რუბი მოსმა ძალა მოიკრიბა და სალოცავად დაიჩოქა. ვირუსისგან დასუსტებული ქალი ღმერთს ავედრებდა საკუთარი მეუღლის – ადოლფუს მოსის – სიცოცხლეს, კაცისა, რომელიც 32 წელია მისი ქმარია.
ადოლფუსის მდგომარეობა მძიმე იყო. ალაბამის შტატის ქალაქ ტასკალუსას საავადმყოფოს მედდამ რუბის დაურეკა და შეატყობინა, რომ მთელი სიმძლავრით ჩართული ხელოვნური სუნთქვის აპარატის მიუხედავად, მისი მეუღლე ვეღარ სუნთქავდა.

“ღმერთო, გემუდარები, გემუდარები, გადამირჩინე“, – იმეორებდა სასოწარკვეთილი რუბი. პასუხი რუბის ვედრებაზე რამდენიმე წუთში გაისმა: “ვწუხვარ. მან ვერ გაუძლო“, – თქვა ხმამ სატელეფონო ხაზის მეორე ბოლოდან.
ადოლფუს მოსის დაკრძალვის ცერემონია აპრილში, ალაბამის შტატის ქალაქ იორკში, ფორთ-კრიკის ბაპტისტური ეკლესიის სასაფლაოზე ჩატარდა. მოსი, 67 წლის დიაკვანი და თავისი სოფლის წინამძღვარი, პანაშვიდის გარეშე მიაბარეს მიწას. დაკრძალვა სულ რაღაც 10 წუთს გაგრძელდა.

“ჩემს ქმარს საკადრისი პატივი ვერ მივაგე, იგი უკეთეს დაკრძალვას იმსახურებდა, – ამბობს რუბი, – გვითხრეს, რომ დაკრძალვას მხოლოდ 10 ადამიანი შეიძლება დასწრებოდა, აქედან 2 დამკრძალავი ბიუროს თანამშრომელი იყო. არ მჯეროდა. თითქოს სხვა სამყაროში აღმოვჩნდი“.

2020 წელმა ჩვენი ცხოვრების და სიკვდილის წეს-ჩვეულებები წარმოუდგენლად შეცვალა. მომაკვდავები მარტო იხოცებიან. ჭირისუფლები მარტო გლოვობენ. რიტუალები უსაფრთხოების ნორმებს მოერგო. ირლანდიური დაკრძალვა, რომელზედაც ხალხი თავახდილი კუბოს გარშემო მღეროდა, ერთმანეთს ეხუტებოდა და მიცვალებულის სადღეგრძელოს სვამდა, საგრძნობლად შემოკლდა. მიცვალებულის განბანის აღმოსავლური წესი ახლა მხოლოდ იშვიათ შემთხვევებში, სპეციალური ეკიპირებით სრულდება. უკანასკნელ ამოსუნთქვას ადამიანები ოჯახის წევრების და გამოსათხოვარი ჩახუტების გარეშე ხვდებიან. COVID-19-მა სიკვდილის წამები ადამიანის ყველაზე მარტოსულ მოგზაურობად აქცია.

“დაკრძალვის რიტუალს მგლოვიარე ადამიანისთვის უზარმაზარი მნიშვნელობა აქვს“, – გვითხრა ბეილორის უნივერსიტეტის ჰუმანიტარული მედიცინის პროფესორმა უილიამ ჰოიმ. “Zoom-პანაშვიდები ამ ფუნქციას ვერ ითავსებს. ვშიშობ, რომ ახლობელ ადამიანებთან ერთ სივრცეში ყოფნის, დატირების და გლოვის შეუძლებლობა მძიმე შედეგებამდე მიგვიყვანს“.

ჰოის თქმით, “11 სექტემბრის ტერაქტით დაზარალებული ზოგიერთი ოჯახი დღემდე ვერ ინელებს დარდს, იმას, რომ მათთვის ძვირფასი ადამიანის ნეშტი ვერ იპოვეს და ტრადიციულად ვერ დაკრძალეს. გარდაცვლილის უკანასკნელად ნახვის შესაძლებლობა მგლოვიარე ადამიანისთვის ერთგვარი შვებაა“.

ვირუსმა, უამრავი ადამიანის სიცოცხლესთან ერთად, ჩვენი საზიარო ცხოვრებისეული განცდების ყველაზე ძვირფასი და არსებითი ნაწილი წაგვართვა. სამსახურებრივი, სასკოლო და ოჯახური ცხოვრება დამახინჯდა. სხვადასხვა დღის და მიღწევის აღსანიშნავი წვეულებები იშვიათობად იქცა. მარტიდან მოყოლებული, უჩვეულო ჩვევები გაგვიჩნდა: ზოგი პანიკურად ყიდულობს ტუალეტის ქაღალდის შეკვრებს, ზოგი საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში დამცავი ნიღბის ტარების საჭიროებაზე ეკამათება უცნობებს.

