წელი, რომელმაც გამოგვცადა
მსოფლიო ქაოსში
-
-
-
-
ბმული კოპირებულია
ვირუსი, საპროტესტო გამოსვლები და კლიმატის ცვლილება სახეს უცვლის მსოფლიოს
ლექსიკონების ამერიკული გამომცემლობა Merriam-Webster-ი აღრიცხავს, რა სიტყვებს ეძებს ხალხი ინტერნეტში ყველაზე ხშირად – არა იმიტომ, რომ მაძიებლებმა სიტყვის მნიშვნელობა არ იციან, არამედ იმიტომ, რომ სიტყვის ფორმალური განსაზღვრება მოვლენის ნათლად გააზრებაში შეიძლება დაგვეხმაროს. პოპულარულ სიტყვებს შორის 2020 წელს „აპოკალიფსი“ ნაადრევად გამოიკვეთა, ისევე როგორც „უბედურება“, „ჭირი“, „პანიკა“ და „სიურრეალისტური“.
23.04 უკიდურესი ზომები და არასაკმარისი მარაგი ბოგალუსა, ლუიზიანა პანდემიის დროს ჯანდაცვის არაერთ სისტემას შეექმნა აუცილებელი აღჭურვილობის დეფიციტი. ექიმი ჯერალდ ფორე დამცავ ნიღაბს იკეთებს COVID-19-ით ინფიცირებული პაციენტების სანახავად. ჰოსპიტალს N95 ნიღბების მარაგი ეწურებოდა, ამიტომ ფორემ მის ხელთ არსებული რესპირატორი გამოიყენა, რომელიც სრულად უფარავდა სახეს და ვირუსისგან თითქმის აბსოლუტურ დაცვას უზრუნველყოფდა. ფოტო: მაქს აგილერა-ჰელვეგი
25.01 შავკანიანი დედების მღელვარება ლიტლ-როკი, არკანზასი ფოტოპროექტში, სახელწოდებით „უცხო ხილი“, შავკანიანი დედები და მათი ცოცხალი ვაჟები განასახიერებენ „პიეტას“ − ღვთისმშობლის მიერ ქრისტეს დატირების სცენას. ჯონ ჰენრი ამ ნამუშევრით გამოეხმაურა შავკანიანთა მიმართ პოლიციის ძალადობას და საკუთარი ბავშვობის მოგონებებს, იმას, თუ როგორ გამუდმებით ღელავდა დედა მის უსაფრთხოებაზე. „ძალიან ვწუხვარ, რომ დედებს ამის გადატანა სინამდვილეში უწევთ“, − აღნიშნა ერთ-ერთმა ქალმა. „ჩემი შვილი წამოდგა, სხვები კი − ვერ“. ეს ოჯახი გადაღებულია სკოლის ინტეგრაციის თაობაზე 1957 წელს გაჩაღებული დაპირისპირების ადგილას. ფოტო: ჯონ ჰენრი
18.06 მწვავე რეაქცია სისტემური რასიზმის წინააღმდეგ რიჩმონდი, ვირჯინია კონფედერატი გენერლის, რობერტ ე. ლის ძეგლი ჯორჯ ფლოიდის პორტრეტის პროექციამ მოძრაობა Black Lives Matter-ის მონუმენტად გარდაქმნა. რიჩმონდის მერმა „ტვიტერზე“ გამოაქვეყნა მიმართვა: „დროა ჭრილობების მოშუშება დავიწყოთ. საზოგადოებრივი უსაფრთხოების, ჩვენი ისტორიისა და მომავლისთვის − კონფედერაციის იდეოლოგების ძეგლები დაემხობა“. ამ ძეგლის დემონტაჟის შეჩერების მცდელობით რამდენიმე სარჩელიც შევიდა სასამართლოში. ფოტო: კრის გრეივსი
08.11 არჩევნები, პროტესტი და „ცივი წყალი“ თბილისი, საქართველო 2020 წლის 8 ნოემბერს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შენობის წინ გაიმართა აქცია, რომლის მონაწილენიც 2020 წლის 31 ოქტომბერს ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნების შედეგებს აპროტესტებდნენ. „გთხოვთ, დაიშალოთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში თქვენ მიმართ გამოყენებული იქნება კანონით გათვალისწინებული ზომები“ − გაუჩერებლად აფრთხილებდა სპეციალური სამსახურის მანქანიდან მომავალი ხმა დემონსტრანტებს, თუმცა ამ ფოტოს გადაღებამდე დაახლოებით ნახევარი საათით ადრე, გამაფრთხილებელი განცხადების დაწყებამდე, სპეცრაზმმა წყლის ჭავლი მიუშვა აქციის 200-მდე მონაწილეს. ფოტო: გიორგი გოგუა
