მრავალი წლის წინ ბიოლოგი ალბერტ მენვილი ალბერტასთან მდებარე ბანფის ეროვნულ პარკში, ტბა ლუიზთან არსებულ ნაგავსაყრელს მანქანით ღამით ეწვია.

ნაგავსაყრელის ტერიტორია იმ დროს შეუღობავი იყო და მას ნარჩენების გასაქექად ჩრდილოამერიკული მურა დათვები ხშირად სტუმრობდნენ. მენვილი ხორცის მოზრდილ ნაჭერზე მონადიმე დათვს ადევნებდა თვალს, როდესაც მანქანის შუქით განათებული ტერიტორიის კიდეში მოძრაობა შენიშნა. ეს სამურავი აღმოჩნდა, რომელიც დათვსა და ხორცს დაჟინებით შესცქეროდა. ან მეტი რა უნდა ექნა, როდესაც მისი წონა დიდი-დიდი 15 კილოგრამი იყო, მურა დათვი კი 100 მაინც იქნებოდა.

შეუპოვარი და სიცოცხლისუნარიანი სამურავები ალასკაში და დასავლეთ კანადის ზოგ რეგიონში ცხოვრობენ. 1960-იან წლებში, როდესაც მტაცებელთა მასობრივი განადგურება შეწყდა, კანადის კლდოვანი მთების სამურავები მონტანას მაღლობების ხელახალ კოლონიზაციას შეუდგნენ და აიდაჰოს ზოგ ნაწილსა და უაიომინგის ჩრდილოეთს დაუბრუნდნენ.

მოგვიანებით, 1990-იან წლებში, კანადელმა სამურავებმა ვაშინგტონში, კასკადოვანი მთების ჩრდილოეთ ნაწილში გადასვლაც დაიწყეს. ბოლოდროინდელი შეფასებით, კანადის საზღვარს ქვემოთ, დაახლოებით, 300 ინდივიდი ბინადრობს.

აშშ-ისა და კანადის გამყოფი საზღვრის ორივე მხარეს მობინადრე პოპულაცია მთელი რიგი საფრთხეების წინაშე დგას. უმეტესობა იქიდან გამომდინარეობს, რომ ადამიანები სულ უფრო მეტ ტერიტორიას ითვისებენ, თუმცა ყველაზე გამოკვეთილი პრობლემა მაინც კლიმატის დათბობაა. სამურავები შეგუებული და დამოკიდებულნი არიან ჰაბიტატებზე, სადაც მთელი წელი დაბალი ტემპერატურა და თოვლია. კლიმატის ცვლილება თუ ისე გაგრძელდა, როგორც ნავარაუდევია, 2050 წლისთვის სამურავებს კანადის სამხრეთით ამჟამინდელი ჰაბიტატის მესამედი დაკარგული ექნებათ, საუკუნის ბოლომდე კი ორი მესამედიც.

მომიჯნავე შტატებში სამურავების ყველაზე მრავალრიცხოვანი პოპულაციები გლეიშერის ეროვნულ პარკში გვხვდება, მაგრამ რაკი თითოეული მათგანი დაჟინებით იცავს უზარმაზარ ტერიტორიას, პარკის 4000 კვადრატულ კილომეტრზე 30-40 ინდივიდზე მეტი ვერაფრით გადანაწილდება.

ბიოლოგები ამბობდნენ ხოლმე, რომ ველური ბუნების შენარჩუნების საუკეთესო გზა პარკებისა და ნაკრძალების შექმნაა. ახლა ისინი დამატებით დაცული ტერიტორიების შემაკავშირებელ ბუნებრივ დერეფნებზე ზრუნვის საჭიროებასაც ასახელებენ, რაც სამურავების მსგავს სახეობებს საშუალებას მისცემს, დიდ მანძილებზე გადაადგილდნენ, გენეტიკური მრავალფეროვნება შეინარჩუნონ და ცვალებად გარემოებებს შეეგუონ.

სრული ვერსია წაიკითხეთ აგვისტოს ნომერში.

ველური ბუნების ბიოლოგი და მწერალი დუგლას ჰ. ჩედვიკი „სამურავთა გზის“ ავტორი გახლავთ. ფოტოგრაფი სტივენ ნამი კი ადამიანთა ბუნებასთან კავშირის კვლევისა და ასახვის ოსტატია