ტაროს იტალიური ფესვები
600-წლიანი ისტორიის მქონე ამ ეზოტერიკული ხელოვნების
მოყვარულებს მილანში მოგზაურობა ელით


ტაროს იტალიური ფესვები
600-წლიანი ისტორიის მქონე ამ ეზოტერიკული ხელოვნების მოყვარულებს მილანში მოგზაურობა ელით
მილანის პატარა სახელოსნოში 89 წლის ოსვალდო მენეგაცი ტაროს კლასიკური ბანქოს დასტების საკუთარ ვერსიებს 1970-იანი წლებიდან ამზადებს. თითოეული კარტი ხელითაა მოხატული და შეღებილი. სახეები თითქოს საუკუნეების მიღმა იმზირებიან. მენეგაცი სახვითი ხელოვნების ოსტატია და მისი დახვეწილი ნახელავი ბაზარზე არსებული ათასნაირი ტაროსგან გამორჩეულად სახასიათოა. „Le carte parlano, – ამბობს იგი, – კარტები მეტყველებენ.
ტაროს მოყვარულთათვის მილანი იმითაცაა საინტერესო, რომ XV საუკუნეში მილანის მმართველებმა – ვისკონტის და სფორცას ოჯახებმა – ადგილობრივ მხატვარ ბონიფაჩო ბემბოს საგანგებოდ მათთვის ილუსტრირებული ტაროს დასტა დაუკვეთეს. ტემპერაში შესრულებული, მოოქრულ-მოვერცხლილი ვისკონტი-სფორცას დასტის 26 კარტის ხილვა მოგზაურებს ბერგამოში მდებარე სამხატვრო Accademia Carrara-ში შეუძლიათ.
დაახლოებით 1500 წლით დათარიღებული კარტები XX საუკუნის დასაწყისში სწორედ სფორცას ულამაზეს, აგურისგალავნიან ციხესიმაგრეში იპოვეს, ერთ-ერთი ჭის ფსკერზე. ასევე მილანში, ხელოვნების გალერეაში Pinacoteca di Brera, კარავაჯოსა და რაფაელის შედევრებთან ერთად ინახება ტაროს 1491 წელს შექმნილი დასტა Sola Busca, რომლის რაინდებით, ვალეტებითა და საოჯახო გერბებით დეტალურად მოხატული 78 კარტითაც დღემდე ტაროს ოქროს სტანდარტად მიჩნეული რაიდერ-უეიტ-სმითის დასტაა შთაგონებული.
არნელ ანდო ლოს-ანჯელესში მცხოვრები ექსპერტია, რომელიც ჩრდილოეთ იტალიაში ტაროსთან დაკავშირებულ ტურებს აწყობს და, ზემოაღნიშნული ადგილების გარდა, მარშრუტში მოიაზრებს ქალაქ ფერარასთან მდებარე ასტროლოგიური სიმბოლოებით მოხატულ პალაცოსა და ტოსკანაში სიენის კათედრალის იატაკის მოზაიკას, რომელზეც ტაროს სიმბოლო – ბედის ბორბალია გამოსახული.
თანამედროვეობაში ტარო შეიძლება შარლატანი ნათელმხილველების ასოციაციას იწვევდეს, მაგრამ გვიანდელ შუა საუკუნეებსა და ადრეული რენესანსის პერიოდში, სანამ მას რაიმე ზებუნებრივთან დააკავშირებდნენ, tarocchi ხელოვანთა და პოეტთა გასართობს წარმოადგენდა. ბანქო ახალი ხილი იყო და tarocchi კი – მართლაც გამორჩეული: მის 78-კარტიან დასტაში შედიოდა ოთხი ფერი – კვერთხი, მონეტა, ხმალი და თასი – და 22 განსაკუთრებული კარტი, მაგალითად: ეშმაკი, იმპერატორი, სამართალი და სხვ. დახვეწილი ილუსტრაციები წარმოსახვის ანთებისა და ცხოვრების შესახებ უნივერსალური ჭეშმარიტებების გამოხატვის საშუალებას იძლეოდა.
რაფაელის და მიქელანჯელოს რენესანსული მხატვრობის მსგავსად, კარტები ემოციითა და მაგიით იყო სავსე. მათთვის, ვისაც მინიშნებების ამოცნობა ხელეწიფებოდა, ტარო საიდუმლო ენით მეტყველებდა, რომლის ჩახშობასაც ცდილობდა კათოლიკური ეკლესია. ხელოვანები ტაროში დაშიფრულად ახერხებდნენ ალქიმიის, ასტროლოგიისა და კაბალის ელემენტების ჩადებას.
თავისი სილამაზით, რელიგიურისა და საეროს ჰარმონიული შერწყმით, ტარო ნამდვილად იტალიური გამოგონებაა. კარტებზე ასახულ სცენებშიც კი თითქოს სულსწრაფობა იგრძნობა (მაგალითად განკითხვის კარტი ავიღოთ, სადაც პირქუში ფიგურები საფლავიდან დგებიან), თითქოს სათქმელს ისე სწრაფად ვერ ამბობენ, როგორც უნდათო – ამაზე იტალიური რაღა უნდა იყოს?
ტაროს შესწავლა ოციოდე წლის ასაკში დავიწყე და იმავე მიზეზით შემიყვარდა, რის გამოც 600 წლის წინ დაიპყრო მან ადამიანების გულები: ნაცნობია და ახლობელი. რენესანსის დროინდელი სადარდებელი ახლაც ბევრი გვაქვს: ვღელავთ ფულზე, სიყვარულსა და იმაზე, თუ როგორ გავიუმჯობესოთ ცხოვრება.
მენეგაცის მილანურ სახელოსნოში, სადაც მისი სხვა ნამუშევრებიც და ათასნაირი ტაროა გამოფენილი, შეუძლებელია მისი შემოქმედებითი წვა არ შეიგრძნოთ. ფუნჯებით, სამელნეებითა და მუყაოთი გარშემორტყმული ოსტატი ღირსეულად აგრძელებს 1400-იანი წლების ტაროს ხელოვანთა ტრადიციას: ლამაზად გადმოსცემს აზრებს ადამიანის ცხოვრების სირთულეთა შესახებ.

ფოტო: ფონდი Accademia Carrara
ალექს შეხტერი ლოს-ანჯელესში მცხოვრები მწერალი და ბგერითი თერაპიის პრაქტიკოსია.