წლების განმავლობაში National Geographic-ის ფოტოგრაფი ჯოელ სარტორე სახლიდან შორს მუშაობდა. ის აღბეჭდავდა განსაცვიფრებელ ველურ ბუნებას მადიდის ეროვნულ პარკში (ბოლივია); მიცოცავდა დიდი ბრიტანეთის სამ უმაღლეს მწვერვალზე და ძალიან ახლოს მიდიოდა გრიზლებთან ალასკაზე. მისი მეუღლე, კეტი ლინკოლნში (ნებრასკა) რჩებოდა და ბავშვებს უვლიდა.

2005 წელს, კეტის ძუძუს კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს. ამას მოჰყვა ქიმიოთერაპიის შვიდი თვე, სხივური თერაპიის ექვსი კვირა და ორი ოპერაცია. ჯოელ სარტორე 12, 9 და 2 წლის ბავშვებით ფოტოსესიების მოწყობას ვეღარ ახერხებდა. ერთი წელი სახლში ვიჯექი და ვფიქრობდიო, იხსენებს ის იმ პერიოდს. ჯოელი ორნითოლოგ ჯონ ჯეიმს ოდიუბონზე ფიქრობდა. „მან რამდენიმე ფრინველი დახატა, რომლებიც გადაშენდნენ, – ამბობს სარტორე, – 1800-იან წლებშიც კი შეეძლო ზოგიერთი ცხოველის დასასრული განეჭვრიტა“. ჯოელი ფიქრობდა ჯორჯ კეტლინზე, რომელიც ამერიკელ ინდიელთა ტომებს ხატავდა, „რადგან ზუსტად იცოდა, რომ დასავლური ექსპანსიის შედეგად, მათი ცხოვრების წესი მნიშვნელოვნად შეიცვლებოდა“.

„შემდეგ ვფიქრობდი საკუთარ თავზე. იმაზე, რომ თითქმის 20 წელი გავატარე ბუნების ფოტო-

გრაფირებაში, თუმცა ბევრს ვერაფერს მივაღწიე იმ თვალსაზრისით, რომ ადამიანებში გარემოზე ზრუნვის სურვილი გამეჩინა“.

სარტორემ შედარებით მარტივი მიდგომების ძიება დაიწყო – იღებდა პორტრეტებს, რომლებიც ასახავდნენ ცხოველის მოყვანილობას, სახასიათო ნიშნებს, მათ გამჭოლ მზერას. იქნებ ეს ხერხი უფრო ეფექტური გამოდგეს ადამიანების ყურადღების მისაპყრობად, ფიქრობდა ის.

2006 წლის ზაფხულში სარტორემ მეგობარს, ლინკოლნის ბავშვთა ზოოპარკის გენერალურ დირექტორ ჯონ ჩაპოს დაურეკა და რამდენიმე ცხოველის გადაღების ნებართვა ითხოვა. მუშაობას შეძლებდა, რადგან ზოოპარკი სახლიდან სულ ერთ კილომეტრზე მდებარეობდა.

მუშაობისთვის სარტორეს ორი რამ სჭირდებოდა: თეთრი ფონი და ცხოველი, რომელიც მშვიდად გაჩერდებოდა. „შიშველ თხუნელაზე რას იტყვი?“ – ჰკითხა ზოოპარკის კურატორმა რენდი შირმა. მელოტი, კურდღლისკბილებიანი მღრღნელი სამზარეულოს საჭრელ დაფაზე დასვა. გადაღებაც დაიწყო.

უცნაურია, მაგრამ სწორედ ეს მოკრძალებული არსება გახდა სარტორეს ცხოვრებისეული მოწოდების შთაგონების წყარო. ფოტოგრაფმა მიზნად დაისახა – ტყვეობაში მყოფი სახეობები გადაეღო და ადამიანები მათ ბედზე დაეფიქრებინა. ის ფაქტი, რომ ეს უდიდესი მისია პაწაწინა მღრღნელით დაიწყო – სრულ თანხვედრაშია სარტორეს ფილოსოფიასთან; „მიყვარს ასეთ პატარა ქმნილებებთან მუშაობა, მათ ხომ წუთსაც არავინ დაუთმობს“.

დედამიწაზე, საერთო შეფასებით, ცხოველთა ორიდან რვა მილიონამდე სახეობაა. მრავალი მათგანი (პროგნოზები 1600-დან სამ მილიონ სახეობამდე მერყეობს), შესაძლოა, ამ საუკუნის ბოლოს ჰაბიტატის დაკარგვის, კლიმატის ცვლილებისა და ველური ცხოველებით ვაჭრობის შედეგად გადაშენდეს.

ზოოპარკები უკანასკნელი იმედია გაქრობის ზღვარზე მყოფი მრავალი სახეობისთვის. თუმცა, ისინი მსოფლიოს ცხოველთა სახეობების მხოლოდ ნაწილისთვის არის თავშესაფარი. მიუხედავად ამისა, სარტორეს გაანგარიშებით, ტყვეობაში მყოფ სახეობათა ფოტოგრაფირებას 25 წელზე მეტი დასჭირდება.