მსოფლიოს გარშემო ადამიანები სტრუქტურულ უთანასწორობასა და პანდემიასთან არათავსებად კულტურულ ღირებულებებზე კამათობენ. ვისი შრომა უფრო მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის? რატომ იმყოფებიან დაბალანაზღაურებადი პროფესიის წარმომადგენლები დაავადების მუდმივი საფრთხის ქვეშ? რატომ არ არიან ისინი სათანადოდ დაცულები?

თებერვალში რიო-დე-ჟანეიროს, ბრაზილიის ოკეანისპირა მეტროპოლისს, დაახლოებით 1,9 მილიონი ტურისტი ესტუმრა. კაიპირინიას, ბრაზილიის ნაციონალური სასმელის, წრუპვისას და კოპაკაბანას სახელგანთქმულ პლაჟებზე გართობისას დამსვენებლები ალბათ ბრაზილიის ღარიბ მოსახლეობაზე ფიქრით თავს არ იწუხებდნენ, მაგრამ რიოს კარნავალის უკანასკნელ კვირას, მარკეს-დე-სპუკაის სამბადრომზე შეკრებილი ათეულობით ათასი ადამიანი ღარიბი ბრაზილიელი ქალების პატივსაცემად მოწყობილი აღლუმის მოწმე გახდა.

სამბას პრესტიჟულმა სკოლამ Unidos do Viradouro-მ თავისი გამოსვლა აფრიკელი მონების შთამომავალ ღარიბ შავკანიან ქალებს მიუძღვნა, რომლებსაც ხალხი ბრაზილიის სალვადორელ მრეცხავებს ეძახის. აღლუმის დაძაბულ დაპირისპირებაში გამარჯვება Unidos do Viradouro-ს ხვდა წილად. ამ გამოსვლამ, ალბათ, მრავალი უცხოელი დააფიქრა ღარიბი ბრაზილიელების მძიმე ხვედრზე.

თუმცა, ამაღლებულმა განწყობამ დიდხანს ვერ გასტანა.

იმავე დღეს ბრაზილიაში COVID-19-ის პირველი შემთხვევა დაფიქსირდა. სან-პაულუს საავადმყოფოში, ჩრდილოეთ იტალიიდან ცოტა ხნის წინ დაბრუნებული, 61 წლის ბიზნესმენი მივიდა, რომელიც სიცხეს, ხველებას და ყელის ტკივილს უჩიოდა. ეს კაცი ლათინური ამერიკის პირველი პაციენტი იყო. მისმა ავადმყოფობამ ეპიდემიოლოგებს უკარნახა, რომ კორონავირუსი უკვე სამხრეთ ამერიკაშიც ვრცელდებოდა. ეკონომიკურად დაუცველი ბრაზილიელები, მრეცხავები, რომელთაც ლავადეირებს ეძახიან და ბრაზილიის მჭიდროდ დასახლებულ ფაველებში მცხოვრები ადამიანები უეცრად საშინელი საფრთხის ქვეშ აღმოჩნდნენ.

თუ კაცობრიობა COVID-19-ს და მომავლის ვირუსებს დაამარცხებს, ღარიბები და სოციალურად დაუცველები – მრეცხავი ქალები – აუცილებლად უნდა სარგებლობდნენ ზრუნვის და უსაფრთხოების იმ ზომებით, რომლებიც ყველა ჩვენგანს დაიცავს.

მსოფლიოში არაოფიციალურად დასაქმებულთა 61% შინამოსამსახურე, მომვლელი, ქუჩის გამყიდველი, დისტრიბუტორი ან დღიური მუშაა.

აგვისტოს ბოლოს ბრაზილია აშშ-ის შემდეგ მეორე ადგილზე იყო ვირუსის დადასტურებული შემთხვევების და სიკვდილიანობის მაჩვენებლით.

COVID-19 ვერაგი ვირუსია. კლასობრივი, რასობრივი, კასტური და ეკონომიკური უთანასწორობით გატანჯული ადამიანები, ისინი, რომელთაც ხარისხიან ჯანდაცვაზე ხელი არ მიუწვდებათ, განსაკუთრებით დაუცველები არიან მის წინაშე. ზაფხულში პანდემიას აშშ-ში მიმდინარე სამოქალაქო გამოსვლები დაერთო. ახალი ვირუსი ფილტვებისთვისაა საშიში, ძველი, „ნაცნობი“ ვირუსი კი – შავკანიანთა სიცოცხლისთვის. როდესაც მინეაპოლისის პოლიციის თანამშრომლის ფეხქვეშ მოქცეული ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის კადრები გავრცელდა, ხალხი მძვინვარებამ და ცვლილების სურვილმა მოიცვა. ახლო აღმოსავლეთის, ევროპის და აშშ-ის ყველაზე მოულოდნელ წერტილებში გაისმა შეძახილი Black Lives Matter.

საპროტესტო აქცია Black Lives Matter აშშ-ის ოლქების 40%-ში, 60 ქვეყანასა და ყველა კონტინენტზე გაიმართა ანტარქტიდის გარდა.

