ჰარვარდის უნივერსიტეტის ეკონომისტ ედვარდ გლესერს თუ დაეთანხმებით, რომ ქალაქი ადამიანის უდიდესი გამოგონებაა, მაშინ ტოკიო ალბათ ამის ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია: მომაჯადოებელი მეგაქალაქი 37 მილიონზე მეტი მოსახლით, ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი, უსაფრთხო და კრეატიული ურბანული ცენტრი მთელ მსოფლიოში.

თუნდაც არც ისე ძალიან გაინტერესებდეთ, თუ როგორ ძერწავენ გიგანტური ქალაქები ადამიანის ქცევას, ტოკიოს მაინც ვერსად წაუხვალთ – მან თქვენი ცხოვრება უკვე შეცვალა. ეს ქალაქი სოციალური ქცევის მთავარი განმსაზღვრელია, ერთგვარი პრიზმა, რომლის გავლითაც აღიქვამს მსოფლიო იაპონურ კულტურას.

ტოკიო ირეკლება თქვენს მისოს წვნიანის თასში თუ სუშიში. მას დაინახავთ ტოტოროთი, პოკემონითა და Sony PlayStation-4-ით თვალებგაბრწყინებულ თქვენს შვილებში. ტოკიო გიცქერთ პაწაწინა მობილურის კამერიდანაც, თავად და თქვენი შვილიც ხელიდან რომ ვერ უშვებთ.

ტოკიოს კრეატიულობა, ნაწილობრივ, შესაძლოა იმას მიეწეროს, რომ ბოლო 100 წლის განმავლობაში ის ორჯერ გასწორდა მიწასთან – პირველად, 1923 წელს, კანტოს დიდი მიწისძვრისას, ერთი თაობის შემდეგ კი, II მსოფლიო ომის დროს, ეს ქალაქი აშშ-ის მოიერიშეებმა დაბომბა. ორივე ამ კატასტროფამ აიძულა იაპონელები, რომ ისტორია დაემარხათ და შენება თავიდან დაეწყოთ, ახლებურად გაეაზრებინათ უბნების, სატრანსპორტო სისტემებისა თუ ინფრასტრუქტურის გეგმარება. სოციალური ქცევაც კი ახალ ნერგზე აღმოაცენეს. კანტოს მიწისძვრის შემდეგ აშენდა თავად ცუკიჯის ბაზარიც, მას უნდა ჩაენაცვლებინა ძველი კომპლექსი, რომელიც 300 წლის განმავლობაში იდგა ქალაქის ცენტრთან.

1950-იან წლებში ტოკიოს მოსახლეობა გაიზარდა და არნახულად მჭიდრო დასახლებად იქცა. გლესერის მოსაზრებით, სწორედ ამ რეალობამ განაპირობა მისი წარმატება: კრეატიულმა აფეთქებამ, რომლის სათავეც განსხვავებული ასაკისა თუ სოციალური მდგომარეობის ადამიანთა თავმოყრაშია და რომლის დროსაც ვაჭრობის ფორმებსა თუ იდეების გაცვლა-გამოცვლას ყოველგვარი ბარიერი ეხსნება. National Geographic-ის ამ ნომერში, რომელიც დიდ ქალაქებს ეძღვნება, ტოკიოს ნამდვილად ვერ ავუვლიდით გვერდს. ურბანული დაგეგმარების ცნობილი ავტორიტეტის, მწერალ ჯეინ ჯეიკობსის თქმით, ქალაქი რომ შევიცნოთ, იქაური პულსაცია და ენერგია ვიგრძნოთ, საუკეთესო გზა – მის ქუჩებში გავლა-გამოვლაა.

და, სწორედ ასე მოვიქეცით მე და ფოტოგრაფი დევიდ გუტენფელდერი. კვირების განმავლობაში წინ და უკან ვსერავდით ტოკიოს, ზოგჯერ ერთად, ხშირად ცალ-ცალკე; ხან პირდაპირ მარშრუტს ვირჩევდით, ხანაც კონკრეტულ უბანს. აუჩქარებლად ვსწავლობდით რაიონებს, ინდუსტრიულ ზონებს, სკოლის კამპუსებს, რკინიგზის სადგურებს, სასაფლაოებს, ტაძრებსა თუ სალოცავებს. ორივე ჩვენგანს იაპონიაში ადრეც გვიცხოვრია და ვიცოდით, რომ ტოკიოს დახასიათებას აღმატებითი ხარისხის სიტყვებით, შეიძლებოდა, მისი ნამდვილი სახე გადაეფარა. საუბარს ნებისმიერ შემხვედრს ვუბამდით და მათ ყოველდღიურ საქმიანობასა თუ რიტუალებზე გარკვეული წარმოდგენაც გვიყალიბდებოდა, მაგრამ მთლიანი სურათის მოხელთებაზე მაინც არ უნდა გვეოცნება. თუმცა, შეგვეძლო, რეალობაში უფრო ღრმად შეჭრა გვეცადა – ტოკიოს დაკავშირებით მის მოქალაქეებთან, რომლებიც ქალაქს საკუთარი ცხოვრებით მუხტავენ.

სრული ვერსია წაიკითხეთ აპრილის ნომერში.

ნილ შეი ხშირად წერს ჩვენს ჟურნალში, გარკვეული პერიოდით, იაპონიის ქალაქ საპოროშიც ცხოვრობდა. ამჟამად ის მუშაობს პოდკასტებზე, რომელიც ავლენს ლინჩის წესით უკანონო გასამართლების ფაქტებს არკანზასის დელტაში. ფოტოგრაფი დევიდ გუტენფელდერი კი 10 წელზე მეტ ხანს ცხოვრობდა ტოკიოში და ეს მისი მეთორმეტე სტატიაა National Geographic-ში.