02.05 დაავადებულთა გამოვლენის მცდელობა ცეცხლოვანი მიწა, არგენტინა არგენტინის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად დაზარალებული რეგიონის, ცეცხლოვანი მიწის დედაქალაქ უშუაიაში, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, თერმული სკანერები დაემონტაჟებინა იმ ორადორი უდიდესი სუპერმარკეტის შესასვლელში, რომელიც „ლოკდაუნის“ დროს მუშაობდა. თითო მოწყობილობის მონიტორინგში ჩართული იყო ექიმი და მერიის თანამშრომელი, რომლებიც მაღალი ტემპერატურის მქონე დამიანებს შინ აბრუნებდნენ. აღმოჩნდა, რომ სკანერებს დაავადებულთა ამოცნობა არ შეეძლო: ისინი მხოლოდ კანის ტემპერატურას ზომავდნენ, ის კი გარემოს შესაბამისად მერყეობს. ფოტო: ლუხან აგუსტი
06.05 სასოწარკვეთილება ყველაზე დაუცველთა შორის ლაქნაუ, ინდოეთი პანდემიამ ყველაზე მძიმე დარტყმა დაბალი შემოსავლის მქონე ადამიანებს მიაყენა. ინდოეთში დაახლოებით 139 მილიონი შიდა მიგრანტია და ლოკდაუნის გამო უამრავმა მათგანმა დაკარგა სამსახური. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაჩერების შედეგად, ისინი შინ ფეხით, ველოსიპედით ან სატვირთო მანქანის საბარგულზე შემომსხდრები ბრუნდებოდნენ. მოგვიანებით მთავრობამ მიგრანტი მუშაკების მატარებლებითა და ავტობუსებით ტრანსპორტირება უზრუნველყო. შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის პროგნოზით, პანდემია ინდოეთის 400 მილიონ არაფორმალურად დასაქმებულს კიდევ უფრო გააღატაკებს. ფოტო: საუმია ხანდელვალი
15.07 გზა ევროკავშირისკენ ბოსნია და ჰერცეგოვინა ევროკავშირში ბედის მაძიებელი პაკისტანელი მიგრანტები მთაზე ადიან ბიჰაჩის მახლობლად. ბოსნიის ეს პატარა ქალაქი სულ რამდენიმე კილომეტრში მდებარეობს ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოს, ხორვატიის საზღვართან. ჩვეულებრივ, მიგრანტები 50-100-კაციან ჯგუფებად გადაადგილდებიან, რომ უღრან ტყეში ვინმემ არ გაძარცვოს, ხორვატიის საზღვრის გადაკვეთის შემდეგ კი მცირე ჯგუფებად იშლებიან, რათა ევროკავშირის სხვა ქვეყნებისკენ მიმავალნი არ გამოიჭირონ. ჯანდაცვის და სანიტარიული პირობების არქონის გამო, მიგრანტებს COVID-19-ით დაავადების მაღალი რისკი აქვთ. ფოტო: ზიაჰ გაფიჩი
23.04 უკიდურესი ზომები და არასაკმარისი მარაგი ბოგალუსა, ლუიზიანა პანდემიის დროს ჯანდაცვის არაერთ სისტემას შეექმნა აუცილებელი აღჭურვილობის დეფიციტი. ექიმი ჯერალდ ფორე დამცავ ნიღაბს იკეთებს COVID-19-ით ინფიცირებული პაციენტების სანახავად. ჰოსპიტალს N95 ნიღბების მარაგი ეწურებოდა, ამიტომ ფორემ მის ხელთ არსებული რესპირატორი გამოიყენა, რომელიც სრულად უფარავდა სახეს და ვირუსისგან თითქმის აბსოლუტურ დაცვას უზრუნველყოფდა. ფოტო: მაქს აგილერა-ჰელვეგი