ამ გამონათქვამმა მთელ მსოფლიოს შეახსენა, რომ ყველანი თანასწორები ვართ და თითოეული ჩვენგანის სიცოცხლე უმაღლესი ღირებულებაა. სხვადასხვა ეროვნებისა და კულტურის წარმომადგენლებმა გადაწყვიტეს უარი ეთქვათ პოლიციის სისტემური ძალადობისა და იმ შეხედულებებისთვის, რომელიც ფარულად ამყარებს თეთრკანიანთა უპირატესობის იდეას.

ამ ყველაფერმა ერთი მარტივი რამ შეგვახსენა: თუ გვსურს ამ და სხვა ვირუსებს გადავურჩეთ, უფრო სამართლიან და თანასწორ საზოგადოებად უნდა ვიქცეთ. ეს თავისთავად ცხადი ჭეშმარიტება, ახლა კიდევ უფრო მეტი სიცხადით გამოჩნდა: კაცობრიობის ძალის რეალური განმსაზღვრელი სწორედ მისი ყველაზე სუსტი რგოლია. თუ კოლექტიური გადარჩენა გვსურს, უნდა გავითავისოთ, რომ საყოველთაო ჯანდაცვა და სოციალური თანასწორობა პირდაპირ კავშირშია ერთმანეთთან. გადამჭრელი ნაბიჯები უნდა გადავდგათ კაცობრიობის აქილევსის ქუსლის – გლობალური სიღარიბის დაუსრულებელი პანდემიის დასაძლევად.

ბევრი სწორად ვერ აფასებდა ვირუსის საფრთხეს და თვლიდა, რომ ეს მსუბუქი ან იოლად მართვადი დაავადება იყო. პანდემიის დაღმასვლას და აღზევებას ადამიანები მთელ მსოფლიოში ადევნებდნენ თვალს და ხშირად სავალალო დასკვნებამდე მიდიოდნენ. მარტის მეოთხე კვირაში, როდესაც დადასტურებული შემთხვევების რაოდენობამ მაქსიმუმს მიაღწია, ვირჯინიის შტატის ქალაქ ჩესტერფილდის ევანგელისტური ეკლესიის წინამძღვარმა, 66 წლის ჯერალდ გლენმა, მრევლს მოუწოდა, არ შეშინებოდათ ვირუსის. ამ შემთხვევამდე ცოტა ხნით ადრე, ვირჯინიის გუბერნატორმა, რალფ ნორთემმა, შტატის მოსახლეობას ათზე მეტი ადამიანის შეკრებისგან თავის შეკავება ურჩია, მაგრამ ეკლესიის არაერთი წინამძღვრის მსგავსად, გლენმა, ყოფილმა პოლიციელმა, ვირჯინიის გუბერნატორის რჩევა არ გაითვალისწინა.

“მე მწამს, რომ ღმერთი ამ საშინელ ვირუსზე უფრო დიდია, – უთხრა გლენმა თავის მრევლს, – “ღმერთი ყველა გასაჭირზე უფრო დიდია“ – ეს სიტყვები ჩემი საფლავის ქვაზე უნდა ეწეროს“.

გლენი სამი კვირის შემდეგ COVID-19-ით გარდაიცვალა. მისი რწმენა არასოდეს შერყეულა, მაგრამ არც ვირუსს შეუცვლია საკუთარი მზაკვრული გეგმა.

რამდენიმე კვირის შემდეგ, მუსლიმანების ყოველწლიურ ჰაჯზე, მლოცველთა რაოდენობა წარმოუდგენლად იყო შემცირებული ხუთდღიანი რელიგიური ცერემონიის თანმდევი რისკების გამო. ნებისმიერი ფიზიკურად და ფინანსურად ძლიერი მუსლიმანი ვალდებულია ცხოვრებაში ერთხელ მაინც მოილოცოს მექა, რაც ისლამის ხუთი ბურჯიდან ერთ-ერთია.

მექაში ყოველწლიურად ორ მილიონამდე მლოცველი ჩადის, წელს კი მათი რაოდენობა ათასს არ აღემატებოდა. ორმილიარდიანი მსოფლიო რელიგიის მიმდევართა ქცევა COVID-19-ის საზარელ ბუნებას ამჟღავნებს. ვირუსი უმიზნებს არა მარტო მსხვერპლის სხეულს, არამედ მათ სულსაც.

თუმცა, ვირუსის დარტყმა შეიძლება ის ძალა იყოს, რომელიც თითოეულ ჩვენგანს გამოაფხიზლებს. საშინელი ავადმყოფობის საფრთხემ, ჩვენი სახეობის სისუსტესთან ერთად, თანადგომის ძალა გვიჩვენა. ეს პანდემიის ნათელი მხარეა. ვირუსმა მოგვცა შესაძლებლობა, ხელახლა გაგვეაზრებინა, რომ საუკუნოვანი, ხელოვნური დაყოფის მიუხედავად, საზოგადოებები და კულტურები ერთმანეთზე არიან გადაჯაჭვულნი.