განვლილ ათწლეულში მან 5600-ზე მეტი ცხოველის ფოტო გადაიღო, როგორც მცირე ზომის, ასევე დიდი სახეობები. ულამაზესი ბაყაყი Dendrobates auratus, რომლის შხამსაც ოდითგანვე იყენებდნენ ცენტრალურ და სამხრეთ ამერიკელ ინდიელთა ტომები მომწამვლელი ისრების დასამზადებლად, ცხადია, მცირე ზომისაში ხვდება. თეთრი დათვი, ტყის კარიბუ, ზღვის ცხოველები თუ ფრინველები სრულიად განსხვავებული პერსპექტივით აღბეჭდა. სარტორე ამბობს, რომ მთელ დარჩენილ ცხოვრებას ამ საქმეს მოახმარს.

სანდრა სნეკენბერგერს, აშშ-ის თევზის რესურსებისა და ცხოველთა დაცვის სამსახურის ბიოლოგს, საკუთარი თვალით აქვს ნანახი, როგორ ზეგავლენას ახდენს სარტორეს ფოტოები ადამიანებზე. რამდენიმე წლის წინ, ფლორიდის კალია-ბეღურას პოპულაცია (სნეკენბერგერის თქმით, ეს ფრინველი შორიდან „მქრქალ ყავისფრად“ მოჩანს) 150 წყვილამდე შემცირდა. დღეს ის მხოლოდ ორ ადგილას გვხვდება. სარტორემ მათ გადაუღო ფოტო და მრავალმა ადამიანმა შეიტყო ამ ფრინველის სავალალო მდგომარეობის შესახებ. შედეგად, მის კონსერვაციაზე მომუშავე ორგანიზაციის დაფინანსება 20 000 დოლარიდან მილიონ დოლარამდე გაიზარდა.

• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა
• 
  გალერეის გახსნა

მინაწერის გახსნა

გააზიარეთ ფოტო

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

მინაწერის გახსნა

სარტორე ქმნიდა ცხოველთა სურათებს, რომელთა გადარჩენაც შესაძლებელი იყო, თუმცა – უღებდა განწირულებსაც. შარშან, ზაფხულში, ჩეხეთის დვურ-კრალოვეს ზოოპარკში მან ჩრდილოეთის თეთრი მარტორქა გადაიღო, რომელიც მსოფლიოში შემორჩენილი ხუთი ინდივიდიდან ერთ-ერთი იყო. ერთი კვირის შემდეგ, 31 წლის მარტორქა კისტის რუპტურით (გახეთქვა) დაიღუპა. 2015 წლის შემოდგომაზე კიდევ ერთი ჩრდილოეთის თეთრი მარტორქა დაიღუპა; შემორჩა ერთი მამრი და ორი მდედრი. „ეს ტრაგედიაა“, – ამბობს სარტორე.მინდა, რომ სურათებმა ჩემი სიკვდილის შემდეგ, კიდევ დიდ ხანს აკეთონ თავისი საქმე.

პროექტ „ფოტოკიდობნის“ ხელშემწყობი ეროვნული გეოგრაფიული საზოგადოებაა. ცხოველთა უმეტესობა არასდროს გადაუღიათ ასე მკაფიოდ, მათი დამახასიათებელი ნიშნებით, ბეწვითა და ბუმბულით. თუ ეს ცხოველები გადაშენდებიან, ფოტოები მათ გაგვახსენებენ. „სარტორეს მიზანი არ არის მხოლოდ ჩვენ მიერ განადგურებულ სახეობათა გიგანტური ნეკროლოგის შექმნა, არამედ ამ ცხოველების რეალისტური, ცოცხალი სურათების გადაღებაა“, – აცხადებს საზოგადოება.

სარტორეს გადაღებული ცხოველების ფოტოები მილიონობით ადამიანმა იხილა: ინსტაგრამზე, ჟურნალში, დოკუმენტურ ფილმებში. ეს ცხოველები გვიმზერენ მსოფლიოს ისეთი დიადი ძეგლების ფასადებიდანაც, როგორებიცაა ემპაირ-სტეიტ-ბილდინგი, გაეროს შტაბბინა და წმინდა პეტრეს ბაზილიკა.

ცხოველთა ფოტოგრაფირების იმდენივე საშუალება არსებობს, რამდენიც თვითონ ცხოველია, თუმცა სარტორე რამდენიმე ძირითად პარამეტრს იყენებს. ყველა პორტრეტი შავ ან თეთრ ფონზეა შესრულებული. „ეს მათ ათანასწორებს, თეთრი დათვი სულაც არ არის თაგვზე უფრო მნიშვნელოვანი“.

დიდი ზომის ცხოველების გადაღება მათსავე ვოლიერებში ხდება. სარტორე ფონისთვის ვეება შავ ფარდას კიდებს ან კედელს ღებავს. ჰიუსტონის ზოოპარკში 6 მეტრის შავი ქსოვილი შემოახვია ჟირაფის სადგომს. ზოოპარკის ვიცე-პრეზიდენტის, პიტერ რიგერის თქმით, „ჟირაფმა ვერაფერი შეამჩნია, ის მარტო მოახლოებულ სადილზე ფიქრობდა“.