25.01 შავკანიანი დედების მღელვარება ლიტლ-როკი, არკანზასი ფოტოპროექტში, სახელწოდებით „უცხო ხილი“, შავკანიანი დედები და მათი ცოცხალი ვაჟები განასახიერებენ „პიეტას“ − ღვთისმშობლის მიერ ქრისტეს დატირების სცენას. ჯონ ჰენრი ამ ნამუშევრით გამოეხმაურა შავკანიანთა მიმართ პოლიციის ძალადობას და საკუთარი ბავშვობის მოგონებებს, იმას, თუ როგორ გამუდმებით ღელავდა დედა მის უსაფრთხოებაზე. „ძალიან ვწუხვარ, რომ დედებს ამის გადატანა სინამდვილეში უწევთ“, − აღნიშნა ერთ-ერთმა ქალმა. „ჩემი შვილი წამოდგა, სხვები კი − ვერ“. ეს ოჯახი გადაღებულია სკოლის ინტეგრაციის თაობაზე 1957 წელს გაჩაღებული დაპირისპირების ადგილას. ფოტო: ჯონ ჰენრი
18.06 მწვავე რეაქცია სისტემური რასიზმის წინააღმდეგ რიჩმონდი, ვირჯინია კონფედერატი გენერლის, რობერტ ე. ლის ძეგლი ჯორჯ ფლოიდის პორტრეტის პროექციამ მოძრაობა Black Lives Matter-ის მონუმენტად გარდაქმნა. რიჩმონდის მერმა „ტვიტერზე“ გამოაქვეყნა მიმართვა: „დროა ჭრილობების მოშუშება დავიწყოთ. საზოგადოებრივი უსაფრთხოების, ჩვენი ისტორიისა და მომავლისთვის − კონფედერაციის იდეოლოგების ძეგლები დაემხობა“. ამ ძეგლის დემონტაჟის შეჩერების მცდელობით რამდენიმე სარჩელიც შევიდა სასამართლოში. ფოტო: კრის გრეივსი
08.11 არჩევნები, პროტესტი და „ცივი წყალი“ თბილისი, საქართველო 2020 წლის 8 ნოემბერს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შენობის წინ გაიმართა აქცია, რომლის მონაწილენიც 2020 წლის 31 ოქტომბერს ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნების შედეგებს აპროტესტებდნენ. „გთხოვთ, დაიშალოთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში თქვენ მიმართ გამოყენებული იქნება კანონით გათვალისწინებული ზომები“ − გაუჩერებლად აფრთხილებდა სპეციალური სამსახურის მანქანიდან მომავალი ხმა დემონსტრანტებს, თუმცა ამ ფოტოს გადაღებამდე დაახლოებით ნახევარი საათით ადრე, გამაფრთხილებელი განცხადების დაწყებამდე, სპეცრაზმმა წყლის ჭავლი მიუშვა აქციის 200-მდე მონაწილეს. ფოტო: გიორგი გოგუა
02.05 დაავადებულთა გამოვლენის მცდელობა ცეცხლოვანი მიწა, არგენტინა არგენტინის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად დაზარალებული რეგიონის, ცეცხლოვანი მიწის დედაქალაქ უშუაიაში, ადგილობრივმა ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, თერმული სკანერები დაემონტაჟებინა იმ ორადორი უდიდესი სუპერმარკეტის შესასვლელში, რომელიც „ლოკდაუნის“ დროს მუშაობდა. თითო მოწყობილობის მონიტორინგში ჩართული იყო ექიმი და მერიის თანამშრომელი, რომლებიც მაღალი ტემპერატურის მქონე დამიანებს შინ აბრუნებდნენ. აღმოჩნდა, რომ სკანერებს დაავადებულთა ამოცნობა არ შეეძლო: ისინი მხოლოდ კანის ტემპერატურას ზომავდნენ, ის კი გარემოს შესაბამისად მერყეობს. ფოტო: ლუხან აგუსტი