COVID-19-მა აშშ-ში შიმშილის პრობლემა გაამწვავა: 54 მილიონზე მეტ ადამიანს, მათ შორის 18 მილიონ ბავშვს, საკმარისი საჭმელი არ აქვს. მარტიდან ივნისის ჩათვლით, აშშ-ის სურსათის ბანკებმა 19 მილიარდი სადილი დაარიგეს.

არ გადავაჭარბებთ, თუ ვიტყვით, რომ ყველანი დომინოს ქვების გლობალურ მწკრივში ვართ. მართალია, ზოგიერთი უფრო მყარად დგას მიწაზე, მაგრამ დაცემის საფრთხე თითოეულ ჩვენგანს ემუქრება.

დეტროიტი ერთ-ერთი პირველი ამერიკული ქალაქი იყო, რომელსაც პანდემიის მძვინვარე ტალღა დაატყდა თავს. ეს დარტყმა ქალაქს უკანასკნელი იმედის გაქრობით ემუქრებოდა. ერთ დროს მსოფლიოს ავტოსამშენებლო დედაქალაქმა 2013 წელს გაკოტრებულად გამოაცხადა თავი, თუმცა დეტროიტელებს არც მანამდე ჰქონდათ უდარდელი ცხოვრება; რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში დეტროიტი ამერიკის ერთ-ერთ ყველაზე ღარიბ დიდ ქალაქად ითვლებოდა. ამ ყველაფრის მიუხედავად, უკანასკნელ წლებში მოტორ-სიტი ეკონომიკური აღმავლობის გზაზე იდგა.

ენთუზიაზმით სავსე დეტროიტელებმა თავიანთ მშობლიურ ქალაქს ახალი სიცოცხლე შთაბერეს. სანამ ბევრი სხვაგან ეძებდა უკეთეს ცხოვრებას, ამ ხალხმა ქალაქში ინვესტიციების მოზიდვა დაიწყო. დეტროიტის სანაპირო უბნებს გამოცოცხლება შეეტყო: ირგვლივ ძვირადღირებული რესტორნები და საცხოვრებელი სახლები აშენდა. ერთ დროს უიმედოდ გაჩანაგებული უბნები დეველოპერების და ურბანული ინოვატორების ყურადღებას იქცევდა. და ამ დროს, შუა მარტში, გავრცელდა ქალაქში COVID-19.

პანდემიამ უმალ გამოავლინა ყველა ის პრობლემა, რომელიც ქალაქს მრავალი წლის განმავლობაში აწუხებდა.

ქალაქის ათასობით ღარიბ-ღატაკ მცხოვრებს, ძირითადად აფროამერიკელებს, გადასახადების გადაუხდელობის გამო წყალი არ მიეწოდებოდა. როგორ უნდა დაებანა ამ ხალხს ხელი ვირუსისგან თავის დასაცავად?

ვირუსის გავრცელებიდან რამდენიმე კვირაში, ქალაქის მცხოვრებლების 40-მა პროცენტმა სამსახური დაკარგა, უმეტესობამ – სამუდამოდ. მიჩიგანის უნივერსიტეტის მიერ ჩატარებული გამოკითხვის თანახმად, რომელშიც დეტროიტის 700 მცხოვრები მონაწილეობდა, აპრილში ქალაქის მოსახლეობის 48% უმუშევარი იყო. ეს მაჩვენებელი ორჯერ აღემატებოდა მიჩიგანის შტატის მთლიან მაჩვენებელს. ქალაქში სიკვდილი დათარეშობდა.

ჯეისონ ჰარგროვის ტრაგიკული ისტორია თვალსაჩინოდ გვიჩვენებს, თუ როგორ არის დამოკიდებული ერთმანეთზე ჩვენი ჯანმრთელობა და რომ სიკვდილი შეიძლება ნებისმიერი შემთხვევითი შეხვედრისას შეგვეჩეხოს.

ჰარგროვი, ექვსი შვილის მამა, ქალაქ დეტროიტში ავტობუსის მძღოლად მუშაობდა. ქალაქისთვის, რომლის მოსახლეობის 20% საჯარო ტრანსპორტით გადაადგილდება, მისი საქმიანობა უმნიშვნელოვანესი იყო. მარტის დასაწყისში ჰარგროვი შიშმა შეიპყრო. მან მეუღლეს და თანამშრომლებს არაერთხელ უთხრა, რომ მუშაობის დროს დაავადების გაზრდილი საფრთხე აღელვებდა.
ჰარგროვის შიში რეალობად იქცა, როდესაც მის ავტობუსში შუა ხნის ქალი ავიდა, მის უკან დადგა და რამდენჯერმე დაახველა. ქალს სახეზე ხელის აფარება არც კი უცდია.

