მაინც რა გვიზიდავს უხსოვარ დროს წარმოქმნილ მიწისქვეშეთში? რატომ ჩავდივართ იქ? ადამიანების უმრავლესობას უნებლიე აღტაცება იპყრობს მღვიმის შესასვლელშივე. ეს ალბათ სისხლის ყივილია, ჩვენი წინაპრები ხომ ამ ადგილებში პოულობდნენ თავშესაფარს მკაცრი ყინვის, მწველი მზისა თუ ველური ცხოველებისგან.

დღეს პრომეთეს მღვიმე უამრავ ტურისტს იზიდავს. 2018 წლის შუაში უკვე 172 ათასმა მნახველმა შეაბიჯა მის ჭერქვეშ. პრომეთეს მღვიმე, მისი აღმოჩენიდან 35 წლის განმავლობაში, გამოქვაბულთა დიდ სისტემაში გადაიზარდა. ამ მომენტისთვის დერეფნების სიგრძემ 5350 მეტრს მიაღწია, გაიკვალა ათამდე სიფონიც, გამოქვაბულის დატბორილი ნაწილები, რომელთა მიღმაც თვალწარმტაცი დარბაზები იშლება.

მღვიმეები უდიდეს ტურისტულ პოტენციალს ატარებენ. მსოფლიოს ოთხი უღრმესი მღვიმე – ვერიოვკინის, კრუბერასა და სარმის მღვიმეები და თოვლიანი უფსკრული, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიაზეა.

თუმცა ყველა მღვიმეს არ შესწევს ძალა, ტურისტების უწყვეტ ნაკადს გაუძლოს და თან კლიმატისა და ბიომრავალფეროვნების უსაფრთხოება და სტაბილურობაც შეინარჩუნოს.

მღვიმეთა ტემპერატურასა და ნახშირორჟანგის ოდენობაზე ძლიერ მოქმედებს ვიზიტორთა ნაკადი. მუდმივი კლიმატის შესანარჩუნებლად აუცილებელია, რომ მღვიმე კარგად ნიავდებოდეს და ნახშირორჟანგი შიგნით არ გროვდებოდეს. პრომეთეს მღვიმე, ამ მხრივ, ზედაპირთან ახლოსაა, ნაპრალების ქსელით უკავშირდება მას და ეს საკითხიც მეტწილად მოხსნილია.

თუმცა, პრობლემაა ფერადი განათება, რომელიც ხარვეზებით დამონტაჟდა და სინათლე დღე-ღამის განმავლობაში ანთია. ანთებულ ნათურებთან კი ზრდა დაიწყო მცენარეულობამ – ხავსებმა და გვიმრებმა, რომელთა სპორებიც წყლის ნაკადმა შემოიტანა მღვიმეში. ხოლო მცენარეები უარყოფით ზემოქმედებს მღვიმის ბიომრავალფეროვნებაზე.

კიდევ ერთი პრობლემა მუსიკაა. მილიონობით წელია, რაც მღვიმეში უხერხემლოები ბინადრობენ და ვიბრაციის მეშვეობით ურთიერთობენ ერთმანეთთან, მუსიკა კი კომუნიკაციაში უშლით ხელს და მათ საცხოვრებლიდან დევნის.

დასავლეთ საქართველოს მღვიმეებში სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი პირობები უხსოვარი დროიდან არსებობდა. იქ უამრავი ხელფრთიანი (ღამურები) ბინადრობს და მღვიმის კლიმატის ჩამოყალიბებაშიც თავისი წვლილი შეაქვს. გუანოს გახრწნის შედეგად გამოიყოფა ნესტი და სითბო, რაც განსაკუთრებულ მიკროკლიმატს ქმნის. ხელფრთიანების გამოდევნის შემთხვევებმა კი მიკროკლიმატის შეცვლა განაპირობა. თავის მხრივ, გუანო უხერხემლოების საკვებიცაა, ხოლო საფეხმავლო ბილიკების მშენებლობის დროს გუანოს ფენების გატანა, ცალსახად დააზარალებდა მღვიმის ფაუნას.

რა არის დასაშვები, რა მოითხოვს ჩარევას და დღეისათვის რამდენად არის მღვიმის ბიომრავალფეროვნება დაზარალებული თუ მიკროკლიმატი შეცვლილი? მოახერხებს კი პრომეთეს მღვიმე, რომ ადმინისტრაციასა და მეცნიერებს შორის კონსტრუქციული დიალოგი აეწყოს გარემოსდაცვითი საკითხების გადასაჭრელად?!

სრული ვერსია წაიკითხეთ თებერვლის ნომერში.