06.05 სასოწარკვეთილება ყველაზე დაუცველთა შორის ლაქნაუ, ინდოეთი პანდემიამ ყველაზე მძიმე დარტყმა დაბალი შემოსავლის მქონე ადამიანებს მიაყენა. ინდოეთში დაახლოებით 139 მილიონი შიდა მიგრანტია და ლოკდაუნის გამო უამრავმა მათგანმა დაკარგა სამსახური. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაჩერების შედეგად, ისინი შინ ფეხით, ველოსიპედით ან სატვირთო მანქანის საბარგულზე შემომსხდრები ბრუნდებოდნენ. მოგვიანებით მთავრობამ მიგრანტი მუშაკების მატარებლებითა და ავტობუსებით ტრანსპორტირება უზრუნველყო. შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის პროგნოზით, პანდემია ინდოეთის 400 მილიონ არაფორმალურად დასაქმებულს კიდევ უფრო გააღატაკებს. ფოტო: საუმია ხანდელვალი
15.07 გზა ევროკავშირისკენ ბოსნია და ჰერცეგოვინა ევროკავშირში ბედის მაძიებელი პაკისტანელი მიგრანტები მთაზე ადიან ბიჰაჩის მახლობლად. ბოსნიის ეს პატარა ქალაქი სულ რამდენიმე კილომეტრში მდებარეობს ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოს, ხორვატიის საზღვართან. ჩვეულებრივ, მიგრანტები 50-100-კაციან ჯგუფებად გადაადგილდებიან, რომ უღრან ტყეში ვინმემ არ გაძარცვოს, ხორვატიის საზღვრის გადაკვეთის შემდეგ კი მცირე ჯგუფებად იშლებიან, რათა ევროკავშირის სხვა ქვეყნებისკენ მიმავალნი არ გამოიჭირონ. ჯანდაცვის და სანიტარიული პირობების არქონის გამო, მიგრანტებს COVID-19-ით დაავადების მაღალი რისკი აქვთ. ფოტო: ზიაჰ გაფიჩი
ეს იყო ზამთარსა და ადრე გაზაფხულზე, როდესაც ყოველდღიური მოვლენები უკვე ჩვენს წარმოსახვასაც სცილდებოდა. ზაფხულში, ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობის შემდეგ, საძიებო სიტყვებს შორის „რასიზმი“ დაწინაურდა. „ფაშიზმი“. „ემპათია“. სექტემბერში: „ფსიქიკური ჯანმრთელობა“. იმ დროს აშშ-ის სამხრეთ-აღმოსავლეთში შტორმები არ წყდებოდა და როდესაც ქარიშხლის ეროვნულმა ცენტრმა ტრადიციული სახელების სია სრულად ამოწურა, ბერძნულ ანბანზე გადავიდა; ქვეყნის დასავლეთი შტატები კი ცეცხლში იყო გახვეული. ტყის ხანძრების მომწამლავ კვამლს ქარი ათასობით კილომეტრზე ავრცელებდა.
06.05 დედა-შვილის დაკრძალვა ლონდონი, ინგლისი ახლობლები ესწრებიან 104 წლის ალექსტინ ალვირა რობერტსისა და მისი 79 წლის ვაჟის, ბრენდის მეტკალფ რობერტსის დაკრძალვას. დიდ ბრიტანეთში 1955 წელს ჩასული იამაიკელი ალექსტინი ბუნებრივი სიკვდილით გარდაიცვალა, ბრენდისი კი − COVID-19-ით. ეროვნული სტატისტიკის ბიუროს თანახმად, ინგლისსა და უელსში კორონავირუსით შავკანიანი ადამიანების სიკვდილიანობა, თეთრკანიანებთან შედარებით, თითქმის ოთხჯერ უფრო მაღალი იყო. ასეთი დიდი სხვაობა ასახავს არსებულ უთანასწორობას.