21 მარტს ჰარგროვმა ფეისბუქზე ვიდეორგოლი გამოაქვეყნა, რომელშიც გაბრაზებული ლაპარაკობდა უცნობ ქალზე: “შეურაცხყოფილად ვიგრძენი თავი. შეურაცხყოფილად ვიგრძენი თავი იმ ადამიანების გამო, რომლებიც ავტობუსში ისხდნენ“, – თქვა ჰარგროვმა ვიდეომიმართვაში.

ვიდეორგოლის გამოქვეყნებიდან 11 დღის შემდეგ ჰარგროვი დეტროიტის საავადმყოფოს ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში გარდაიცვალა. ჰარგროვი პანდემიის ეპოქაში წინა ხაზის მშრომელი იყო, რომელიც კარგად აცნობიერებდა თავისი საქმიანობის მთელ საფრთხეს.

ჰარგროვს, ისევე როგორც ტოკიოს, ნიუ-იორკის, მუმბაის და სხვა დიდი ქალაქების საზოგადოებრივი ტრანსპორტის უამრავ თანამშრომელს, სახლიდან მუშაობის ფუფუნება არ გააჩნდა. მისი მგზავრების უმეტესობა დაბალანაზღაურებადი მუშახელი იყო – ისინი, ვინც იძულებულნი იყვნენ, ქარხნებში, სასურსათო მაღაზიებში, მოხუცთა თავშესაფრებში გამოცხადებულიყვნენ. ავტობუსები მოძრავ პეტრის ფინჯნებად იქცა.

დანამდვილებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ადამიანთა გარკვეული ჯგუფები დაავადების და სიკვდილის მაღალი რისკის ქვეშ განაგრძობენ ცხოვრებას. ამის მიზეზი მარტივია: ზოგს ხარისხიან ჯანდაცვაზე არ მიუწვდება ხელი, ზოგს კი, როგორც ჯეისონ ჰარგროვს, საზოგადოებისთვის აუცილებელი, წინა ხაზის სამსახური აქვს, სადაც დაავადების საფრთხე ლამის გარდაუვალია.

იგივე შეიძლება ითქვას დანარჩენ მსოფლიოზე. სურსათის მაღაზიაში თითოეულ ჩვენგანს ის ადამიანები ემსახურებიან, ვინც იძულებულია, ლუკმა-პურის საშოვნელად დატოვოს სახლი. ეს არის ჩვენი საზოგადოების მოწყობის წესი, რომელსაც ახლახან გავუსწორეთ თვალი: სასიცოცხლოდ ყველაზე აუცილებელ საქმეს ყველაზე დაუცველი ადამიანები ასრულებენ.
“სოციალური ხელშეკრულება მრავალ ქვეყანაში დაირღვა. იმ გლობალურმა ორგანიზაციებმა, რომლებიც ადამიანთა უფლებების, თანასწორობის და ინკლუზიის დასაცავად შეიქმნა, ხელი შეუწყვეს ჩვენს ამჟამინდელ კრიზისს“, – გვითხრა პროფკავშირების საერთაშორისო კონფედერაციის გენერალურმა მდივანმა შერენ ბაროუმ. მისი ორგანიზაცია 163 ქვეყანას და 200 მილიონამდე მშრომელს აერთიანებს.

გლობალური სიღარიბის პრობლემა, რა თქმა უნდა, COVID-19-ის გავრცელებამდეც არსებობდა.

საერთაშორისო საქველმოქმედო ორგანიზაცია Oxfam-ის თანახმად, მსოფლიოს მოსახლეობის თითქმის ნახევარი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობს. მსოფლიოს 2153 უმდიდრესი ადამიანი მეტ ქონებას ფლობს, ვიდრე 4,6 მილიარდი ღარიბი. ჩვენ ჯერ კიდევ არ ვიცით, რამდენად გაამწვავა ეს საზარელი მდგომარეობა კორონავირუსმა. Oxfam-ის თანახმად, წლის ბოლოს სავარაუდოდ დღეში 12 000 ადამიანი პანდემიით გამოწვეული შიმშილით მოკვდება. შიმშილით გარდაცვლილთა რაოდენობამ შეიძლება ვირუსის მსხვერპლების რაოდენობას გადააჭარბოს.

მსოფლიოს გარშემო შიმშილის ახალი წერტილები ჩნდება არა მხოლოდ ღარიბ ქვეყნებში, როგორიც სამხრეთი სუდანი ან ვენესუელაა, არამედ საშუალოშემოსავლიან ინდოეთში, სამხრეთ აფრიკასა და ბრაზილიაში.

მსოფლიოს 10 ყველაზე მწვავე შიმშილის წერტილია: იემენი, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა, ავღანეთი, ვენესუელა, დასავლეთ აფრიკის საჰელი, ეთიოპია, სუდანი, სამხრეთი სუდანი, სირია და ჰაიტი.

მილიონობით ადამიანი, რომელიც პანდემიას ძლივს გადაურჩა, ახლა შიმშილის საფრთხის ქვეშაა. შიმშილისგან არც ამერიკის შეერთებული შტატებია დაცული. ბიზნესკომპანიები იხურება და სკოლები იძულებით გადადიან დისტანციურ სწავლებაზე. ოჯახური ცხოვრება უფრო დაძაბული გახდა და ამ ყველაფერს საკვების ნაკლებობა ემატება.