მცირე ზომის ცხოველებს რბილგვერდიან ყუთებში ათავსებენ და სარტორე ობიექტივს ნახვრეტიდან ყოფს. „ზოგს ამ ყუთებში სძინავს ან მიირთმევს. ბევრს კი იქ ყოფნა საერთოდ არ მოსწონს“. ფოტოსესიები მხოლოდ რამდენიმე წუთი გრძელდება. „თუ ცხოველი სტრესის ნიშნებს ავლენს, გადაღება მთავრდება. ცხოველთა უსაფრთხოება და კომფორტი პირველ ადგილზეა“, – ამბობს სარტორე. გადაღებებისას არც ერთი ცხოველი არ დაშავებულა.

თუმცა, თავად სარტორეს ჯანმრთელობას საფრთხე კი შეჰქმნია: „ერთხელ წერო შეეცადა ჩემ დაბრმავებას. საშინელება იყო“, – იხსენებს იგი. მანდრილმა, ზორბა პრიმატმა, სახეში ხეთქა. აზიურმა კალაომ – „უსაძაგლესი და ყველაზე ჩხუბისთავი ფრინველია, რაც ოდესმე გადამიღია. ნისკარტი ჩამარტყა და სისხლი მადინა“.

ჯოელი და კეტი ლინკოლნში, სუსტად განათებულ სამზარეულოში სხედან. ჯოელს ხელი მეუღლის მხრებზე აქვს მოხვეული. წინა ღამეს დაბრუნდა მადაგასკარიდან (2007 წელს განაახლა მოგზაურობა) კეტი ინსტაგრამზე დასადები ლემურებისა და ყვინთია იხვების იშვიათი სახეობის ფოტოების შერჩევაში ეხმარება. „მნახველებს ადამიანური ნიუანსები იზიდავს“, – ამბობს კეტი. ის ხშირად ირგებს ფოტორედაქტორის ამპლუას.

სარტორე ლინკოლნიდან არც ისე შორს, ნებრასკის შტატის ქალაქ რალსტონში გაიზარდა. მშობლებს ძალიან უყვარდათ ბუნება. გაზაფხულზე მამას სოკოს საკრეფად დაჰყავდა, ზაფხულში – სათევზაოდ, შემოდგომით – სანადიროდ. 8 წლის იყო, როცა დედამ (შარშან გარდაეცვალა), „ტაიმ-ლაიფის” გამოცემული წიგნი აჩუქა ფრინველებზე. შესაძლოა, ამ საჩუქარმა განსაზღვრა კიდეც მისი ცხოვრება. წიგნის ბოლო თავი გადაშენებულ არსებებს ეძღვნებოდა, მართას, მსოფლიოში უკანასკნელი მოხეტიალე მტრედის სურათიც იქ ნახა; იხსენებს, რომ მუდმივად ამ გვერდს უბრუნდებოდა: „განცვიფრებული ვიყავი, როგორ შეიძლება იყო მილიარდობით და ნულამდე დახვიდე?“

ჯოელი და კეტი ნებრასკის უნივერსიტეტში სწავლისას შეხვდნენ ერთმანეთს, ზოობარის ტერიტორიაზე. „ჩვენი პაემნები თევზის დაჭერა და ბაყაყების განგმირვა იყო“. ეს ნიშნავს, რომ ბაყაყებს შუბს ესროდნენ, მათი კიდურების მოსაპოვებლად. ეს საქმიანობა გამართლებულიაო, სწრაფად მიხსნის სარტორე: „ისინი ხარბაყაყები იყვნენ, ეს ინვაზიური სახეობაა ლინკოლნში“.

2012 წელს, კეტის სიმსივნე ისევ განუახლდა; ორივე ძუძუ მოკვეთეს. იმავე წელს, მათ 18 წლის ვაჟს კოულს, ლიმფომას დიაგნოზი დაუსვეს. ორივე გამოჯანმრთელდა, თუმცა ავადმყოფობამ ოჯახს თავისი დაღი დაასვა: თითქოს, ბევრ რამეზე ჩვენი განცდები განელდაო, ამბობს სარტორე.

სარტორე „ფოტოკიდობანმაც“ ძალიან შეცვალა, „უფრო მეტად გავაცნობიერე, რომ მოკვდავი ვარ, ვხვდები, რომ ამ პროექტის განხორციელებას დიდი დრო სჭირდება“. თუ ის პროექტის დამთავრებას ვერ მოახერხებს (ჯერ კიდევ ათასობით სახეობა აქვს გადასაღები), საქმეს კოული გააგრძელებს: „მინდა, რომ სურათებმა ჩემი სიკვდილის შემდეგ, კიდევ დიდხანს აკეთონ თავისი საქმე“.

სრული ვერსია წაიკითხეთ აპრილის ნომერში.