17.04 უკანასკნელი დალოცვა ნოვარა, იტალია იტალიის ქალაქ ნოვარაში ბერგამოდან გაგზავნილ კუბოებს მღვდელი აკურთხებს. ქვეყანაში ეპიდემიის აფეთქების ერთ-ერთ პირველ ეპიცენტრში, ბერგამოში, მორგები და კრემატორიუმები გადავსებული იყო, ამიტომ იტალიის ჯარს დაევალა ცხედრების გადანაწილება მთელ რეგიონში. ზოგი ოჯახისთვის რამდენიმე კვირის განმავლობაში უცნობი იყო, სად გაგზავნეს მათი გარდაცვლილი ახლობლები. დამკრძალავი ბიუროს თანამშრომლები წინა ხაზის მუშაკებად იქცნენ და ძლივს უმკლავდებოდნენ ფსიქიკურ და ფიზიკურ წნეხს, რომელიც გამანადგურებელმა ვირუსმა წარმოშვა საზოგადოებაში. ფოტო: ალექს მაიოლი MAGNUM PHOTOS
12.08 აფეთქება ცვლილებისკენ მოწოდების მუხტს აჩენს ბეირუთი, ლიბანი ბეირუთის პორტში ამონიუმის ნიტრატის აფეთქების შედეგად განადგურდა ისტორიული უბნები, დაიღუპა 200 ადამიანი და 6500 დაშავდა. აფეთქების დროს სურსოკების სასახლეში იყვნენ 18 წლის არიანა სურსოკი და მისი 98 წლის ბებია, რომელიც მოგვიანებით გარდაიცვალა. აფეთქება მთავრობის მიერ უსაფრთხოების პროტოკოლის უგულებელყოფას დაუკავშირეს, რამაც პოლიტიკური ცვლილებისკენ მიმართული საპროტესტო გამოსვლები გამოიწვია. „რესტავრაციას არ ვაპირებ, სანამ არ მეცოდინება, საით მიდის ქვეყანა“, − განაცხადა როდერიკ სურსოკმა. ფოტო: რენა ეფენდი
10.09 აპოკალიფსური ხანძრის სეზონი ოროვილის ტბა, კალიფორნია სექტემბერში კალიფორნიის ჩრდილოეთში კომპლექსურმა ხანძარმა 24 საათში 80 000 ჰექტარზე მეტი ფართობი გადაწვა, ყველაფერი კი აგვისტოში დაიწყო, როდესაც ძლიერი ჭექა-ქუხილის შედეგად კალიფორნიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ნაწილში გაჩენილი ხანძრის ორი კერა ძლიერმა ქარმა გააერთიანა და უფრო შორს გაავრცელა. ჩრდილოეთის კომპლექსურმა ხანძარმა დაბა ბერი-კრიკის დიდი ნაწილი მალევე გაანადგურა და 15 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მსგავსი ტრაგიკული მოვლენა 2018 წელს კალიფორნიის ქალაქ პარადისშიც მოხდა. კალიფორნიასა და, ზოგადად, აშშ-ს დასავლეთში, ხანძრები უკანასკნელ წლებში უფრო ფართომასშტაბიანი და სახიფათო გახდა. ამის რამდენიმე მიზეზი არსებობს: მთელი საუკუნის განმავლობაში გადამეტებული რეაგირება ნებისმიერი ტიპის ხანძარზე, მათ შორის, ტყის სიჯანსაღისთვის არსებით ბუნებრივ ხანძრებზე; მოსახლეობის უეცარი ზრდა და ქალაქმშენებლობა ველური ზონის საზღვარზე; მრავალწლიანი გვალვების შედეგად დაგროვილი გამხმარი ხე-ტყე, რომელიც ხელს უწყობდა ხანძრებს და კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული უცხელესი აგვისტო კალიფორნიის ისტორიაში. ფოტო: სტუარტ პალეი
29.02 ყინულზე მადლენის კუნძულებთან, კვებეკი ყინული, რომელზეც წმ. ლავრენტის ყურეში გრენლანდიური სელაპები მშობიარობენ, სისხლითაა შეღებილი. ნაშიერებს გადასარჩენად მყარი ყინული სჭირდებათ, მაგრამ დამთბარ მსოფლიოში სტაბილური ყინულის სიმცირე მათი სიკვდილიანობის ზრდის მიზეზი ხდება. მომავალში გრენლანდიური სელაპების ამ პოპულაციამ შეიძლება უკეთესი ყინულის საძიებლად ეს ყურე დატოვოს. ფოტო: ჯენიფერ ჰეისი
