ერთი ბოლივიელი ტუროპერატორი ტურისტული პოტენციალის ადგილს ეძებდა, როდესაც სალარს მოჰკრა თვალი. ამ მლაშობ ვაკეს ბოლივიელები გეოგრაფიულ ანომალიად მიიჩნევდნენ. ხალხს ეშინოდა, რომ იქ გავლისას დაიკარგებოდნენ და წყურვილით დაიხოცებოდნენ, ან მათი ლამები მარილზე დაიზიანებდნენ ჩლიქებს. ადგილობრივი თქმულების თანახმად, სალარი დედის რძისა და მარილიანი ცრემლებისგან წარმოიქმნა. მის თავზე გადმომდგარ ვულკან ტუნუპასს თურმე ორი ქალიშვილი მოსტაცეს და ისიც ატირებულა.

რეალურად კი მსოფლიოს ამ უდიდესი მლაშობის ქვეშ მეორე საოცრებაა მიძინებული: დედამიწის ერთ-ერთი უდიდესი ლითიუმის საბადო, რომელიც პლანეტის მთლიანი მარაგის 17 პროცენტსაც კი შეიძლება იტევდეს. დღეს კი ლითიუმი კომპიუტერების, მობილური ტელეფონების, ელექტრომობილებისა და სხვა ელექტრონულ მოწყობილობათა აკუმულატორების ძირითად შემადგენლად მოგვევლინა. 2017 წლის გლობალურ ბაზარზე ლითიუმის წლიური მოხმარება 40 000 ტონასაც კი მიუახლოვდა.

ადრეულ ხანებს განაგებდა ოქრო, წინა საუკუნეს ნავთობი, მომავალი კი შესაძლოა სწორედ ლითიუმმა დაიპყროს.

ბოლივიაში მოსახლეობის 40% სიღარიბეში ცხოვრობს და ეკონომიკურ ჩიხში მომწყვდეული მთავრობაც ლითიუმში ხედავს გამოსავალს. თუ ამ რესურსს უხვად ფლობთ, სიღარიბის აღარასდროს უნდა შეგეშინდეთო, გაიფიქრებთ.

მაგრამ დგება საკითხი: კონკრეტულად ვინ იხეირებს ამით და რის ხარჯზე?!

სალარ-დე-უიუნის ქვეშ არსებული რესურსის მოპოვება, სულ მცირე, შეცვლის ამ მეტწილად ხელუხლებელი მლაშობის ეკოლოგიას – თუ შეუქცევადად არ დააზიანა.

დაბრკოლებად მოჩანს ერთი ტექნიკური საკითხიც: ლითიუმის მადანში მაგნიუმის შემცველობა მაღალია, ხოლო ამ ორის განცალკევება უდიდესი გამოწვევაა, და რას უპირებს შემდეგ ბოლივია მაგნიუმის ნარჩენთა ამ შთამბეჭდავ გორებს? ანდა, რა ოდენობის წყალი დასჭირდება ლითიუმის მოპოვებას? მიწისქვეშა წყლებს ხომ არ მიადგებიანო, შიშობენ ექსპერტები.

ამასთან, ლითიუმის მოპოვება ძვირადღირებული და რთული პროცესია. ხოლო სალარ-დე-უიუნიზე მომუშავე გეოლოგ ოსკარ ბალივიანის თქმით: „აქ მთავრობას არ სურს კერძო ინვესტიციის მიღება. აქ კაპიტალიზმისადმი მტრული დამოკიდებულებაა“. არც მკვიდრი აიმარას ტომი დაუსაქმებიათ ლითიუმის საწარმოებში, სამუშაო კონტიგენტის დიდი წილი დედაქალაქ ლა-პასიდან დააკომპლექტეს. „არავითარი ინფორმაცია არ მიგვიღია მთავრობისგან. „ჩვენ ისიც კი არ ვიცით, რა არის ლითიუმი, რა სარგებელი მოაქვს, რაზე ზემოქმედებს…“, ამბობს აიმარას ტომის წევრი უგო ფლორესი.

ბუნებრივი რესურსებით მდიდარი ბოლივია სოციალური კუთხით მაინც ძალიან ღარიბ ქვეყნად რჩება. მოახერხებს კი ის შექმნას კულტურა, რომელიც უხვ რესურსს გონიერ აზროვნებას შეუწყვილებდა?!

სრული ვერსია წაიკითხეთ თებერვლის ნომერში.

რობერტ დრეიპერი ჩვენს ჟურნალში სტატიებს ხშირად აქვეყნებს. სედრიკ ჟარბუე ფრილანსერი ფოტოგრაფია ბრიუსელიდან. National Geographic-ის ჟურნალისთვის ეს მისი მეორე ნამუშევარია.