The Kaiser Family Foundation-ის მიერ მაისში ჩატარებული ჯანმრთელობის კონტროლის გამოკითხვის მიხედვით, ამერიკელების 26% აცხადებდა, რომ თებერვლის შემდეგ ისინი ან მათი ოჯახის წევრები ხშირად სადილის გარეშე რჩებოდნენ, ან იძულებულები იყვნენ, კერძო ან სახელმწიფო დახმარებით გათვალისწინებული პროდუქტები მიეღოთ – 13% აცხადებდა, რომ აუცილებელ პროდუქტებს სურსათის ბანკში ან საკვების საწყობში იღებდა.
“მწარე სიმართლე ის არის, რომ საკვების კრიზისი უკვე აქვეა, ჩვენ გვერდით“, – განაცხადა Oxfam America-ს პრეზიდენტმა და აღმასრულებელმა დირექტორმა ები მაქსმანმა.

“თითოეულ ქალაქში არიან ადამიანები, რომლებიც ახლა მშივრები იძინებენ. ისინი, ვინც ადრე სიღარიბის ზღვარზე იყო, ახლა კი გადარჩენისთვის იბრძვიან. მისისიპის მოსახლეობის მეოთხედი საკვების ნაკლებობას განიცდის; ლუიზიანაში ბავშვების მესამედის სახლში სამზარეულოს კარადები ცარიელია“.

რაც უფრო მეტს აზარალებს კრიზისი, მით უფრო მეტი მნიშვნელობა ენიჭება მათ შრომას, ვინც საზოგადოების ყველაზე დაუცველ ნაწილზე ზრუნავს.

ვირუსის გავრცელებიდან ერთი თვის შემდეგ, აშშის მოსახლეობის დაახლოებით 20% აცხადებდა, რომ COVID-19-ის გამო ხელფასი დაკარგა.

ივლისის ერთ ცხელ დღეს ვინს კუშმენი, კლივლენდის საკვების ბანკის მენეჯერი, მუნიციპალურ ავტოსადგომზე წინ და უკან დარბოდა და ოფლში გაღვრილი აწესრიგებდა ცოცხალ რიგს. ვირუსის გამო თითქმის მთლიანად დაცარიელებულ ავტოსადგომზე საკვების მომლოდინეთა რიგები იდგა. ამ ადგილას ყოველ ხუთშაბათს დაახლოებით 2000-მდე ოჯახისთვის გაიცემა საკვები.

კუშმენი უკვე 8 წელია მუშაობს ორგანიზაციაში, რომელსაც ამერიკის ყველაზე გადატვირთულ სურსათის ბანკს უწოდებს. იგი თავის საქმიანობას საზოგადოებრივ სამსახურად აღიქვამს და ღრმად არის დარწმუნებული, რომ საზოგადოებრივი სამსახური მისი ქალაქის დამახასიათებელი ნიშანია. როდესაც მარტში მას COVID-19 დაუდგინეს, კუშმენი ბრაზმა შეიპყრო მათ შორის იმის გამო, რომ მუშაობას ვეღარ გააგრძელებდა. ვირუსის დასამარცხებლად მას 6 კვირა დასჭირდა.

“ჩვენ ბევრი გასაჭირი გამოვიარეთ. ამის წყალობით კრიზისებს, ჩემი აზრით, სხვებზე უკეთ ვუმკლავდებით. ვცდილობთ, არ განვსაჯოთ ისინი, ვისაც დახმარება სჭირდება“, – გვითხრა კუშმენმა.

მაგრამ განათლების სფეროს წარმომადგენლებს თუ მოვუსმენთ, მხოლოდ შიმშილის არ უნდა გვეშინოდეს. უამრავი ბავშვისთვის შეფერხებულია სწავლის პროცესი, რამაც შეიძლება გამოუსწორებელ შედეგებამდე მიგვიყვანოს.

მარტში Associated Press-NORC-ის საზოგადოებრივი კვლევების ცენტრის მიერ ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ დისტანციურ სწავლებაზე გადასვლის შემდეგ, იმ მშობლების უმეტესობას, რომელთა ოჯახური შემოსავალი წელიწადში 50 000 დოლარს არ აღემატება, თავისი შვილების მომავალი აწუხებს. კვლევის თანახმად, მშობლების 72% შიშობს, რომ მათი შვილების აკადემიური მოსწრება გაუარესდება. იმავეს აცხადებს მაღალი შემოსავლის მქონე მშობლების 55%.