05.03 მწერების შემოსევა აღმოსავლეთ აფრიკაში ბარსალინგა, კენია აღმოსავლეთ აფრიკაში უდაბნოს კალიების შემოსევა 2019 წლის მიწურულს დაიწყო და უკვე იანვარში კენიამ უკანასკნელი 70 წლის ყველაზე მასშტაბური შემოსევა განიცადა. არაბეთის ნახევარკუნძულიდან მონაბერი ქარი კალიების გუნდებს სომალის ნახევარკუნძულისკენ მიერეკება და მილიონობით ადამიანს აშიმშილებს. თითო გუნდში კალიების რიცხვმა 70 მილიარდს შეიძლება მიაღწიოს და დღეში 130 კგ მარცვლეული გაანადგუროს. გაცილებით მცირე, 40-მილიონიან გუნდსაც კი დღეში იმდენივეს შთანთქმა შეუძლია, რამდენიც 35 000 ადამიანს ეყოფოდა. ფოტო: დევიდ ჩენსელორი
06.05 დედა-შვილის დაკრძალვა ლონდონი, ინგლისი ახლობლები ესწრებიან 104 წლის ალექსტინ ალვირა რობერტსისა და მისი 79 წლის ვაჟის, ბრენდის მეტკალფ რობერტსის დაკრძალვას. დიდ ბრიტანეთში 1955 წელს ჩასული იამაიკელი ალექსტინი ბუნებრივი სიკვდილით გარდაიცვალა, ბრენდისი კი − COVID-19-ით. ეროვნული სტატისტიკის ბიუროს თანახმად, ინგლისსა და უელსში კორონავირუსით შავკანიანი ადამიანების სიკვდილიანობა, თეთრკანიანებთან შედარებით, თითქმის ოთხჯერ უფრო მაღალი იყო. ასეთი დიდი სხვაობა ასახავს არსებულ უთანასწორობას.
17.04 უკანასკნელი დალოცვა ნოვარა, იტალია იტალიის ქალაქ ნოვარაში ბერგამოდან გაგზავნილ კუბოებს მღვდელი აკურთხებს. ქვეყანაში ეპიდემიის აფეთქების ერთ-ერთ პირველ ეპიცენტრში, ბერგამოში, მორგები და კრემატორიუმები გადავსებული იყო, ამიტომ იტალიის ჯარს დაევალა ცხედრების გადანაწილება მთელ რეგიონში. ზოგი ოჯახისთვის რამდენიმე კვირის განმავლობაში უცნობი იყო, სად გაგზავნეს მათი გარდაცვლილი ახლობლები. დამკრძალავი ბიუროს თანამშრომლები წინა ხაზის მუშაკებად იქცნენ და ძლივს უმკლავდებოდნენ ფსიქიკურ და ფიზიკურ წნეხს, რომელიც გამანადგურებელმა ვირუსმა წარმოშვა საზოგადოებაში. ფოტო: ალექს მაიოლი MAGNUM PHOTOS
12.08 აფეთქება ცვლილებისკენ მოწოდების მუხტს აჩენს ბეირუთი, ლიბანი ბეირუთის პორტში ამონიუმის ნიტრატის აფეთქების შედეგად განადგურდა ისტორიული უბნები, დაიღუპა 200 ადამიანი და 6500 დაშავდა. აფეთქების დროს სურსოკების სასახლეში იყვნენ 18 წლის არიანა სურსოკი და მისი 98 წლის ბებია, რომელიც მოგვიანებით გარდაიცვალა. აფეთქება მთავრობის მიერ უსაფრთხოების პროტოკოლის უგულებელყოფას დაუკავშირეს, რამაც პოლიტიკური ცვლილებისკენ მიმართული საპროტესტო გამოსვლები გამოიწვია. „რესტავრაციას არ ვაპირებ, სანამ არ მეცოდინება, საით მიდის ქვეყანა“, − განაცხადა როდერიკ სურსოკმა. ფოტო: რენა ეფენდი
