მე ცენტრალურ იავაში – ინდონეზიის ერთ–ერთ პროვინციაში გავიზარდე. ჩემი პირველი სამსახური იყო მეგზურობა: ჯერ ტურისტებს ვუძღვებოდი, შემდეგ სტუდენტ სტაჟიორებს ევროპიდან. კამერის გამოყენება სწორედ ამ პერიოდში დავიწყე. მაშინ მივხვდი, რომ მინდოდა, ფოტოჟურნალისტი გამოვსულიყავი.

თავიდან შტატგარეშე ვმუშაობდი, მაგრამ განათლების მიღება მჭირდებოდა. 2015 წელს კუნძულ ბალიზე წავედი „ფაუნდრის ფოტოჟურნალისტიკის სემინარზე“, სადაც პროფესიონალი ფოტოგრაფები ჩემნაირ მოსწავლეებს იაფად ასწავლიან. აი, ასე დაიწყო. 

National Geographic-ის შტატგარეშე ფოტოგრაფის, მეგი სტებერის გაკვეთილზე რომ შევედი, თავი ჩვილი მეგონა ან ბრმა, თითქოს ნულიდან ვიწყებდი, მაგრამ ვცდილობდი, შემესრუტა და გამეგო მეგის თითოეული სიტყვა. ბოლოს ფესტივალი და დაჯილდოებაც შედგა. მეგიმ ჩემი სახელი გამოაცხადა: „აჯი!“ ასეთ რამეს ვერასოდეს წარმოვიდგენდი: „რა?“ და სცენაზე ცრემლები წამსკდა.

რამდენიმე თვეში ფოტომედიასააგენტომ შტატგარეშე მუშაობა მთხოვა. შემდეგ ერთმა დამკვეთმა მომცა დავალება, მერე მეორემ. 2017 წელს უკვე დემაკის სარენეგატოში, ცენტრალური იავის ჩრდილოეთ სანაპიროზე, ჩემი სახლის მახლობელ სოფლებში, წყლის დონის ზრდისა და წყალდიდობის გადაღება დავიწყე.

„ოკეანემ ათასობით ჰექტარი შთანთქა. ადრე აქ სოფლის სამეურნეო მიწა იყო, რომელიც ნელ-ნელა სათევზაო გუბურებად და მანგროს ტყეებად გადაიქცა; დღეს ის წყალქვეშაა მოქცეული“. – აჯი სტიავანი

ინდონეზია დაახლოებით 17 000 დასახლებული კუნძულისგან შედგება. იავაზე, ჩემს მშობლიურ კუნძულზე, სანაპიროებს რა აღარ ემუქრება: გაუტყეურება, მიწის დაწევა გრუნტის წყლების მოპოვებისგან და წყლის დონის მატება კლიმატის ცვლილებისგან. რამდენიმე წლის წინ დემაკის სარენეგატოში ყველაზე დიდი წყალდიდობა მარტიდან აგვისტომდე იცოდა ხოლმე, როდესაც ტალღები სახლებში დღეში ექვსი-ცხრა საათის განმავლობაში აღწევდა. ბოლო ორ წელიწადში წყალდიდობამ არაპროგნოზირებადი ხასიათი შეიძინა და სხვა თვეებშიც ხდება. ოკეანემ ათასობით ჰექტარი შთანთქა. ადრე აქ სოფლის სამეურნეო მიწა იყო; ნელ-ნელა სათევზაო გუბურებად და მანგროს ტყეებად გადაიქცა; ის წყალქვეშაა მოქცეული.

ფოტოების გადასაღებად რომ მივედი, ადგილობრივებმა მითხრეს: „იმდენი ჟურნალისტი მოდის და მაინც არაფერი იცვლება“. მას შემდეგ ვცდილობდი, ეს პროექტი უფრო სერიოზული გამეხადა. ხანდახან კამერის გარეშეც მივდივარ, რომ ხალხს დაველაპარაკო. ისინი ძალიან ბრაზობენ – უკვე წლებია, მათ დასახმარებლად არაფერი კეთდება.