“ჩვენ ვიცით, რომ მოსწავლეების აკადემიური, სოციალური და ემოციური უნარების განვითარება სკოლაში უკეთ მიმდინარეობს, ვიდრე სკოლის გარეთ“, – გვითხრა კოლუმბიის უნივერსიტეტის მასწავლებელთა კოლეჯის განათლების მეთოდოლოგიისა და სოციალური კვლევების დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა აარონ პალესმა. `სასწავლო პროცესით გათვალისწინებული შეყოვნებებიც კი, მაგალითად, ზაფხულის არდადეგები, მოსწავლეების უნარ-ჩვევებზე უარყოფითად აისახება. მსგავსი შეფერხებები საშუალო კლასის წარმომადგენელ მოსწავლეებზე მეტად მუშათა კლასის და ღარიბი ოჯახების მოსწავლეებს აზარალებს“.

პანდემიის გამო დახურული სკოლების, ბიზნესკომპანიების და ჩვენი ნირშეცვლილი ცხოვრების მიუხედავად, ისტორიის გადაფასების პროცესი არ შეწყვეტილა. მსოფლიო რასობრივი პროტესტის და სამოქალაქო არეულობის წინაშე დგას და სოციალური პრობლემების დაუყოვნებლივ გადაჭრას საჭიროებს.

ჯორჯ ფლოიდის, 46 წლის აფროამერიკელის სიკვდილმა, რომელიც მინეაპოლისის პოლიციამ ყალბი 20-დოლარიანის გამოყენების ბრალდებით დააკავა, აშშ-ის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური სამოქალაქო პროტესტი გამოიწვია. სხვადასხვა კვლევის თანახმად მაისში, მისი მკვლელობიდან ხუთ კვირაში, სამოქალაქო პროტესტში 15-დან 26 მილიონამდე ამერიკელი იღებდა მონაწილეობას. პროტესტს სხვა ქვეყნების მილიონობით მოქალაქეც შეუერთდა.

“პროტესტმა არნახულ მასშტაბს მიაღწია“, – გვითხრა ნიუ-იორკის სოციალური კვლევების ახალი სკოლის ასოცირებულმა პროფესორმა დევა ვუდლიმ. “ერთობლივი ძალისხმევის შედეგად ყველგან აქციებია: ქალაქებში, გარეუბნებსა და სოფლებში. საპროტესტო გამოსვლები აშშ-ის ოლქების 40%-ში გაიმართა“.

გარდამტეხი მომენტი, რომელიც ოთხი საუკუნის განმავლობაში მზადდებოდა, მაშინ დადგა, როდესაც მსოფლიო იძულებული გახდა, მწარე სიმართლისთვის გაესწორებინა თვალი: შავკანიანების სიცოცხლე მნიშვნელოვანი არ ყოფილა. ფლოიდის შემთხვევამ თვალის არიდების ფუფუნება წაართვა მათ, ვინც თავად არ გამხდარა უსამართლობის მსხვერპლი.

შეიძლება ფლოიდის სიცოცხლე ზოგიერთისთვის არაფერს ნიშნავდა, მაგრამ მისი სიკვდილი ბევრისთვის იქცა უმნიშვნელოვანეს მოვლენად. ამერიკულ სოფლებში მცხოვრებმა ახალგაზრდებმა, შეძლებული ოჯახების წარმომადგენელმა თეთრკანიანმა სტუდენტებმა და მილიონობით ჩვეულებრივმა ადამიანმა სოლიდარობა გამოუცხადა მოძრაობას Black Lives Matter. მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის უფლებადამცველები რასობრივი და სოციალური თანასწორობის მოთხოვნით გამოდიან.

შეცვლის თუ არა COVID-19 ჩვენს სოციალურ ქცევებთან ერთად ჩვენს კულტურულ ღირებულებებს? უახლესი ისტორიის გაკვეთილები საამისო საფუძველს გვაძლევს. გასულ საუკუნეში დიდ მსხვერპლს და სამოქალაქო პროტესტს ადამიანის უფლებების დასაცავად გადადგმული ნაბიჯები და სოციალური პროგრესი მოჰყვა.

1918 წელს პირველი მსოფლიო ომის და ესპანური გრიპის პანდემიის შემდეგ ამერიკელმა ქალებმა ხმის უფლება მიიღეს. ამ ორმა კრიზისმა ქალებს ამერიკული შრომის ბაზარი გაუხსნა და ფარდა აჰხადა იმ გენდერულ უთანასწორობას, რომელიც მეტად ვეღარ გაგრძელდებოდა.

გაერო – ორგანიზაცია, რომლის მიზანი საერთაშორისო მშვიდობის და ადამიანთა უფლებების დაცვაა, მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ შეიქმნა. გაერო დღემდე ასრულებს გლობალური კონფლიქტების მთავარი არბიტრის ფუნქციას.

მეორე მსოფლიო ომიდან დაბრუნებულმა შავკანიანმა ამერიკელმა ჯარისკაცებმა ფაშიზმის და ტირანიის დამარცხების შემდეგ სამოქალაქო უფლებებისთვის დაიწყეს ბრძოლა და ქვეყანაში ფესვგადგმული სისტემური, დაკანონებული რასიზმის დამარცხება დააჩქარეს.

