

„ქალი, სიცოცხლე, თავისუფლება“
თბილისში მცხოვრები ირანელი აქტივისტები ქართველი ფოტოგრაფის ობიექტივში.
2022 წლის სექტემბერში მთელი მსოფლიო ალაპარაკდა ირანში დაწყებული დემონსტრაციების შესახებ. ფუნდამენტური უფლებების დასაცავად ქუჩაში გამოსულ ირანელ ხალხს ერთხმად უცხადებდნენ სოლიდარობას. გარკვეული პერიოდის შემდეგ, თითქოს, თემამ აქტუალურობა დაკარგა, თუმცა ძალადობრივი რეპრესიების კადრები კვლავ უხვად ვრცელდებოდა სოციალურ მედიაში. ნოემბერში გადავწყვიტე, უმნიშვნელოვანეს პერიოდზე მომეთხრო იმ ადამიანთა ისტორიებით, რომლებმაც საკუთარ თავზე გამოცადეს ირანის ისლამური რესპუბლიკის მჩაგვრელი რეჟიმი და ახლა ემიგრაციაში, საქართველოში ცხოვრობენ.
სანამ მათ შევხვდებოდი, ბევრს ვფიქრობდი, როგორ გადამეღო ფოტოები ისე, რომ ვინაობის დადგენა შეუძლებელი ყოფილიყო. დარწმუნებული ვიყავი, უარს მეტყოდნენ სახის გამოჩენაზე, თუმცა პირიქით აღმოჩნდა. ამაში გამოიხატა მათი სურვილი, პროტესტის წინა ხაზზე მდგარიყვნენ. ერთდროულად იგრძნობოდა თავდადება და სინანული იმისა, რომ თავად ქვეყნის გარეთ არიან, მათი ახლობლები კი ირანში იბრძვიან თავისუფლებისთვის.
დაუცველობის შეგრძნებამ, სქესის, ეთნოსის, რელიგიის, პოლიტიკური შეხედულების ნიშნით ჩაგვრამ, უსამართლო დაპატიმრებებმა, გაუჩინარებებმა, მკვლელობებმა, სიდუხჭირემ, ყველაფერმა ერთად ამოხეთქა ირანელ ხალხში. მაჰსა ამინის სიკვდილი იყო ბოლო წვეთი იმ მრავალწლიანი ტანჯვისა, რომელიც ირანელებს ხვდათ წილად ისლამური რეჟიმის დამყარების შემდეგ, განსაკუთრებით ქალებს, რომლებსაც ფაქტობრივად არაფრის უფლება არ აქვთ და რომლებმაც დაიწყეს ეს დიდი წინააღმდეგობა. მათ დღესაც ძალიან სჭირდებათ თანადგომა.

მარიამ შარიფი, 34 წლის, ქალთა უფლებების დამცველი. ირანში მას თავს დაესხნენ თავისუფალი ჩაცმულობის გამო და დამამტკიცებელი ვიდეოჩანაწერის გავრცელების შემდეგ მის ოჯახს პოლიცია ემუქრებოდა.
„ოჯახზე ვღელავ, მაგრამ ვერ გავჩერდები, როდესაც ირანში ხალხი სიცოცხლეს სწირავს. სიმამაცე არ ნიშნავს უშიშრობას. სიმამაცე ისაა, შიშის მიუხედავად ყველაფერს რომ აკეთებ თავისუფლებისთვის“.

ქალი ლოცულობს თბილისის მეჩეთში. 42 წლის მარიამის თქმით, ირანის ხელისუფლება ჰიჯაბის ტარებას ითხოვს არა იმდენად რელიგიური დატვირთვით, არამედ ძალაუფლების დემონსტრირებისთვის. ქალები განსაკუთრებით უუფლებონი არიან.
„ჩემს ქვეყანაში ყველას შეიძლება რამე უკანონო უპოვონ სახლში, სიტყვაში, საქმეში… ბავშვობიდანვე გვაჩვევენ თავის გადასარჩენად სიმართლის დამალვას, ტყუილის თქმას. იმის შიშით იზრდები, რომ ერთხელაც უმიზეზოდ დაგიჭერენ ან მოგკლავენ“.

ბენი, 41 წლის სოციალური მუშაკი, ადამიანის უფლებათა დამცველი აქტივისტი და მეწარმე. საკუთარი შეხედულებების გამო ისლამოფობსაც უწოდებენ, მაგრამ, მისივე თქმით, ეს არის არა ფობია, არამედ – ტრავმა.
„დღეს ქუჩაში გამოსულ გოგო-ბიჭებს ყელში ამოუვიდათ ტოტალიტარიზმი და რელიგიას ამოფარებული ადამიანების ფარისევლობა. ძველი თაობა ყველაფერს ემორჩილებოდა, მეამბოხე ახალი თაობა კი თვალს არ ხუჭავს“.

ფარსა, 26 წლის მსახიობი, აქტივისტი. მას მოზარდობიდანვე ჩაესმოდა, რომ გადარჩენისა და კომფორტულად ცხოვრების ერთადერთი გზა ირანიდან წასვლა იყო. სამშობლო ერთი წლის წინ დატოვა.
„5 წლის წინ საპროტესტო აქციაში მონაწილეობისთვის დამაკავეს. ერთთვიანი პატიმრობის დროს თავად შევესწარი პოლიციის სისასტიკეს. ვიხილე ადამიანის სიკვდილი და ისიც, თუ როგორ მიჩქმალეს ეს საქმე“.

ჰანა, 42 წლის. მას არაერთხელ გამოუცდია „მორალის პოლიციის“ მხრიდან ძალადობა, მათ შორის, სექსუალურიც. უკვე ხუთი წელია საქართველოში ცხოვრობს, მუშაობს და თავშესაფრის მიღებას ცდილობს.
„წარმოიდგინეთ, ქუჩაში მისეირნობ და უცებ მანქანაში მიგათრევენ ჩაცმულობის გამო! 18 წლის ვიყავი, როდესაც ჩემზე იძალადეს. ახალგაზრდობა დავკარგე. ის დრო რომ მახსენდება, მთელი სხეული მტკივა“.

34 წლის ევა ირანის დროშით. „მორალის პოლიციამ“ არასათანადო სამოსისთვის სწორედ იქ დააკავა, სადაც მაჰსა ამინი. ევა ძალადობას გადაურჩა, თავისი დისგან განსხვავებით, რომელმაც წინააღმდეგობა გაუწია პოლიციას.
„საქართველოს პარლამენტის შენობასთან დავდივარ ხოლმე პროტესტის გამოსახატავად. აქ ხმის ამოღების არ გვეშინია. იმედი მაქვს, თავისუფლებას დავიბრუნებთ. იმედი მაქვს, თავისუფალ ირანს ვიხილავ“.

ირანის ტელევიზიაში სიტყვით გამოსვლის შემდეგ კომპოზიტორ ომიდს მუშაობა აუკრძალეს.
„ჩემს ქვეყანაში ხალხი საკუთარ შეხედულებებს მალავდა. ყველა ნიღაბს ატარებდა – კარგი მეუღლის, კარგი შვილის, კარგი თანამშრომლის… ახალი თაობა დაიღალა მალვით. ახალგაზრდებს სურთ ისეთები იყვნენ, როგორებიც არიან. თავისუფლება უნდათ და მის მოსაპოვებლად იბრძვიან“.