ადრე ეს ხალხი სოფლის მეურნეობას ეწეოდა. შემდეგ მეთევზეები გახდნენ. წყალდიდობამ შეცვალა მათი კულტურა, საარსებო წყარო. ამ ფოტოების გადაღებისას წარსულზე მიამბობენ. „ამ ტერიტორიაზე ყველაფერი მწვანეა, აჯი, – ამბობს ერთი ადგილობრივი, – ყველგან ქოქოსის ხეებია“. გულის სიღრმეში ისევ ყველაფერი ახსოვთ.

გზაზე თოხით მომუშავე კაცმა მითხრა: „იცი, აჯი, ახალგაზრდა რომ ვიყავი, ამ თოხით მიწას ვამუშავებდი“. ახლა იარაღს წყლის დონის მომატებისას დაზიანებული გზის გასასწორებლად იყენებს. თოხი ძირეულ პრობლემას ვერ გადაჭრის. რამდენიც არ უნდა გაასწოროს, ყველაფერი წყალში ჩაეყრება.

ახალგაზრდა კაცები ქალაქში გადადიან საცხოვრებლად და აქაურობას უკან იტოვებენ. ზოგიერთ უხუცესს აქაურობის დატოვების შანსი აქვს, მაგრამ არ სურს. ამბობენ: „ამ პირობებს მოვერგები, რადაც არ უნდა დამიჯდეს. როცა მოვკვდები, აქ დავიმარხები, ჩემი წინაპრების მიწაზე“.

რაც სოფელ ტიმბულსლოკოს სასაფლაო დაიტბორა, ადგილობრივებს აღარც წინაპრების მონახულება ან გარდაცვლილთა დაკრძალვა შეუძლიათ. წლების განმავლობაში აქ ბევრჯერ მოვსულვარ. 2021 წლის სექტემბერში ამ სასაფლაოს ამაღლებლის პროცესი გადავიღე, რომელიც ხშირად ექცევა წყალქვეშ. აქაურებმა საფლავის ქვები ამოიღეს და სახელმწიფოს მიერ მიწოდებული მიწამზიდი მანქანების დახმარებით 1,5 მეტრი მიწა დაამატეს. თითოეული ქვა თავის ადგილას დააბრუნეს და ახალი ღობეც შემოავლეს. როგორც მაშინ ზოგმა მცხოვრებმა მითხრა, ამას სასაფლაო კიდევ ორი წლით უნდა გადაერჩინა. რვა თვის შემდეგ წყალმა ისევ ყველაფრის წალეკვა დაიწყო.

ხანდახან ადამიანები ამბობენ: „აი, ესაა კლიმატის ცვლილება“. შეიძლება მათი სახლი შორსაა და ფიქრობენ, რომ ეს პრობლემა არაა.

ცენტრალურ იავაში ჩემი სახლი სანაპიროდან 15 კილომეტრითაა დაშორებული. დღეს წყალმა აქედან 7,5 კილომეტრი უკვე დაფარა. ჩემს სახლამდე ნახევარი გზა უკვე გამოვლილი აქვს.

ეს ადგილობრივები ჩემი მეზობლები არიან. ჩემი დები და ძმები. ჩვენ ერთნი ვართ – ერთი ცხოვრება, ერთი სარწმუნოება, ერთი ისტორია. ამიტომ ხალხმა უნდა გაიაზროს: თუკი ეს დედამიწის რომელიმე წერტილში მაინც ხდება, ეს ყველასთვის დიდი, დიდი პრობლემაა.

როდესაც სახლში ვარ, ყოველთვის მახსენდებიან ადამიანები, რომლებიც წყლის დონის მატების კრიზისის გადაღებისას გავიცანი. ვდგავარ, შხაპს ვიღებ და ვფიქრობ, ნეტავ რას აკეთებენ  სოფლის მცხოვრებლები წყლის მოსაპოვებლად – წელს მათი მტკნარი წყალი უკვე გამლაშდა. ვფიქრობ: როცა სძინავთ, გარშემო წყალია. როცა ჭამენ, წყალში არიან.

რამდენჯერაც არ უნდა აამაღლონ სასაფლაო, როცა დაიხოცებიან, ზღვის დონის ქვეშ დაიმარხებიან. ორმოებიც წყლით აივსება.

მაგრამ ცხოვრება უნდა გაგრძელდეს. ჩემი მოვალეობა კი მათი ამბის თხრობაა. – პატრისია ედმონდისთვის ნაამბობი