ახლა, როდესაც ვირუსი უმოწყალოდ გვიტევს, მორიგი კრიზისის წინაშე ვდგავართ. მის გადასაჭრელად გლობალური გეგმაა საჭირო. COVID-19 ჯერ საზოგადოების ყველაზე დაუცველ ნაწილს დაერია, მათ ხარჯზე მოიკრიბა ძალა და ახლა განურჩევლად ყველას ემუქრება. აშშ-ში, ბრაზილიაში, ინდოეთსა და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში დაავადებულთა რიცხვი განუწყვეტლივ იზრდება. ვირუსი პირველ რიგში ქრონიკულად დაავადებულებს დაეძებს, სოციალური უთანასწორობა კიდევ უფრო ამწვავებს სიტუაციას.

გაკვეთილი, რომელიც მომავლისთვის უნდა დავისწავლოთ, მარტივია: საყოველთაო სამართლიანობისა და თანასწორობისკენ სვლა კაცობრიობის გადარჩენის ერთადერთი გზაა.

ჩვენ ყველანი ბრაზილიელ მრეცხავ ქალებთან ვართ დაკავშირებულნი. ჩვენი ცხოვრება ჯეისონ ჰარგროვის მსგავს მშრომელებზეა დამოკიდებული, რომელიც მანამდე მართავდა ავტობუსს, სანამ COVID-19-ით არ გარდაიცვალა.
უზარმაზარი ადამიანური, ფინანსური და სოციალური დანაკარგის ფასად ვირუსმა ის ურღვევი ხიდები წარმოაჩინა, რომლებიც ერთმანეთთან გვაკავშირებს. ჩვენ გვერდით მცხოვრები უჩინარი ადამიანები საზოგადოების ყველაზე საჭირო წევრები აღმოჩნდნენ.

მშრომელთა კავშირის ვარაუდით, COVID-19-ის გამო მსოფლიოში 400 მილიონი სამუშაო ადგილის ეკვივალენტი დაიკარგება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ნახევარი მილიარდი ადამიანი შეიძლება სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ აღმოჩნდეს. ეს პრობლემა განსაკუთრებით ქალებს და ახალგაზრდებს შეეხება.

“ჯეისონი ყოველთვის გულდასმით ზრუნავდა თავისი მგზავრების უსაფრთხოებასა და ავტობუსის დეზინფექციაზე, – გვითხრა დეშამ თავის მეუღლეზე, – იგი მგზავრებზე ზრუნავდა, მგზავრები კი – მასზე. მათ კარგად ესმოდათ, რომ ისინი ერთ ავტობუსში ისხდნენ“.

სიკვდილმა სახეზე სარკე შეუბრალებლად აგვაფარა. ჩვენ ყველანი ერთ ავტობუსში ვსხედვართ.

ფილიპ მორისი კლივლენდში მცხოვრები ჟურნალისტია, რომელიც რასობრივ, კლასობრივ და კულტურულ თემატიკაზე წერს. პარი დუკოვიჩი ლაურეატი ფოტოგრაფია, რომელიც თავისი ფერადი, ატმოსფერული და ინფორმაციულად დატვირთული დოკუმენტური ფოტოებით არის ცნობილი.

სამსახურებრივი და პირადი ცხოვრების ბალანსი

მომავლის სამსახურები მთლიანად დისტანციურ რეჟიმზე ვერ გადავა, მაგრამ აღარც ოფისები იქნება წინანდებურად გადაჭედილი. „ეს ერთგვარი ჰიბრიდი იქნება“, – ამბობს ადამიანური რესურსების მართვის კომპანიის – Mercer-ის აღმასრულებელი დირექტორი მარტინ ფერლენდი. პატარა ოფისები შეხვედრების სივრცედ გადაიქცევა, გაუმჯობესებული ტექნოლოგიები კი ადამიანებს სახლიდან მუშაობის საშუალებას მისცემს. მეტი ყურადღება მიექცევა თანამშრომლების ინდივიდუალურ საჭიროებებს, რათა მათ საკუთარი გრაფიკის შედგენა თავადვე შეძლონ. – დენიელ სტოუნი

სწავლის ახალი მეთოდები

სასწავლებლების დახურვის დადებითი ასპექტი ის არის, რომ სხვადასხვა ოლქში სახლიდან სწავლის გასაუმჯობესებლად ინოვაციებს მიმართავენ. მართალია, ტექნოლოგიებთან თანაბარი წვდომა ჯერ კიდევ დიდ პრობლემას წარმოადგენს, მაგრამ ახალი საშუალებებით ესეც გამოსწორდება. სკოლის მოსწავლეები დავალებების მოსამზადებლად, მიზნების დასასახად და წინსვლის შესამოწმებლად თანამედროვე ტექნოლოგიებს გამოიყენებენ. არიზონის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პრეზიდენტის მაიკლ კროუს თქმით, „კამპუსებში სიარული სტუდენტებისთვის სავალდებულო აღარ იქნება“. – დენიელ სტოუნი