10.09 აპოკალიფსური ხანძრის სეზონი ოროვილის ტბა, კალიფორნია სექტემბერში კალიფორნიის ჩრდილოეთში კომპლექსურმა ხანძარმა 24 საათში 80 000 ჰექტარზე მეტი ფართობი გადაწვა, ყველაფერი კი აგვისტოში დაიწყო, როდესაც ძლიერი ჭექა-ქუხილის შედეგად კალიფორნიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ნაწილში გაჩენილი ხანძრის ორი კერა ძლიერმა ქარმა გააერთიანა და უფრო შორს გაავრცელა. ჩრდილოეთის კომპლექსურმა ხანძარმა დაბა ბერი-კრიკის დიდი ნაწილი მალევე გაანადგურა და 15 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მსგავსი ტრაგიკული მოვლენა 2018 წელს კალიფორნიის ქალაქ პარადისშიც მოხდა. კალიფორნიასა და, ზოგადად, აშშ-ს დასავლეთში, ხანძრები უკანასკნელ წლებში უფრო ფართომასშტაბიანი და სახიფათო გახდა. ამის რამდენიმე მიზეზი არსებობს: მთელი საუკუნის განმავლობაში გადამეტებული რეაგირება ნებისმიერი ტიპის ხანძარზე, მათ შორის, ტყის სიჯანსაღისთვის არსებით ბუნებრივ ხანძრებზე; მოსახლეობის უეცარი ზრდა და ქალაქმშენებლობა ველური ზონის საზღვარზე; მრავალწლიანი გვალვების შედეგად დაგროვილი გამხმარი ხე-ტყე, რომელიც ხელს უწყობდა ხანძრებს და კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული უცხელესი აგვისტო კალიფორნიის ისტორიაში. ფოტო: სტუარტ პალეი
29.02 ყინულზე მადლენის კუნძულებთან, კვებეკი ყინული, რომელზეც წმ. ლავრენტის ყურეში გრენლანდიური სელაპები მშობიარობენ, სისხლითაა შეღებილი. ნაშიერებს გადასარჩენად მყარი ყინული სჭირდებათ, მაგრამ დამთბარ მსოფლიოში სტაბილური ყინულის სიმცირე მათი სიკვდილიანობის ზრდის მიზეზი ხდება. მომავალში გრენლანდიური სელაპების ამ პოპულაციამ შეიძლება უკეთესი ყინულის საძიებლად ეს ყურე დატოვოს. ფოტო: ჯენიფერ ჰეისი
05.03 მწერების შემოსევა აღმოსავლეთ აფრიკაში ბარსალინგა, კენია აღმოსავლეთ აფრიკაში უდაბნოს კალიების შემოსევა 2019 წლის მიწურულს დაიწყო და უკვე იანვარში კენიამ უკანასკნელი 70 წლის ყველაზე მასშტაბური შემოსევა განიცადა. არაბეთის ნახევარკუნძულიდან მონაბერი ქარი კალიების გუნდებს სომალის ნახევარკუნძულისკენ მიერეკება და მილიონობით ადამიანს აშიმშილებს. თითო გუნდში კალიების რიცხვმა 70 მილიარდს შეიძლება მიაღწიოს და დღეში 130 კგ მარცვლეული გაანადგუროს. გაცილებით მცირე, 40-მილიონიან გუნდსაც კი დღეში იმდენივეს შთანთქმა შეუძლია, რამდენიც 35 000 ადამიანს ეყოფოდა. ფოტო: დევიდ ჩენსელორი
ერთ დილასაც სქელმა კვამლმა სან-ფრანცისკოს ცა მუქ ნარინჯისფრად შეღება და ეს ბიბლიური წყვდიადი მთელი დღე გაგრძელდა. კალიების შემოსევა? ეგეც იყო – აფრიკასა და აზიაში. ამ გამოცემაზე მუშაობის დროსაც, პანდემიის შეკავების ნიშანწყალიც კი არსად ჩანდა აშშ-სა და მსოფლიოს სხვა მრავალ ქვეყანაში. გადარჩენილთათვის თითქოს მთელი ეს წელი ემოციური გამძლეობის ერთი გიჟური ექსპერიმენტი იყო. ვიცით, რომ ადამიანი შეიძლება იყოს შეშინებული, თავგანწირული, გაოგნებული, მადლიერი, სასტიკი, მგლოვიარე, უანგარო, იმედიანი, ცინიკური, გააფთრებული და ურყევი; 2020-მა წელმა კი დაგვანახა, რომ ადამიანს უამრავი ეს თვისება შეიძლება ერთდროულად ახასიათებდეს.
