნელოვანი თვალსაზრისი გაჩნდა.ჩამოყალიბებიდან ასობით მილიონი წლის შემდეგ ყველაზე დიდმა პლანეტებმა ახალ ორბიტებზე გადაინაცვლეს და გარშემო მასიური ქვები და კომეტები მიმოფანტეს.

მოსაზრება პლანეტების მიგრაციის შესახებ მაშინ გაჩნდა, როცა მეცნიერები თავს იმტვრევდნენ მზის სისტემის სხვა თავისებურებებზე. ადრეულ 2000-იან წლებში უკვე დიდი ხნის გაცნობიერებული ჰქონდათ, რომ მზის სისტემის გაჩენა მტკივნეული და მძაფრი პროცესი იყო. მათ სრულ მოცულობას მიაღწიეს პლანეტეზიმალების – ქვის ასტეროიდების, ყინულოვანი კომეტებისა და უფრო მოზრდილი სხეულების შთანთქმით, რომლებიც მათ მაღალი სიჩქარით ეხეთქებოდნენ. ეს ყველაფერი, ალბათ, პირველი 100 მილიონი წლის განმავლობაში მოხდა. 

ვინაიდან პლანეტები ერთმანეთსაც იზიდავდნენ, მთელი სისტემა მყიფე იყო – იმის ნაცვლად, რომ თითოეული პლანეტა მხოლოდ მზესთან ყოფილიყო მიმაგრებული თითბრის მკლავით, ისინი თითქოს გრავიტაციული ზამბარითაც იყვნენ ერთმანეთთან დაკავშირებულნი. ყველაზე ძლიერი ზამბარა ორ უდიდეს სხეულს – იუპიტერსა და სატურნს აკავშირებდა. ზამბარის ერთი დაჭიმვა კი მთელ სისტემას შეძრავდა…

როგორია ჩვენთვის ნაცნობი პლანეტების მომავალი? რა გველის ჩვენ? მოსალოდნელია აპოკალიფსი? დარწმუნებული ვართ ერთხელ მაინც გიფიქრიათ ამაზე, თუნდაც მაშინ, როცა საოცარი სპეცეფექტებით გადაღებულ კინოფილმებს უყურებთ. სწორედ, ამიტომ წაიკითხეთ რობერტ ირიონის ეს სტატია ჩვენი ჟურნალის ივლისის ნომერში და პასუხსაც მიიღებთ.

სრული ვერსია წაიკითხეთ ივლისის ნომერში.