„ზამთრობით სტალინგრადში მკვდრებს არ ვმარხავდით. გვამები ერთმანეთზე ეყარა. მიწა ცოტა იყო, მკვდარი – ძალიან ბევრი“.

75 წლის წინ დასრულებული ომის ტკივილს მარია როხლინას ხელები ახლაც გრძნობენ. როხლინა უკრაინაში დაიბადა და პილოტობაზე ოცნებობდა, მაგრამ 1941 წელს, როდესაც 16 წლის იყო, ნაცისტები მის სამშობლოში შეიჭრნენ. „სკოლის მერხიდან პირდაპირ ფრონტზე შევაბიჯე“, – ამბობს იგი. როხლინა სამხედრო ექიმი გახდა და ოთხი წლის განმავლობაში ემსახურებოდა საბჭოთა არმიას.

ერთ დღეს, როდესაც დაჭრილი ჯარისკაცი აღელვებულ მდინარე დნეპრზე გადაჰყავდა, ნიჩაბი გადაუტყდა და ნავისთვის მიმართულების მიცემა შიშველი ხელებით მოუწია. წყალი ყინულივით ცივი იყო. 95 წლის როხლინას თითები დღემდე აუტანლად სტკივა და დროგამოშვებით იძულებულია ყოველ სახსარში ინექცია გაიკეთოს.

1942 წელს როხლინა ალყაშემორტყმულ სტალინგრადში გაიჭედა. ბრძოლა ექვსი თვის განმავლობაში გრძელდებოდა, ქალაქი ნანგრევებად იქცა, მისი მოსახლეობა თითქმის განადგურდა. ზამთარში ტემპერატურა -20 გრადუსამდე ეცემოდა. როხლინა საბჭოთა სამხედრო დანაყოფებთან ერთად ტრაქტორების ქარხანაში იმალებოდა, ცეცხლის დასანთებად არც ქაღალდი ჰქონდათ, არც შეშა. „რომ არ გავყინულიყავით, ერთმანეთს ვეხუტებოდით. ამას „გამათბობელ წრეებს“ ვეძახდით, – ამბობს იგი. – ერთმანეთს შევფიცეთ, რომ არასოდეს დავივიწყებდით სტალინგრადს, არასოდეს დავივიწყებდით მათ, ვინც ჩახუტებით ათბობდა ერთმანეთს“.

მაგრამ არის მოგონებები, რომლებსაც როხლინა სიამოვნებით დაივიწყებდა: შიგნეულობის სითბო, როდესაც იგი მომაკვდავი ჯარისკაცისთვის გადმოყრილი ნაწლავების უკან მუცელში ჩაბრუნებას ცდილობდა; თანამებრძოლი სამხედრო ექიმი, რომელიც გერმანელმა ჯარისკაცებმა გააუპატიურეს, მკერდი მოკვეთეს და მოკლეს. „ვერასოდეს ვაპატიებ, რაც გააკეთეს. ვერასოდეს დავივიწყებ ნანახს“. 

მაგრამ საერთო გაჭირვება ადამიანებს „გამათბობელი წრეებივით“ აკავშირებს. ერთ ჯარისკაცს როხლინა პირველივე ნახვით შეუყვარდა და შეჰპირდა, რომ, თუ ომს გადაურჩებოდნენ, მას აუცილებლად სთხოვდა ხელს. ასეც მოხდა და ისინი 48 წელი იყვნენ ცოლ-ქმარი.